eISSN: 2450-4459
ISSN: 2450-3517
Lekarz POZ
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Suplementy Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
1/2022
vol. 8
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:
Artykuł oryginalny

Lek roślinny Canephron w leczeniu i profilaktyce niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych

Katarzyna Kiliś-Pstrusińska
1
,
Agnieszka Mastalerz-Migas
2
,
Wojciech Apoznański
3
,
Tomasz Szydełko
4

  1. Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
  2. Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
  3. Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
  4. Uniwersyteckie Centrum Urologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Lekarz POZ 1/2022
Data publikacji online: 2022/03/21
Plik artykułu:
Pobierz cytowanie
 
 

Wprowadzenie

Zakażenia układu moczowego (ZUM) pozostają istotnym problemem diagnostyczno-terapeutycznym mimo wzrastającej wiedzy na temat ich mechanizmów oraz właściwości wywołujących je uropatogenów.
Zakażenia układu moczowego należą do najczęstszych chorób infekcyjnych. Rocznie występują u 150 mln osób [1]. Stanowią 10–20% wszystkich zakażeń pozaszpitalnych i 40–50% zakażeń wewnątrzszpitalnych [2]. Z badań przeprowadzonych w Norwegii i USA wynika, że liczba chorych z ZUM leczonych ambulatoryjnie i szpitalnie systematycznie wzrasta [3, 4]. Zakażenia układu moczowego mogą wystąpić w każdym wieku, dotyczyć dolnych dróg moczowych lub przebiegać z zajęciem nerek, mieć charakter powikłany bądź niepowikłany oraz nawrotowy. Nawracające ZUM rozpoznawane są, gdy zakażenia występują przynajmniej dwa razy w ciągu 6 miesięcy trzy razy w ciągu roku [3, 4]. Głównym czynnikiem etiologicznym ZUM pozostaje Escherichia coli, odpowiadająca za 85–95% przypadków niepowikłanych postaci tej choroby. W zakażeniach powikłanych istotnie rośnie udział innych pałeczek Gram-ujemnych z rodziny Enterobacteriacae, np. Klebsiella, Proteus, Enterobacter oraz Citrobacter. Wśród bakterii Gram-dodatnich dominują Staphylococcus saprophyticus, Enterococcus i Staphylococcus aureus [5–7].
Niepowikłane zakażenia dolnych dróg moczowych, będące przedmiotem niniejszego opracowania, najczęściej występują u kobiet. Cechuje je wysoka nawrotowość, szacowana na 40–50% [8]. Z badań Foxman i wsp. wynika, że u 30–44% kobiet z ZUM dojdzie do kolejnego zakażenia w ciągu 6 miesięcy, a u 48% w ciągu 12 miesięcy [9]. Niepowikłane infekcje dolnych dróg moczowych, nawet o dużej częstotliwości, nie są związane z ryzykiem uszkodzenia miąższu nerkowego oraz upośledzenia czynności nerek i nie dotyczy ich zwiększona śmiertelność, jednak są bardzo uciążliwe. Do najczęstszych objawów należą: ból podczas oddawania moczu, częstomocz, dyskomfort związany z mikcją (naglące parcia, trudności z rozpoczęciem, przerywany strumień, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza) oraz nykturia. Mogą im towarzyszyć bóle podbrzusza, stany podgorączkowe, rzadziej umiarkowana gorączka. Mocz jest mętny, niekiedy krwisty. Nawracające ZUM negatywnie wpływają na samopoczucie pacjentek i istotnie obniżają jakość ich życia [4, 10, 11].

Postępowanie w niepowikłanych zakażeniach dolnych dróg moczowych – nowe aspekty
Do rozwoju ZUM dochodzi wskutek zaburzenia równowagi pomiędzy zjadliwością bakterii wnikających do układu moczowego, głównie drogą wstępującą, a odpornością gospodarza, co prowadzi do wystąpienia zapalnej odpowiedzi w drogach moczowych.
Celem leczenia ZUM jest eliminacja stanu zapalnego wywołanego przez uropatogeny oraz zapobieganie nawrotom. W leczeniu niepowikłanych infekcji dolnych dróg moczowych powszechnie stosowane są antybiotyki lub chemioterapeutyki, tak jak w zakażeniach powikłanych i/lub przebiegających z zajęciem nerek, a inna jest ciężkość schorzenia.
W ostatnich latach zwraca się uwagę na konieczność zmiany postępowania w ostrych i nawracających niepowikłanych zakażeniach dolnych dróg moczowych [4, 8, 9].
