iStock
Bo szczur przegryzł kable...
| Tagi: | Najwyższa Izba Kontroli, NIK |
W Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Białymstoku przez pięć miesięcy nie używano zainstalowanego angiografu – okablowanie urządzenia było poważnie uszkodzone przez szczury. Koszt naprawy to 0,98 mln zł.
Przykład z gryzoniami to jeden z absurdalnych przypadków marnotrawstwa opisanych w raporcie Najwyższej Izby Kontroli pod tytułem „Zakup i wykorzystanie wysokospecjalistycznej aparatury medycznej w podmiotach leczniczych”.
Oficjalnie sformułowanym celem kontroli jest odpowiedź na pytania:
– czy podmioty lecznicze optymalnie wykorzystują wymieniony sprzęt w procesie udzielania świadczeń medycznych?
– czy prawidłowo zaplanowano i gospodarnie wydatkowano pieniądze na urządzenia?
– czy organizacja udzielania świadczeń w szpitalach zapewniała optymalne wykorzystanie opisywanej aparatury?
Kontrola dotyczy siedemnastu podmiotów (w tym piętnastu prowadzonych w formie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz dwóch instytutów badawczych) – okres objęty kontrolą to lata 2017–2021 (do 26 października).
Wnioski ogólne
W 59 proc. skontrolowanych podmiotów leczniczych nie zapewniono optymalnego wykorzystania zakupionej wysokospecjalistycznej aparatury medycznej w procesie udzielania świadczeń medycznych. Nie zawsze prawidłowo planowano zakupy tej aparatury i gospodarnie wydatkowano środki publiczne.
Zakupy aparatury wysokospecjalistycznej odbywały się niejednokrotnie bez przeprowadzenia rzetelnej analizy rozpoznania potrzeb. W 41 proc. podmiotów dokonywano jej zakupu pomimo braku kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia w określonym zakresie, co ograniczało pełne wykorzystanie potencjału zakupionego sprzętu. Czynnikiem negatywnie wpływającym na efektywne wykorzystanie aparatury wysokospecjalistycznej była niewłaściwa organizacja udzielania świadczeń w skontrolowanych podmiotach. Opóźnienia w przygotowaniu pomieszczeń pracowni diagnostycznych uniemożliwiały zainstalowanie lub uruchomienie urządzeń w trzech skontrolowanych podmiotach – 18 proc. W konsekwencji zakupiona za kwotę 6,69 mln zł aparatura przez wiele miesięcy nie była wykorzystywana do diagnozowania i leczenia pacjentów (udzielania świadczeń zdrowotnych), co nosiło znamiona niegospodarności. Stopień wykorzystania możliwości sprzętu wysokospecjalistycznego był uzależniony od profilu systemu zabezpieczenia świadczeń oraz liczby wykwalifikowanej kadry medycznej. W podmiotach leczniczych wyspecjalizowanych w udzielaniu określonych świadczeń, np. onkologicznych, stopień ich wykorzystania był wyższy.
