Epidemia starości
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 09.11.2017
Źródło: Jerzy Gryglewicz/KL
| Tagi: | Jerzy Gryglewicz, starość |
Liczba hospitalizacji na oddziałach chorób wewnętrznych wzrośnie z 931 tys. w 2016 r. do 1,136 mln w 2029 r., a na oddziałach kardiologicznych z 485 tys. w 2016 r. do 599 tys. w 2029 r. Powód? Epidemia starości. Dane demograficzne wskazują, że liczba osób w starszym wieku będzie stale rosła. Grzechem byłoby nie przygotować się na to. Niestety, my do tej „epidemii starości” się nie przygotowujemy. Prezentujemy analizę Jerzego Gryglewicza.
Tekst Jerzego Gryglewicza:
- Najważniejszym dodatkowym wyzwaniem dla polskiego systemu ochrony zdrowia będzie gwałtowny wzrost w najbliższych latach popytu na świadczenia opieki zdrowotnej, związany przede wszystkim z procesami demograficznymi.
Kim jest starszy pacjent?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) za początek starości demograficznej przyjmuje wiek 65 lat, co spowodowało określenie tej populacji jako referencyjnej dla analizy problemów zdrowotnych związanych z procesem starzenia się społeczeństwa.
Dane epidemiologiczne dotyczące większości chorób populacyjnych wykazują ich dodatnią korelację z wiekiem pacjenta. Obecnie średnie wydatki NFZ na jednego ubezpieczonego powyżej 65. roku życia są ponad 3-krotnie wyższe niż dla pozostałej, młodszej populacji.
W mapach potrzeb zdrowotnych dla Polski opublikowanych przez Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia w 2016 r. przedstawiono zarówno prognozy demograficzne dla Polski i poszczególnych województw, jak i prognozy dotyczące wzrostu hospitalizacji na oddziałach szpitalnych w perspektywie 15 lat.
Prognozowane wzrosty
Z prognozy demograficznej na lata 2014–2029 wynika, że liczba ludności Polski spadnie o 1,2 mln osób – z 38,5 mln do 37,3 mln (czyli o ok. 3%). Zgodnie z jej zapisami nastąpi istotne zmniejszenie udziału ludności w wieku 20–44 lat oraz znaczny wzrost udziału osób w wieku 65 lat i więcej. Osób w wieku co najmniej 65 lat będzie 8,5 mln w 2029 r. i będą one stanowiły 23% ogółu populacji wobec 15,3% w 2014 r.
Dokument ten ma kluczowe znaczenie w prognozowaniu wzrostu potrzeb zdrowotnych, w szczególności związanych z hospitalizacją pacjentów w podeszłym wieku na oddziałach szpitalnych.
Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia, opracowując mapy potrzeb zdrowotnych, założył, że roczna liczba hospitalizacji pacjentów na oddziale chorób wewnętrznych wzrośnie z 931 tys. w 2016 r. do 1,136 mln w 2029 r. W przypadku oddziału kardiologicznego przewiduje się wzrost hospitalizacji z 485 tys. w 2016 r. do 599 tys. w 2029 r.
Podobną dynamikę wzrostów liczby hospitalizacji przewiduje się na oddziałach o charakterze zabiegowym. Na oddziale chirurgicznym liczba hospitalizacji ma wzrosnąć z 865 tys. w 2016 r. do 943 tys. w 2029 r., a w przypadku oddziału ortopedii z 418 tys. do 449 tys. Podobny wzrost liczby hospitalizacji przewidywany jest dla większości oddziałów szpitalnych.
Wyjątkiem są oddziały pediatryczne i położnicze, gdzie przewiduje się znaczące trendy spadkowe.
Koszty
Powyższe prognozy Ministerstwa Zdrowia w sposób oczywisty przewidują wzrosty kosztów opieki zdrowotnej związanych z hospitalizacją. Należy założyć, że trend wzrostowy kosztów jednostkowej hospitalizacji spowodowany będzie nie tylko czynnikami inflacyjnymi, lecz przede wszystkim nieuchronnym wzrostem kosztów wynagrodzenia personelu medycznego. Brak odpowiedniej liczby lekarzy i pielęgniarek w stosunku do prognozowanej wzrastającej liczby świadczeń musi w perspektywie kilkuletniej skutkować wzrostem wynagrodzeń dla tych grup zawodowych.