Przemawia za tym kilka przesłanek. Po pierwsze, narasta oporność uropatogenów na antybiotyki [5, 6]. Coraz więcej bakterii jelitowych wytwarza β-laktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (extendend spectrum β-lactamase – ESBL), które są zdolne do hydrolizowania penicylin, cefalosporyn (również trzeciej i czwartej generacji) i aztreonamu [12, 13]. Wytwarzanie β-laktamaz jest zjawiskiem naturalnie występującym w świecie bakterii, niemniej powszechne stosowanie antybiotyków, nawet w przypadkach infekcji, w których możliwe jest inne skuteczne leczenie, doprowadziło do znacznego rozwoju β-laktamaz poprzez ich zróżnicowanie, rozszerzenie zakresu działania i rozprzestrzenienie między licznymi gatunkami bakterii jelitowych i pałeczek niefermentujących. Badania ostatnich lat pokazują istotny wzrost oporności E. coli, najczęstszego czynnika etiologicznego ZUM, na fluorochinolony oraz antybiotyki β-laktamowe. Lekooporność dotyczy również innych bakterii Gram-ujemnych. Taka sytuacja stwarza niebezpieczeństwo, że w przyszłości zabraknie leków efektywnych wobec patogennych bakterii. Po drugie, badania nad mikrobiotą przewodu pokarmowego dokumentują jej niekorzystne zmiany nawet po krótkotrwałym zastosowaniu antybiotyków [14]. Zaburzenia fizjologicznej flory bakteryjnej dotyczą także mikrobiomu układu moczowo-płciowego. W prawidłowych warunkach tworzy on biofilm zapobiegający adhezji uropatogenów do nabłonka dróg moczowo-płciowych i wydziela liczne substancje hamujące wzrost bakterii chorobotwórczych o wysokiej wirulencji [15].
Wreszcie, przewlekła antybiotykoterapia wiąże się z ryzykiem szeregu działań niepożądanych [16]. Wykazano na przykład, że spośród 100 tys. osób leczonych sulfametoksazolem z trimetoprimem u 3 może się rozwinąć rumień wielopostaciowy, zespół Stevensa-Johnsona lub toksyczna nekroliza naskórka, wymagające hospitalizacji [17]. Fluorochinolony mogą powodować wymioty, biegunki i zaburzenia czynności wątroby [4, 18]. Stosowanie antybiotyków jest znanym czynnikiem ryzyka rozwoju zakażenia Clostridium difficile, które może mieć kliniczny przebieg od łagodnego do piorunującego, zagrażającego życiu [19]. Antybiotykoterapia może prowadzić do drożdżakowego zapalenia pochwy, co odnotowano u 22% kobiet leczonych z powodu niepowikłanych ZUM [20].
Zakażenie dolnych dróg moczowych u osób z niezaburzonymi mechanizmami odporności, które kontrolują i usuwają czynniki zagrażające integralności organizmu, może mieć charakter samoograniczający. Autorzy skandynawscy stwierdzili, że spośród 288 kobiet z niepowikłanym zakażeniem dolnych dróg moczowych, które otrzymywały placebo, po jednym tygodniu objawy podmiotowe samoistnie ustąpiły u 28% pacjentek, a 37% po 5–7 tygodniach obserwacji nie miało ani objawów, ani bakteriomoczu [21]. Również wyniki innych badań dowodzą, że u 25–42% pacjentów z niepowikłanym zapaleniem pęcherza moczowego dochodzi do wyzdrowienia bez leczenia [8, 22]. Baerheim wśród równoważnych empirycznych metod postępowania w praktyce lekarza rodzinnego w niepowikłanych zakażeniach wymienił: brak leczenia (zmniejszenie dolegliwości poprzez przyjmowanie większych ilości płynów), strategia „poczekamy-zobaczymy” (wait-and-see prescription), niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz 3-dniowa antybiotykoterapia [23]. W badaniu z randomizacją oceniającym efekty terapeutyczne ciprofloksacyny i ibuprofenu nie stwierdzono niższości tego ostatniego, ale grupa badana obejmowała tylko 79 kobiet [24]. W innym badaniu porównującym skuteczność leczenia fosfomycyną (n = 243, pojedyncza dawka 3 g) i ibuprofenem (n = 241, 3 razy 400 g przez 3 dni) wykazano całkowite ustąpienie objawów u 2/3 pacjentek otrzymujących tylko NLPZ [25]. Eliminacja stanu zapalanego będącego źródłem dolegliwości jest istotnym elementem terapii ZUM. Ważne jest zatem stosowanie leków przeciwzapalnych, ale konieczne są dalsze badania w tym zakresie.