Podczas epidemii COVID-19 nastąpiło dalsze ograniczenie stopnia wykorzystania aparatury specjalistycznej. Powodem było zmniejszenie w 2020 r., w stosunku do poprzedniego roku, liczby udzielonych świadczeń (o 12 proc.) i leczonych pacjentów (o 14 proc.). Przeszkodą w optymalnym wykorzystaniu sprzętu był także niedobór lekarzy, który w szczególności dotyczył braku osób chętnych do pełnienia dyżurów w mniejszych szpitalach. W konsekwencji odnotowano niepokojąco duży udział (16 proc.) długich terminów wykonania opisów wyników badań obrazowych – powyżej 14 dni od daty przeprowadzenia badania. W skrajnych przypadkach wyniki badań zostały opisane w terminie sięgającym nawet 64 dni (przypadek pilny) oraz 197 dni (przypadek stabilny). Sytuacje takie stwarzały ryzyko niezapewnienia ciągłości leczenia. W dwóch podmiotach (12 proc.) nie zapewniono warunków do bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego, z tego: − w jednym świadczenia udzielane były bez uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, − w drugim bez wdrożenia wymaganych medycznych procedur radiologicznych. W sześciu podmiotach (35 proc.) dla części wysokospecjalistycznych urządzeń nie prowadzono z wymaganą częstotliwością kontroli parametrów ich pracy. W konsekwencji badania i zabiegi wykonywane były przy wykorzystaniu aparatury stwarzającej ryzyko uzyskania błędnych wyników badań na skutek niskiej jakości diagnostycznej, nieprawidłowego przebiegu leczenia lub niezapewnienia bezpieczeństwa pacjentom. Zamawianie świadczeń zdrowotnych w trzynastu podmiotach (76 proc.), prowadzono z naruszeniem przepisów ustawy o działalności leczniczej, w szczególności bez zastosowania procedury konkursu ofert przy udzielaniu zamówień na świadczenia, których wartość przekraczała wyrażoną w złotych równowartość kwoty 30 tys. euro. Wartość zrealizowanych zamówień na świadczenia zdrowotne, z wykorzystaniem wysokospecjalistycznej aparatury medycznej, podmiotom prowadzącym działalność leczniczą lub osobom legitymującym się uzyskaniem fachowych kwalifikacji, bez przeprowadzenia wymaganego konkursu ofert, wyniosła łącznie 11,4 mln zł.
Przykłady
W raporcie wymienia się – poza pierwszym, czyli historią z Białegostoku – kilkanaście przykładów niewykorzystania wysokospecjalistycznej aparatury medycznej. Opisujemy sześć.
Drugi – w Samodzielnym Publicznym Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Ostrowi Mazowieckiej nie wykorzystywano zakupionego w grudniu 2020 r., za kwotę 1,48 mln zł, dwupłaszczyznowego angiografu, z powodu niedostosowania pomieszczeń przeznaczonych do jego eksploatacji. Do dnia zakończenia czynności kontrolnych angiograf nie został zainstalowany, co było działaniem niegospodarnym.
Trzeci – w Szpitalu Ogólnym in. Witolda Ginela w Grajewie, od 28 września 2018 r. do 5 marca 2019 r. nie wykorzystywano angiografu zakupionego za kwotę 3,08 mln zł, z powodu opóźnionego wystąpienia do Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o wydanie zezwolenia na uruchomienie Pracowni Angiografii. Wniosek o wydanie zezwolenia na uruchomienie pracowni został skierowany do PPWIS dopiero 21 lutego 2019 r., a stosowne zezwolenia szpital uzyskał 27 lutego 2019 r.
Czwarty – Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu w 2014 r. zakupiło gammakamerę, która z powodu awarii nie była wykorzystywana od stycznia 2019 r. Urządzenie nie zostało naprawione ze względu na brak autoryzowanego serwisu zagranicznego producenta na terenie Polski.
Piąty – w Szpitalu Pomnik Chrztu Polski w Gnieźnie w ramach kompleksowej modernizacji i rozbudowy szpitalnego oddziału ratunkowego zakupiono m.in. tomograf komputerowy oraz aparat RTG o łącznej wartości ponad 2 mln zł. Jednak z urządzeń nie można było korzystać, ponieważ w szpitalu nie zakończono prac budowlanych. Sprzęt odebrano w grudniu 2019 r., natomiast uruchomiono go dopiero po ponad roku i 8 miesiącach.
Szósty – W Wielkopolskim Centrum Onkologii w Poznaniu na zakup dwóch wysokospecjalistycznych urządzeń medycznych wydatkowano wyższą kwotę środków, niż przewidziano na ten cel w aktualnym planie inwestycyjnym, a także bez uzyskania poprzedzającej te wydatki akceptacji Rady Społecznej Szpitala. Dotyczyło to zakupów:
– w 2018 r. – robota chirurgicznego, na który wydatkowano kwotę wyższą o 0,16 mln zł, niż określona w planie inwestycyjnym na ten cel,
– w 2021 r. – cybernetycznie zrobotyzowanego akceleratora do radioterapii stereotaktycznej, na który wydatkowano kwotę wyższą o 2,08 mln zł, niż określona w planie inwestycyjnym na ten cel.
