Rozpowszechnienie i uwarunkowania stosowania leków przez młodzież szkolną. Badania mokotowskie 2020

Wstęp
Przedstawione badania miały dwa cele: 1) ocenę zmian w latach 2012, 2016 i 2020 w rozpowszechnieniu stosowania przez młodzież leków przyjmowanych z powodu bólu głowy, bólu brzucha, trudności w zasypianiu, zdenerwowania, przygnębienia i złego nastroju oraz braku energii, a także specyficznych dolegliwości; 2) analizę czynników związanych ze stosowaniem ww. leków, w tym z samopoczuciem badanych, w czasie pandemii COVID-19.

Materiał i metody
W analizowanych pomiarach uwzględniono 15-letnich uczniów z losowo dobranych klas szkół warszawskich. W każdym z pomiarów wzięło udział ok. 800 uczniów. Ze względu na pandemię COVID-19 badania w 2020 r. prowadzone były online. W analizach uwarunkowań przyjmowania leków uwzględniono: zmienne socjodemograficzne, doświadczanie specyficznych dolegliwości oraz wybrane czynniki indywidualne i społeczne. Analizy przeprowadzono z wykorzystaniem modeli regresji logistycznej ze statystyką Walda.

Wyniki
W ostatnim pomiarze (2020 r.) w porównaniu z poprzednimi (2012 i 2016 r.) odnotowano spadek odsetka dziewcząt i chłopców przyjmujących leki przeciwbólowe. Czynnikami zwiększającymi ryzyko przyjmowania leków, przy kontrolowaniu takich czynników, jak płeć oraz specyficzne dolegliwości, były: dystres psychiczny, skłonność do poszukiwania wrażeń i impulsywność, trudności w radzeniu sobie z ograniczeniami związanymi z pandemią oraz wsparcie i pozytywne relacje w rodzinie. Czynnikiem ograniczającym ryzyko używania leków było wyższe wykształcenie rodziców.

Omówienie
Znaczący odsetek warszawskich nastolatków stosuje leki, zwłaszcza przeciwbólowe. Przyjmowaniu leków sprzyja dystres psychiczny oraz skłonność do poszukiwania wrażeń i impulsywność. Po leki stosowane z powodu problemów natury psychicznej bardziej skłonni byli sięgać nastolatkowie oceniający, że nie najlepiej radzą sobie z ograniczeniami związanymi z pandemią COVID-19.

Wnioski
Doskonalenie kompetencji młodzieży, w tym umiejętności radzenia sobie ze stresem, powinno być elementem programów promocji zdrowia i profilaktyki.



Introduction
The conducted study’s two aims were to: 1) assess in three waves in 2012, 2016 and 2020 the changes in the prevalence of adolescents’ medicine use for headaches, stomach aches, difficulties in falling asleep, nervousness, bad or depressive mood and lack of energy as well as corresponding health complaints and 2) explore factors associated with medicine use, including respondents’ well-being during the COVID-19 pandemic.

Material and methods
All three waves include 15-year-old students from randomly selected classes of Warsaw schools, with about 800 participants in each wave. Due to the COVID-19 pandemic, the 2020 wave was carried out online. Analyses of the factors associated with medicine use included sociodemographic factors, corresponding health complaints and selected individual and social factors. Hierarchical logistic regression models with Wald statistics were used.

Results
Comparison of the last wave (2020) with previous waves (2012 and 2016) indicated a decrease in the proportion of girls and boys who use pain relievers. After control for sex and corresponding health complaints, logistic regression indicated that psychological distress, sensation-seeking, impulsivity, family support and difficulties in coping with pandemic-related restrictions increased the risk of medicine use. Parents’ higher education level reduced the risk of adolescent children’s medicine use.

Discussion
A significant proportion of Warsaw adolescents use medicines, especially pain relievers. Medicine use is associated with psychological distress, sensation seeking and impulsivity. Adolescents who did not perform well under pandemic constraints were more likely to use medicines for mental health problems.

Conclusions
Improving young people’s competences, including the ability to cope with stress, should be the subject of health promotion and prevention activities.