Powyższe obserwacje przemawiają za zasadnością zmiany podejścia do leczenia niepowikłanych infekcji dolnych dróg moczowych. Wiadomo, że w prawidłowych warunkach dolne drogi moczowe nie są jałowe [26, 27]. Obecne w moczu bakterie tworzą urobiom niezbędny do prawidłowego funkcjonowania urothelium [14, 15]. Bezobjawowa bakteriuria może odgrywać rolę ochronną przed nawrotami ZUM [28].
Celem leczenia niepowikłanych infekcji dolnych dróg moczowych nie jest zatem „wyjałowienie” dróg moczowych. Stosowanie antybiotyków powinno być rozważne i mieć miejsce w przypadkach prostych ZUM niereagujących na inne metody terapii, a obligatoryjnie w ZUM powikłanych, z zajęciem nerek.

Terapie nieantybiotykowe
Przez wiele lat terapie nieantybiotykowe były stosowane jako dodatkowe, tradycyjne leczenie, niewystarczająco udokumentowane. Tylko pojedyncze badania z tego zakresu były randomizowane, a wyniki badań obserwacyjnych nie były jednoznaczne [29–31].
Obecnie następuje intensywny rozwój farmakognozji i fitoterapii, będący odpowiedzią na niedostatki leków syntetycznych. Wyniki szeregu prac zarówno eksperymentalnych, jak i klinicznych wskazują na zasadność stosowania preparatów roślinnych [7, 32, 33]. W badaniach in vitro wykazano działanie bakteriostatyczne ekstraktu z rozmarynu, który silnie hamował wzrost bakterii uropatogennych (E. coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Enterobacter cloacae, Pseudomonas aeruginosa) wyizolowanych z moczu chorych na ZUM [33]. W randomizowanym badaniu, które objęło 200 kobiet w wieku 18–75 lat z ostrym zapaleniem pęcherza moczowego lub zaostrzeniem nawracających zakażeń dolnych dróg moczowych, porównano zastosowanie mieszanki ziołowej (ortosyfon groniasty, zioło nawłoci, korzeń jeżówki) i placebo. Wykazano wyższą skuteczność fitoterapii w łagodzeniu objawów ze strony dolnych dróg moczowych, ponadto mniejszy odsetek chorych wymagał następczej antybiotykoterapii (15,3% vs 49,2%) [34].
Należy podkreślić, że produktów roślinnych nie można stosować w sposób bezkrytyczny. Niektóre z nich mogą mieć niekorzystne działanie na organizm czy też wchodzić w interakcje z innymi lekami. Rekomendowana może być tylko tzw. racjonalna fitoterapia, czyli stosowanie produktów leczniczych pochodzenia roślinnego o ściśle kontrolowanym, powtarzalnym składzie, czystości i zawartości substancji czynnych, oparta na farmakognozji i potwierdzona wynikami badań klinicznych.
Lekiem roślinnym, który może być uwzględniony w terapii niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych jest Canephron.
Lek Canephron stanowi mieszaninę ziela tysiącznika (Centaurium erythraea Rafn s.l., herba), korzenia lubczyku (Levisticum officinale Koch, radix) i liścia rozmarynu (Rosmarinus officinalis L., folium) w stosunku 1 : 1 : 1 [15]. Składniki ziołowe zawierają związki chemiczne biologicznie aktywne, m.in. glikozydy fenolowe, kwasy fenylokarboksylowe, ftalidy, flawonoidy, sekoirydoidy i olejki eteryczne. W badaniach farmakologicznych wykazano, że Canephron ma działanie antybakteryjne, antyadhezyjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, rozkurczowe, moczopędne, ponadto zachowuje prawidłową florę jelitową [33, 35, 36]. Stosowany jest w leczeniu chorób zapalnych dolnych dróg moczowych oraz w kamicy układu moczowego. W Polsce jest zarejestrowany w postaci kropli i tabletek drażowanych u dzieci powyżej 12. roku życia i u dorosłych.