Publikujemy raport w całości.
Dokument można oglądać na komputerach, niektórych telefonach lub ściągając go po kliknięciu w: Zakup i wykorzystanie wysokospecjalistycznej aparatury medycznej w podmiotach leczniczych.
Przeczytaj także: „Kłopotliwy da Vinci”.
Oficjalnie sformułowanym celem kontroli jest odpowiedź na pytania:
– czy podmioty lecznicze optymalnie wykorzystują wymieniony sprzęt w procesie udzielania świadczeń medycznych?
– czy prawidłowo zaplanowano i gospodarnie wydatkowano pieniądze na urządzenia?
– czy organizacja udzielania świadczeń w szpitalach zapewniała optymalne wykorzystanie opisywanej aparatury?
Kontrola dotyczy siedemnastu podmiotów (w tym piętnastu prowadzonych w formie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz dwóch instytutów badawczych) – okres objęty kontrolą to lata 2017–2021 (do 26 października).
Wnioski ogólne
W 59 proc. skontrolowanych podmiotów leczniczych nie zapewniono optymalnego wykorzystania zakupionej wysokospecjalistycznej aparatury medycznej w procesie udzielania świadczeń medycznych. Nie zawsze prawidłowo planowano zakupy tej aparatury i gospodarnie wydatkowano środki publiczne.
Zakupy aparatury wysokospecjalistycznej odbywały się niejednokrotnie bez przeprowadzenia rzetelnej analizy rozpoznania potrzeb. W 41 proc. podmiotów dokonywano jej zakupu pomimo braku kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia w określonym zakresie, co ograniczało pełne wykorzystanie potencjału zakupionego sprzętu. Czynnikiem negatywnie wpływającym na efektywne wykorzystanie aparatury wysokospecjalistycznej była niewłaściwa organizacja udzielania świadczeń w skontrolowanych podmiotach. Opóźnienia w przygotowaniu pomieszczeń pracowni diagnostycznych uniemożliwiały zainstalowanie lub uruchomienie urządzeń w trzech skontrolowanych podmiotach – 18 proc. W konsekwencji zakupiona za kwotę 6,69 mln zł aparatura przez wiele miesięcy nie była wykorzystywana do diagnozowania i leczenia pacjentów (udzielania świadczeń zdrowotnych), co nosiło znamiona niegospodarności. Stopień wykorzystania możliwości sprzętu wysokospecjalistycznego był uzależniony od profilu systemu zabezpieczenia świadczeń oraz liczby wykwalifikowanej kadry medycznej. W podmiotach leczniczych wyspecjalizowanych w udzielaniu określonych świadczeń, np. onkologicznych, stopień ich wykorzystania był wyższy.
Podczas epidemii COVID-19 nastąpiło dalsze ograniczenie stopnia wykorzystania aparatury specjalistycznej. Powodem było zmniejszenie w 2020 r., w stosunku do poprzedniego roku, liczby udzielonych świadczeń (o 12 proc.) i leczonych pacjentów (o 14 proc.). Przeszkodą w optymalnym wykorzystaniu sprzętu był także niedobór lekarzy, który w szczególności dotyczył braku osób chętnych do pełnienia dyżurów w mniejszych szpitalach. W konsekwencji odnotowano niepokojąco duży udział (16 proc.) długich terminów wykonania opisów wyników badań obrazowych – powyżej 14 dni od daty przeprowadzenia badania. W skrajnych przypadkach wyniki badań zostały opisane w terminie sięgającym nawet 64 dni (przypadek pilny) oraz 197 dni (przypadek stabilny). Sytuacje takie stwarzały ryzyko niezapewnienia ciągłości leczenia. W dwóch podmiotach (12 proc.) nie zapewniono warunków do bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego, z tego: − w jednym świadczenia udzielane były bez uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, − w drugim bez wdrożenia wymaganych medycznych procedur radiologicznych. W sześciu podmiotach (35 proc.) dla części wysokospecjalistycznych urządzeń nie prowadzono z wymaganą częstotliwością kontroli parametrów ich pracy. W konsekwencji badania i zabiegi wykonywane były przy wykorzystaniu aparatury stwarzającej ryzyko uzyskania błędnych wyników badań na skutek niskiej jakości diagnostycznej, nieprawidłowego przebiegu leczenia lub niezapewnienia bezpieczeństwa pacjentom. Zamawianie świadczeń zdrowotnych w trzynastu podmiotach (76 proc.), prowadzono z naruszeniem przepisów ustawy o działalności leczniczej, w szczególności bez zastosowania procedury konkursu ofert przy udzielaniu zamówień na świadczenia, których wartość przekraczała wyrażoną w złotych równowartość kwoty 30 tys. euro. Wartość zrealizowanych zamówień na świadczenia zdrowotne, z wykorzystaniem wysokospecjalistycznej aparatury medycznej, podmiotom prowadzącym działalność leczniczą lub osobom legitymującym się uzyskaniem fachowych kwalifikacji, bez przeprowadzenia wymaganego konkursu ofert, wyniosła łącznie 11,4 mln zł.