Warto zaznaczyć, że w 2014 r., według danych z map potrzeb zdrowotnych, odsetek hospitalizowanych pacjentów powyżej 65. roku życia w Polsce wyniósł dla oddziału chirurgicznego 35%, ortopedii 31%, dla oddziału chorób wewnętrznych 62%, kardiologii 59%, a dla oddziału okulistycznego aż 73%.
Bardzo niepokojące prognozy zostały zawarte także w mapie onkologicznej dla Polski, opracowanej w 2015 r., gdzie – uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne – szacuje się, że w latach 2016–2029 liczba nowych przypadków nowotworów złośliwych wzrośnie z poziomu 180,3 tys. do 213,1 tys. (czyli o 18%). W 2029 r. nowotworem dominującym pod względem liczby zachorowań wciąż będzie nowotwór złośliwy płuca
.
Najszybciej będzie wzrastać zachorowalność na nowotwór gruczołu krokowego (29% przyrostu między 2016 a 2029 r.). Spadek zachorowalności w analizowanym czasie prognozuje się natomiast w przypadku nowotworu jądra. Największa zmiana w liczbie nowych przypadków nowotworów złośliwych nastąpi w grupie wiekowej 75–84 lat. Prognozuje się, że w stosunku do 2016 r. w 2029 r. odnotowanych zostanie 60% więcej nowych przypadków.
Sześć procent to za mało
Powyższe dane, zawarte w dokumencie strategicznym Ministerstwa Zdrowia, jednoznacznie wskazują, że należy przeprowadzić dodatkowe analizy, czy planowany obecnie przez resort wzrost nakładów publicznych do wysokości 6% PKB w 2025 r. poprawi dostępność świadczeń opieki zdrowotnej w Polsce. Trzeba bowiem założyć, że zwiększenie popytu na świadczenia opieki zdrowotnej w związku z procesem starzenia się społeczeństwa będzie wymagał znacząco większego podniesienia wydatków publicznych na sektor ochrony zdrowia.
Optymistycznym aspektem prognoz demograficznych, zawartym w mapach potrzeb zdrowotnych, jest wskaźnik dotyczący dalszego trwania życia osoby w wieku powyżej 60 lat, który dla mężczyzn wynosi 19,2 roku, a dla kobiet 24,3 roku w skali kraju.
W raporcie przygotowanym przez Health Consumer Powerhouse, prezentującym Europejski Konsumencki Indeks Zdrowia (EHCI) za 2015 r., Polska zajęła 34. miejsce na 35 krajów biorących udział w badaniu (za Albanią, wyprzedzając jedynie Czarnogórę). Na tak niską pozycję złożyły się m.in. długie okresy oczekiwania na leczenie nowotworowe, zakażenia wewnątrzszpitalne i nierówności w dostępie do świadczeń zdrowotnych. Tak niska nota już obecnie wskazuje na pilną potrzebę zmian w systemie opieki zdrowotnej w Polsce.
Jerzy Gryglewicz
Autor jest ekspertem Uczelni Łazarskiego.
Tekst pochodzi z "Menedżera Zdrowia" numer 8/2017. Czasopismo można zamówić na stronie: www.termedia.pl/mz/prenumerata.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
- Najważniejszym dodatkowym wyzwaniem dla polskiego systemu ochrony zdrowia będzie gwałtowny wzrost w najbliższych latach popytu na świadczenia opieki zdrowotnej, związany przede wszystkim z procesami demograficznymi.
Kim jest starszy pacjent?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) za początek starości demograficznej przyjmuje wiek 65 lat, co spowodowało określenie tej populacji jako referencyjnej dla analizy problemów zdrowotnych związanych z procesem starzenia się społeczeństwa.
Dane epidemiologiczne dotyczące większości chorób populacyjnych wykazują ich dodatnią korelację z wiekiem pacjenta. Obecnie średnie wydatki NFZ na jednego ubezpieczonego powyżej 65. roku życia są ponad 3-krotnie wyższe niż dla pozostałej, młodszej populacji.
W mapach potrzeb zdrowotnych dla Polski opublikowanych przez Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia w 2016 r. przedstawiono zarówno prognozy demograficzne dla Polski i poszczególnych województw, jak i prognozy dotyczące wzrostu hospitalizacji na oddziałach szpitalnych w perspektywie 15 lat.