Nausch i wsp. w eksperymentalnych badaniach u zwierząt z zapaleniem pęcherza moczowego i gruczołu krokowego ocenili właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe mieszanki roślinnej BNO 2103, zawartej w leku Canephron, oraz mechanizmy leżące u ich podłoża (testy in vitro w ludzkich leukocytach oraz testy bezkomórkowe) [36]. Stwierdzili zmniejszenie stanu zapalnego i bólu, prawdopodobnie związane z hamowaniem biosyntezy prostaglandyny E2 i leukotrienu B4 i zasugerowali możliwość zastosowania BNO 2103 w leczeniu infekcji dróg moczowych. Wyniki te dobrze korespondują z wynikami badań klinicznych i/lub opiniami innych autorów wskazujących na objawowe leczenie w niepowikłanych infekcjach dolnych dróg moczowych jako wystarczające, ponadto – jako alternatywa dla antybiotykoterapii – mogące zmniejszać ryzyko wzrostu oporności bakterii i negatywny wpływ antybiotyków na florę jelitową [16, 24, 25]. W randomizowanym badaniu klinicznym III fazy z podwójnie ślepą próbą nie stwierdzono wyższości antybiotykoterapii nad mieszanką ziołową BNO 1045 (Canephron N) w leczeniu ostrego niepowikłanego zapalenia dolnych dróg moczowych [37]. Badaniami objęto 659 kobiet w wieku 18–70 lat (średnia 44,3), z których połowa była leczona trometamolem fosfomycyny (F) – dawka jednorazowa 5,631 g, będąca ekwiwalentem 3 g fosfomycyny, a połowa lekiem Canephron N (C) – 2 tabletki trzy razy dziennie przez 7 dni. W ciągu 38 dni obserwacji od rozpoczęcia leczenia 89,77% pacjentek w grupie F i 83,51% pacjentek w grupie C nie wymagało dodatkowej antybiotykoterapii, co przy założeniu 15% marginesu równoważności nie jest różnicą istotną statystycznie. Wyniki dokumentują fakt, że lek roślinny Canephron nie ustępuje fosfomycynie w terapii kobiet z ww. rozpoznaniem. Najczęściej podawanym objawem ubocznym leczenia były zaburzenia żołądkowo-jelitowe, które odnotowano u 22 pacjentek w grupie F i u 13 w grupie C. Ustępowanie objawów podmiotowych oceniono za pomocą kwestionariusza ACSS-QoL (Acute Cystitis Symptom Score – Quality of Life). Wykazano, że podawane dolegliwości były mniejsze w grupie F niż C w 4. dniu obserwacji, natomiast nie różniły się po zakończeniu leczenia (8. dzień) i na końcu badania. W podsumowaniu autorzy stwierdzili, że Canephron może być dobrą alternatywą dla antybiotykoterapii w niepowikłanych zakażeniach dolnych dróg moczowych i przyczynić się do redukcji antybiotykoterapii w codziennej praktyce klinicznej. Analogiczne wnioski wysunięto z wyników wcześ­niejszego, nierandomizowanego, wieloośrodkowego badania pilotażowego, do którego włączono 125 kobiet w wieku 18–65 lat z ostrym zapaleniem pęcherza moczowego [38].
W innych badaniach oceniano zastosowanie leków roślinnych w profilaktyce nawrotów niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych. Obecnie przewlekłe stosowanie antybiotyków lub chemioterapeutyków w profilaktyce nawracających ZUM nie jest zalecane [4]. Brakuje przekonujących dowodów na jego skuteczność, ponadto eliminuje się w ten sposób narastającą oporność na antybiotyki i potencjalne objawy uboczne tych leków. Sabadash i wsp. wykazali, że dodanie preparatu Canephron N do fluorochinolonu (ofloksacyna) spowodowało zmniejszenie nawrotów ZUM w grupie otrzymującej skojarzoną terapię w porównaniu z leczonymi tylko antybiotykiem. Dodatkowo odnotowano większe złagodzenie dolegliwości typowych dla zapalenia pęcherza moczowego podczas stosowania Canephronu, co można wiązać z jego działaniem przeciwzapalnym, spazmolitycznym i antynocyceptywnym [39]. W badaniach klinicznych w grupie chorych z cukrzycą i zespołem metabolicznym oraz nawracającymi ZUM stwierdzono, że 3-miesięczna profilaktyka z zastosowaniem Canephronu była tak samo skuteczna jak standardowa profilaktyka antybiotykowa [30].
Canephron może być także rozważony w okołozabiegowej profilaktyce zapaleń pęcherza moczo­wego [40]. Miotła i wsp. oceniali zastosowanie Canephronu w profilaktyce u kobiet z wysokim ryzykiem ZUM poddawanych badaniom urodynamicznym. Nie stwierdzono różnic w występowaniu ZUM pomiędzy grupą otrzymująca Canephron (5 ml trzy razy dziennie przez 7 dni) a grupą otrzymującą fosfomycynę z trometamolem (jednorazowo 3 g), co wskazuje na podobną skuteczność obu badanych leków [41].
W 2019 r. zespół polskich ekspertów w dziedzinie urologii przedstawił zalecenia leczenia i profilaktyki ZUM, w których uwzględniono stosowanie leku Canephron [42]. Autorzy stwierdzili, że Canephron może być rozważony w leczeniu i profilaktyce niepowikłanych infekcji dolnych dróg moczowych nie tylko z uwagi na jego skuteczność i bezpieczeństwo, lecz także w celu redukcji ilości przepisywanych antybiotyków i ryzyka narastania wielolekooporności drobnoustrojów.
