Artykuł oryginalny
Chronotypy a deprywacja snu u młodzieży licealnej

Wyniki badań z ostatnich kilkunastu lat zwracają uwagę na rozpowszechnienie zaburzeń snu wśród młodzieży. Deprywacja snu, sen niedający wypoczynku, nadmierna senność w ciągu dnia stanowią istotny problem w tej grupie wiekowej. Celem pracy była analiza chronobiologicznych parametrów snu u młodzieży licealnej oraz próba korelacji pomiędzy chronotypem a deprywacją snu. Badania przeprowadzono metodą ankietową na 369 dziewczętach i 202 chłopcach w wieku 17–19 lat, uczniach liceów ogólnokształcących. Średnia długość snu dziewcząt w dni zajęć szkolnych (poniedziałek–piątek) wynosiła 411 ±84 min, a chłopców – 419 ±96 min. Statystycznie znamiennie zwiększyła się w soboty i niedziele, średnio o 2 godziny. Środkowy czas snu w dni zajęć szkolnych przypadał na godziny: 03:09 ±46 min (dziewczęta), 03:27 ±53 min (chłopcy). W dni wolne od zajęć szkolnych był statystycznie znamiennie opóźniony o ok. 2 godziny. Największe różnice w długości snu i środkowym czasie snu pomiędzy weekendem a dniami zajęć szkolnych występowały u osób z chronotypem wieczornym, a najmniejsze – z chronotypem zdecydowanie porannym. U 13% respondentów punktacja wg Skali Nasilenia Bezsenności (Insomnia Severity Index – ISI) przekraczała wartość progową. W ocenie własnej problemów ze snem uczniowie najczęściej opisywali nadmierną senność i napady senności w ciągu dnia. Blisko połowa dziewcząt (44%) i 30% chłopców deklarowało, że nadmierna senność w ciągu dnia dokucza im co najmniej raz w tygodniu. Co 9. badana osoba podawała codzienne napady senności. Wyniki przedstawione w pracy wskazują na rozpowszechnienie zjawiska deprywacji snu u młodzieży i dowodzą konieczności podejmowania działań profilaktyczno-edukacyjnych w celu poprawy higieny snu i zapobiegania skutkom zdrowotnym niedoboru snu.

A growing body of evidence indicates that sleep problems are common in adolescents. Insomnia, sleep insufficiency, and daytime sleepiness are prevalent in this age group. This study was aimed to examine self-assessed sleep/wake patterns and problems among Polish adolescents. The correlation between sleep deficit and individual chronotypes was also analysed. A total of 369 girls and 202 boys, high school students aged 17-19 years, completed the survey. Sleep duration on weekdays (girls: 411 ±84 min, boys: 419 ±96 min) was significantly shorter, by approximately 2 hours, than that on weekends. Mid-sleep time differed significantly between weekdays (girls: 03:09 ±46 min, boys: 03:27 ±53 min) and weekends (girls: 05:11 ±77 min, boys: 05:33 ±83 min). The biggest differences in sleep duration and mid-sleep time were found in adolescents with evening chronotypes, while the smallest were found in subjects with morning chronotypes. In 13% of the responders Insomnia Severity Index (ISI) scores were  15. Excessive daytime sleepiness was common; 44% of girls and 30% of boys complained of having it at least once a week. 9% of the teenagers reported suffering from sleep attacks every day. The prevalence of sleep deficit and its consequences points to a need to increase awareness of this problem in the education and health care communities in order to improve sleep hygiene and reduce the negative impact of sleep deprivation among adolescents.