Przykłady
W raporcie wymienia się – poza pierwszym, czyli historią z Białegostoku – kilkanaście przykładów niewykorzystania wysokospecjalistycznej aparatury medycznej. Opisujemy sześć.
Drugi – w Samodzielnym Publicznym Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Ostrowi Mazowieckiej nie wykorzystywano zakupionego w grudniu 2020 r., za kwotę 1,48 mln zł, dwupłaszczyznowego angiografu, z powodu niedostosowania pomieszczeń przeznaczonych do jego eksploatacji. Do dnia zakończenia czynności kontrolnych angiograf nie został zainstalowany, co było działaniem niegospodarnym.
Trzeci – w Szpitalu Ogólnym in. Witolda Ginela w Grajewie, od 28 września 2018 r. do 5 marca 2019 r. nie wykorzystywano angiografu zakupionego za kwotę 3,08 mln zł, z powodu opóźnionego wystąpienia do Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o wydanie zezwolenia na uruchomienie Pracowni Angiografii. Wniosek o wydanie zezwolenia na uruchomienie pracowni został skierowany do PPWIS dopiero 21 lutego 2019 r., a stosowne zezwolenia szpital uzyskał 27 lutego 2019 r.
Czwarty – Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu w 2014 r. zakupiło gammakamerę, która z powodu awarii nie była wykorzystywana od stycznia 2019 r. Urządzenie nie zostało naprawione ze względu na brak autoryzowanego serwisu zagranicznego producenta na terenie Polski.
Piąty – w Szpitalu Pomnik Chrztu Polski w Gnieźnie w ramach kompleksowej modernizacji i rozbudowy szpitalnego oddziału ratunkowego zakupiono m.in. tomograf komputerowy oraz aparat RTG o łącznej wartości ponad 2 mln zł. Jednak z urządzeń nie można było korzystać, ponieważ w szpitalu nie zakończono prac budowlanych. Sprzęt odebrano w grudniu 2019 r., natomiast uruchomiono go dopiero po ponad roku i 8 miesiącach.
Szósty – W Wielkopolskim Centrum Onkologii w Poznaniu na zakup dwóch wysokospecjalistycznych urządzeń medycznych wydatkowano wyższą kwotę środków, niż przewidziano na ten cel w aktualnym planie inwestycyjnym, a także bez uzyskania poprzedzającej te wydatki akceptacji Rady Społecznej Szpitala. Dotyczyło to zakupów:
– w 2018 r. – robota chirurgicznego, na który wydatkowano kwotę wyższą o 0,16 mln zł, niż określona w planie inwestycyjnym na ten cel,
– w 2021 r. – cybernetycznie zrobotyzowanego akceleratora do radioterapii stereotaktycznej, na który wydatkowano kwotę wyższą o 2,08 mln zł, niż określona w planie inwestycyjnym na ten cel.
Publikujemy raport w całości.
Dokument można oglądać na komputerach, niektórych telefonach lub ściągając go po kliknięciu w: Zakup i wykorzystanie wysokospecjalistycznej aparatury medycznej w podmiotach leczniczych.
Przeczytaj także: „Kłopotliwy da Vinci”.