Badania dotyczące zastosowania Canephronu były prowadzone również u dzieci. Są one nieliczne i dotyczą małych grup. Opisano szybszą normalizację badań moczu w grupie dzieci z ZUM leczonych anty­biotykami i Canephronem w porównaniu z grupą leczoną tylko antybiotykami [43]. Wykazano, że nawroty zakażeń dolnych dróg moczowych u dzieci przyjmujących profilaktycznie Canephron lub nitrofurantoinę przez 3 miesiące były rzadsze niż u dzieci niestosujących żadnej profilaktyki. Co istotne, mniej objawów ubocznych odnotowano w grupie leczonej Canephronem niż w grupie otrzymującej nitrofurantoinę [44]. Ivanow i wsp. ocenili efektywność leku Canephron w terapii i profilaktyce nawrotów ostrego zapalenia pęcherza moczowego u dzieci [45]. Jedna grupa chorych była leczona przez 3 dni cefalosporyną III generacji (Cefixim), druga tym samym antybiotykiem w połączeniu z Canephronem, który następnie był podawany przez 3 miesiące. Autorzy stwierdzili, że Canephron przyspiesza leczenie ZUM (I grupa – 76,7%, II – 93,3% ujemnych posiewów moczu w 3. dobie terapii) oraz zapobiega nawrotom (w 90. dniu obserwacji nie stwierdzono ZUM u 96,7% przyjmujących lek roślinny i u 73,3% bez leczenia). Nie odnotowano istotnych objawów ubocznych u dzieci przyjmujących Canephron [30, 43, 44]. W opinii polskich ekspertów z zakresu nefrologii dziecięcej, urologii dziecięcej i medycyny rodzinnej Canephron może być rozważony w leczeniu niepowikłanych infekcji dolnych dróg moczowych i uwzględniony jako element profilaktyki nawracających ZUM u nastolatków [46].
W ubiegłym roku opublikowano wyniki dużego retrospektywnego badania, którego celem była ocena leczenia preparatem Canephron w porównaniu ze standardową antybiotykoterapią u osób z ostrym zapaleniem pęcherza moczowego w odniesieniu do nawrotów ZUM, konieczności dodatkowej anty­biotykoterapii, przebywania na zwolnieniu lekarskim z powodu zakażenia oraz powikłań w postaci odmiedniczkowego zapalenia nerek [47]. Analizą objęto dane pacjentów leczonych ambulatoryjnie przez lekarzy pierwszego kontaktu, ginekologów i urologów w prawie 3000 praktykach niemieckich. Spośród 498 145 pacjentów z rozpoznanym ZUM pomiędzy styczniem 2015 r. a czerwcem 2019 r., po uwzględnieniu kryteriów włączenia (m.in. dysponowanie obserwacjami przynajmniej 12-miesięcznymi i brak leczenia antybiotykami minimum przez 30 dni przed diagnozą ZUM – punkt 0) do analizy włączono dane 2320 pacjentów, którzy otrzymali Canephron (grupa C, wiek 51,3 ±19,9 roku, 81% kobiet) i 158 592 leczonych antybiotykami (grupa A, wiek 55,0 ±20,8 roku, 90,8% kobiet). W okresie pomiędzy 30. a 365. dniem od diagnozy ZUM stwierdzono istotnie mniejszą liczbę sporadycznych infekcji (przynajmniej jedna) w grupie C w porównaniu z A, odpowiednio 12,3% i 17,2% (p < 0,001). Różnicę tę odnotowano zarówno u kobiet, jak i mężczyzn oraz w podgrupach wiekowych (≤ 40. roku życia, 41.–60. roku życia i > 60. roku życia). Częste infekcje (minimum 3 w okresie pomiędzy 2. a 365. dniem lub minimum 2 w okresie 2–184 dni od punktu 0) wykazano u 3,1% w grupie C i 5% w grupie A (p < 0,001). Nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami dotyczących odsetka pacjentów przebywających na zwolnieniu lekarskim przynajmniej przez 3 dni oraz pacjentów, którzy wymagali dodatkowej anty­biotykoterapii w okresie od 1. do 30. dnia od postawienia diagnozy (odpowiednio 8,8% i 9,0%, p = 0,93). Co istotne, w dłuższej obserwacji (31–365 dni) chorzy leczeni Canephronem rzadziej mieli przepisywane antybiotyki niż chorzy wyjściowo poddani antybiotykoterapii (23,4% vs 32,8%, p < 0,001). Odmiedniczkowe zapalenie nerek wystąpiło relatywnie rzadko w obu grupach (1,6% w grupie C i 1,5% w grupie A) w okresie do 3 lat od włączenia do badania. W podsumowaniu autorzy badania stwierdzili, że Canephron jest skutecznym lekiem w terapii niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych (91,2% stosujących go pacjentów nie potrzebowało dodatkowego antybiotyku), ponadto bezpiecznym i dobrze tolerowanym, co sprawia, że może być alternatywą dla antybiotyków. Za jego preferowaniem przemawia także istotnie niższe ryzyko nawrotów, zarówno sporadycznych, jak i częstych, we wszystkich grupach pacjentów

