Wpływ wybranych leków stosowanych w leczeniu cukrzycy typu 2 oraz chorób układu krążenia na zaburzenia depresyjne u pacjentów w wieku podeszłym

Cel
W populacji chorych w wieku podeszłym do najczęściej występujących chorób somatycznych zalicza się schorzenia układu krążenia oraz cukrzycę typu 2. Coraz częściej zwraca się również uwagę na depresję, czynnik, który istotnie obniża jakość życia i nasila niepełnosprawność w tej grupie wiekowej. Z uwagi na typową dla pacjentów w wieku podeszłym wielochorobowość i wynikającą z tego polipragmazję wzrasta więc w tej grupie wiekowej ryzyko wzajemnego oddziaływania złożonych farmakoterapii, tak w aspekcie interakcji lekowych, jak i nasilania objawów poszczególnych schorzeń, w tym rozwoju i nasilenia objawów depresji. Celem niniejszej pracy jest przegląd dostępnego specjalistycznego piśmiennictwa dotyczącego występowania związku pomiędzy lekami z wybranych grup farmakologicznych stosowanymi w leczeniu cukrzycy oraz chorób układu krążenia a depresją, zarówno w odniesieniu do ich depresjogennego, jak i przeciwdepresyjnego działania.

Przegląd piśmiennictwa
Wzrost ryzyka wystąpienia i nasilenia depresji jest związany ze stosowaniem silnie lipofilnych beta-blokerów oraz insulinoterapii. Natomiast leki blokujące układ RAA, a zwłaszcza antagoniści receptora dla angiotensyny, zmniejszają ryzyko wystąpienia oraz nasilenia objawów depresji, jak również poprawiają funkcje poznawcze u pacjentów w wieku podeszłym. W doniesieniach literaturowych podkreśla się działanie przeciwdepresyjne powszechnie stosowanych leków przeciwcukrzycowych, takich jak metformina czy leki inkretynowe (analogi GLP-1 oraz inhibitory DPP-4), natomiast skuteczność donosowego podania insuliny w znoszeniu objawów i zapobieganiu depresji wymaga dalszych badań.

Wnioski
Na podstawie przedstawionego przeglądu należy stwierdzić, iż z uwagi na częste występowanie zaburzeń nastroju u chorych w wieku podeszłym dobór leków stosowanych w terapii chorób somatycznych powinien uwzględniać z jednej strony ryzyko wywołania lub pogłębienia objawów depresji, z drugiej zaś możliwość korzystnego ich oddziaływania na zaburzenia nastroju.



Objectives
In geriatric patients, cardiovascular diseases and type 2 diabetes are considered the most common chronic health problems. Moreover, increasing the pre­valence of depression, which significantly reduces the quality of life and increases disability in this group, has also been observed. This paper aims to review the literature on the relationship between drugs from selected pharmacological groups used in the treatment of diabetes and cardiovascular diseases and depression, both with respect to their depressive and antidepressant effects.

Literature review
The increased risk of the prevalence and the severity of depression is associated with strongly lipophilic beta-blockers and insulin therapy. In contrast, drugs that block the RAA system reduce the risk of developing and worsening symptoms of depression and improve cognitive function in elderly patients. Literature reports indicate the antidepressant effect of commonly used antidiabetic drugs such as metformin and incretin drugs (GLP-1 analogues and DPP-4 inhibitors). The potential anti-depressive effect of intranasal insulin administration requires further research.

Conclusions
Based on the review, it should be stated that due to the frequent occurrence of mood disorders in elderly patients, the selection of drugs used in the therapy of somatic diseases should allow for the risk of causing or worsening symptoms of depression. However, the possibility of their beneficial effect on mood disorders should also be considered.