Uwagi końcowe

Postępowanie w niepowikłanych zakażeniach dolnych dróg moczowych, należących do najczęstszych schorzeń infekcyjnych, wciąż pozostaje wyzwaniem. Dotyczy ono zarówno leczenia stanów ostrych, jak i profilaktyki nawrotów. Głównymi lekami w terapii pozostają antybiotyki i chemioterapeutyki o działaniu przeciwbakteryjnym. Ich stosowanie nie zawsze jest efektywne i satysfakcjonujące dla pacjentów. Wśród najczęstszych błędów w leczeniu wymieniane są: nadużywanie antybiotyków i chemioterapeutyków, leczenie bezobjawowej bakteriurii, brak identyfikacji czynników ryzyka oraz brak stopniowania profilaktyki, w tym nieuwzględnianie profilaktyki behawioralnej i nieantybiotykowej. Dlatego też coraz częściej podnoszona jest przez badaczy i klinicystów różnych specjalności konieczność zmiany paradygmatu terapii w niepowikłanych zakażeniach dolnych dróg moczowych. Antybiotyki powinny być zarezerwowane dla umiarkowanych i ciężkich schorzeń. Ich powszechne stosowanie prowadzi m.in. do narastającej oporności, która może stanowić ogólnoświatowe zagrożenie dla zdrowia. W tej sytuacji uwzględnienie racjonalnej fitoterapii jako integralnej części wielokierunkowego leczenia i profilaktyki ZUM jest szczególnie istotne. Przy zlecaniu leków roślinnych, jak w przypadku wszystkich leków, należy uwzględnić ich charakterystykę, możliwe działania niepożądane, a także tolerancję, współchorobowość i compliance pacjenta. Lek roślinny Canephron zasługuje na uwagę ze względu na swoje działanie przeciwbólowe,
przeciwzapalne, antybakteryjne, rozkurczowe, moczopędne, a ponadto dlatego, że zachowuje prawidłową florę jelitową. Dotychczasowe badania wskazują na skuteczność i bezpieczeństwo jego stosowania w codziennej praktyce klinicznej oraz poprawę jakości życia chorych. Istnieje pilna potrzeba prowadzenia dalszych badań randomizowanych nad zastosowaniem Canephronu w leczeniu i profilaktyce ZUM w różnych grupach pacjentów.

Piśmiennictwo

1. Flores-Mireles AL, Walker JN, Caparon M, Hultgren SJ. Urinary tract infections: epidemiology, mechanisms of infection and treatment options. Nat Rev Microbiol 2015; 13: 269-284.
2. Stefaniuk E, Suchocka U, Bosacka K i wsp. Etiology and antibiotic susceptibility of bacterial pathogens responsible for community-acquired urinary tract infections in Poland. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2016; 35: 1363-1369.
3. Haugom LEA, Ruths S, Emberland KE i wsp. Consultations and antibiotic treatment for urinary tract infections in Norwegian primary care 2006-2015, a registry-based study. BMC Fam Pract 2021; 22: 127.
4. Wagenlehner F, Nicolle L, Bartoletti R i wsp. A global perspective on improving patient care in uncomplicated urinary tract infection: expert consensus and practical guidance. J Glob Antimicrob Resist 2021; 28: 18-29.
5. Benkő R, Gajdács M, Matuz M i wspZ. Prevalence and antibiotic resistance of ESKAPE pathogens isolated in the Emergency Department of a Tertiary Care Teaching Hospital in Hungary: a 5-year retrospective survey. Antibiotics (Basel) 2020; 9: 624.
6. Isac R, Basaca DG, Olariu IC i wsp. Antibiotic resistance patterns of uropathogens causing urinary tract infections in children with congenital anomalies of kidney and urinary tract. Children (Basel) 2021; 8: 585.
7. Ostrovsky DA, Ehrlich A. Canephron® N (BNO 1045) may be non-inferior to single-dose fosfomycin in reducing the need for additional antibiotics to treat women with presumptive uncomplicated urinary tract infections. Explore (NY) 2019; 15: 165-167.
8. Gupta K, Hooton TM, Naber KG i wsp.; Infectious Diseases Society of America; European Society for Microbiology and Infectious Diseases. International clinical practice guidelines for the treatment of acute uncomplicated cystitis and pyelonephritis in women: a 2010 update by the Infectious Diseases Society of America and the European Society for Microbiology and Infectious Diseases. Clin Infect Dis 2011; 52: e103-e120.
9. Foxman B, Gillespie B, Koopman J i wsp. Risk factors for second urinary tract infection among college women. Am J Epidemiol 2000; 151: 1194-1205.
10. Alidjanov JF, Overesch A, Abramov-Sommariva D i wsp. Acute Cystitis Symptom Score questionnaire for measuring patient-reported outcomes in women with acute uncomplicated cystitis: Clinical validation as part of a phase III trial comparing antibiotic and nonantibiotic therapy. Investig Clin Urol 2020; 61: 498-507.
11. Wagenlehner F, Wullt B, Ballarini S i wsp. Social and economic burden of recurrent urinary tract infections and quality of life: a patient web-based study (GESPRIT). Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res 2018; 18: 107-117.
12. Arason VA, Sigurdson JA. The problems of antibiotic overuse. Scand J Prim Health Care 2010; 28: 65-66.
13. Coque TM, Baquero F, Canton R. Increasing prevalence of ESBL-producing Enterobacteriaceae in Europe. Euro Surveill 2008; 13: 19044.
14. Naber KG, Kogan M, Wagenlehner FME i wsp. How the microbiome is influenced by the therapy of urological diseases: standard versus alternative approaches. Clin Phytosci 2017; 3: 8.
15. Hiergeist A, Gessner A. Clinical implications of the microbiome in urinary tract diseases. Curr Opin Urol 2017; 27: 93-98.
16. Bleidorn J, Hummers-Pradier E, Schmiemann G i wsp. Recurrent urinary tract infections and complications after symptomatic versus antibiotic treatment: follow-up of a randomised controlled trial. Ger Med Sci 2016; 14: Doc01.
17. Chan HL, Stern RS, Arndt KA i wsp. The incidence of erythema multiforme, Stevens-Johnson syndrome, and toxic epidermal necrolysis. A population based study with particular reference to reactions caused by drugs among outpatients. Arch Dermatol 1990; 126: 43-47.
18. Mehlhorn AJ, Brown DA. Safety concerns with fluoroquinolones. Ann Pharmacother 2007; 41: 1859-1866.
19. Walbrown MA, Aspinall SL, Bayliss NK i wsp. Evaluation of Clostridium difficile-associated diarrhea with a drug formulary change in preferred fluoroquinolones. J Manag Care Pharm 2008; 14: 34-40.
20. Xu J, Schwartz K, Bartoces M i wsp. Effect of antibiotics on vulvovaginal candidiasis: a MetroNet study. J Am Board Fam Med 2008; 21: 261-268.
21. Ferry SA, Holm SE, Stenlund H i wsp. The natural course of uncomplicated lower urinary tract infection in women illustrated by a randomized placebo controlled study. Scand J Infect Dis 2004; 36: 296-301.
22. Christiaens TC, De Meyere M, Verschraegen G i wsp. Randomised controlled trial of nitrofurantoin versus placebo in the treatment of uncomplicated urinary tract infection in adult women. Br J Gen Pract 2002; 52: 729-734.
23. Baerheim A. Empirical treatment of uncomplicated cystitis. Scand J Prim Health Care 2012; 30: 1-2.
24. Bleidorn J, Gagyor I, Kochen MM i wsp. Symptomatic treatment (ibuprofen) or antibiotics (ciprofloxacin) for uncomplicated urinary tract infection? Results of a randomized controlled pilot trial. BMC Med 2010; 8: 30.
25. Gágyor I, Bleidorn J, Kochen MM i wsp. Ibuprofen versus fosfomycin for uncomplicated urinary tract infection in women: randomised controlled trial. BMJ 2015; 351: h6544.
26. Hilt EE, McKinley K, Pearce MM i wsp. Urine is not sterile: use of enhanced urine culture techniques to detect resident bacterial flora in the adult female bladder. J Clin Microbiol 2014; 52: 871-876.
27. Kogan MI, Naboka YL, Ibishev KS i wsp. Human urine is not sterile – shift of paradigm. Urol Int 2015; 94: 445-452.
28. Cai T, Mazzoli S, Mondaini N i wsp. The role of asymptomatic bacteriuria in young women with ecurrent urinary tract infections: to treat or not to treat? Clin Infect Dis 2012; 55: 771-777.
29. Ghouri F, Hollywood A, Ryan K. A systematic review of non-antibiotic measures for the prevention of urinary tract infections in pregnancy. BMC Pregnancy Childbirth 2018; 18: 99.
30. Naber KG. Efficacy and safety of the phytotherapeutic drug Canephron® N in prevention and treatment of urogenital and gestational disease: review of clinical experience in Eastern Europe and Central Asia. Res Rep Urol 2013; 5: 39-46.
31. Shatylko TV, Gamidov SI, Popkov VM i wsp. [The efficiency of combined regimens for the treatment of urinary tract infections in women using the herbal drug Canephron N]. Urologiia 2021; 6: 51-56.
32. Cai T, Tamanini I, Kulchavenya E i wsp. The role of nutraceuticals and phytotherapy in the management of urinary tract infections: What we need to know? Arch Ital Urol Androl 2017; 89: 1-6.
33. Marcon J, Schubert S, Stief CG, Magistro G. In vitro efficacy of phytotherapeutics suggested for prevention and therapy of urinary tract infections. Infection 2019; 47: 937-944.
34. Vahlensieck W, Lorenz H, Schumacher-Stimpfl A i wsp. Effect of a herbal therapy on clinical symptoms of acute lower uncomplicated urinary tract infections in women: secondary analysis from a randomized controlled trial. Antibiotics (Basel) 2019; 8: E256.
35. Künstle G, Brenneis C, Pergola C i wsp. Anti-inflammatory effects of Canephron® N and effectivness in a model of interstitial cystitis. Urologe 2013; 52 (suppl 1): e97.
36. Nausch B, Pace S, Pein H i wsp. The standardized herbal combination BNO 2103 contained in Canephron® N alleviates inflammatory pain in experimental cystitis and prostatitis. Phytomedicine 2019; 60: 152987.
37. Wagenlehner FM, Abramov-Sommariva D, Höller M i wsp. Non-antibiotic herbal therapy (BNO 1045) versus antibiotic therapy (Fosfomycin Trometamol) for the treatment of acute lower uncomplicated urinary tract infections in women: a double-blind, parallel-group, randomized, multicentre, non-inferiority phase III trial. Urol Int 2018; 101: 327-336.
38. Ivanov D, Abramov-Sommariva D, Moritz K i wsp. An open label, non-controlled, multicentre, interventional trial to investigate the safety and efficacy of Canephron® N in the management of uncomplicated urinary tract infections (uUTIs). Clin Phytosci 2015; 1: 7.
39. Sabadash MS. Canephron® N in the treatment of recurrent cystitis in women of child-bearing age: a randomised controlled study. Clin Phytosci 2017; 3: 9.
40. Rechberger E, Rechberger T, Wawrysiuk S i wsp. A randomized clinical trial to evaluate the effect of canephron n in comparison to ciprofloxacin in the prevention of postoperative lower urinary tract infections after midurethral sling surgery. J Clin Med 2020; 9: 3391.
41. Miotla P, Wawrysiuk S, Naber K i wsp. Should we always use antibiotics after urodynamic studies in high-risk patients? Biomed Res Int 2018; 2018: 1607425.
42. Przydacz M, Dobruch J, Kołodziej A i wsp. Zalecenia zespołu ekspertów dotyczące leczenia i profilaktyki zakażeń układu moczowego, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania produktu leczniczego Canephron. Prz Urol 2019; 3: 16-23.
43. Sukalo AV, Krokhina SA, Tur NI. Preparation Canephron® N use in complex therapy of urinary system infections in children. Medical News 2004; 11: 84-86.
44. Voznesenskaya TS, Kutafina EK. Phytotherapy in the urinary system infection treatment in children. Pediatric Pharmacology 2007; 7: 38-40.
45. Ivanow Ivanov DD, Kushnirenko SV. Assessment of the therapeutical and prophylactic potential of Canephron in paediatric acute cystitis: results of clinical research. Kidneys (Pochki) 2013; 3: 1-7.
46. Kiliś-Pstrusińska K, Apoznański W, Drożdż D i wsp. Opinia zespołu ekspertów dotycząca profilaktyki i leczenia zakażeń dolnych dróg moczowych u dzieci i młodzieży z uwzględnieniem zastosowania leku Canephron. Lekarz POZ 2020; 6: 1-6.
47. Höller M, Steindl H, Abramov-Sommariva D i wsp. Treatment of urinary tract infections with Canephron in Germany: a retrospective database analysis. Antibiotics (Basel) 2021; 10: 685.
This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.