Prognozowane wzrosty
Z prognozy demograficznej na lata 2014–2029 wynika, że liczba ludności Polski spadnie o 1,2 mln osób – z 38,5 mln do 37,3 mln (czyli o ok. 3%). Zgodnie z jej zapisami nastąpi istotne zmniejszenie udziału ludności w wieku 20–44 lat oraz znaczny wzrost udziału osób w wieku 65 lat i więcej. Osób w wieku co najmniej 65 lat będzie 8,5 mln w 2029 r. i będą one stanowiły 23% ogółu populacji wobec 15,3% w 2014 r.
Dokument ten ma kluczowe znaczenie w prognozowaniu wzrostu potrzeb zdrowotnych, w szczególności związanych z hospitalizacją pacjentów w podeszłym wieku na oddziałach szpitalnych.
Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia, opracowując mapy potrzeb zdrowotnych, założył, że roczna liczba hospitalizacji pacjentów na oddziale chorób wewnętrznych wzrośnie z 931 tys. w 2016 r. do 1,136 mln w 2029 r. W przypadku oddziału kardiologicznego przewiduje się wzrost hospitalizacji z 485 tys. w 2016 r. do 599 tys. w 2029 r.
Podobną dynamikę wzrostów liczby hospitalizacji przewiduje się na oddziałach o charakterze zabiegowym. Na oddziale chirurgicznym liczba hospitalizacji ma wzrosnąć z 865 tys. w 2016 r. do 943 tys. w 2029 r., a w przypadku oddziału ortopedii z 418 tys. do 449 tys. Podobny wzrost liczby hospitalizacji przewidywany jest dla większości oddziałów szpitalnych.
Wyjątkiem są oddziały pediatryczne i położnicze, gdzie przewiduje się znaczące trendy spadkowe.
Koszty
Powyższe prognozy Ministerstwa Zdrowia w sposób oczywisty przewidują wzrosty kosztów opieki zdrowotnej związanych z hospitalizacją. Należy założyć, że trend wzrostowy kosztów jednostkowej hospitalizacji spowodowany będzie nie tylko czynnikami inflacyjnymi, lecz przede wszystkim nieuchronnym wzrostem kosztów wynagrodzenia personelu medycznego. Brak odpowiedniej liczby lekarzy i pielęgniarek w stosunku do prognozowanej wzrastającej liczby świadczeń musi w perspektywie kilkuletniej skutkować wzrostem wynagrodzeń dla tych grup zawodowych.
Warto zaznaczyć, że w 2014 r., według danych z map potrzeb zdrowotnych, odsetek hospitalizowanych pacjentów powyżej 65. roku życia w Polsce wyniósł dla oddziału chirurgicznego 35%, ortopedii 31%, dla oddziału chorób wewnętrznych 62%, kardiologii 59%, a dla oddziału okulistycznego aż 73%.
Bardzo niepokojące prognozy zostały zawarte także w mapie onkologicznej dla Polski, opracowanej w 2015 r., gdzie – uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne – szacuje się, że w latach 2016–2029 liczba nowych przypadków nowotworów złośliwych wzrośnie z poziomu 180,3 tys. do 213,1 tys. (czyli o 18%). W 2029 r. nowotworem dominującym pod względem liczby zachorowań wciąż będzie nowotwór złośliwy płuca
.
Najszybciej będzie wzrastać zachorowalność na nowotwór gruczołu krokowego (29% przyrostu między 2016 a 2029 r.). Spadek zachorowalności w analizowanym czasie prognozuje się natomiast w przypadku nowotworu jądra. Największa zmiana w liczbie nowych przypadków nowotworów złośliwych nastąpi w grupie wiekowej 75–84 lat. Prognozuje się, że w stosunku do 2016 r. w 2029 r. odnotowanych zostanie 60% więcej nowych przypadków.
Sześć procent to za mało
Powyższe dane, zawarte w dokumencie strategicznym Ministerstwa Zdrowia, jednoznacznie wskazują, że należy przeprowadzić dodatkowe analizy, czy planowany obecnie przez resort wzrost nakładów publicznych do wysokości 6% PKB w 2025 r. poprawi dostępność świadczeń opieki zdrowotnej w Polsce. Trzeba bowiem założyć, że zwiększenie popytu na świadczenia opieki zdrowotnej w związku z procesem starzenia się społeczeństwa będzie wymagał znacząco większego podniesienia wydatków publicznych na sektor ochrony zdrowia.
Optymistycznym aspektem prognoz demograficznych, zawartym w mapach potrzeb zdrowotnych, jest wskaźnik dotyczący dalszego trwania życia osoby w wieku powyżej 60 lat, który dla mężczyzn wynosi 19,2 roku, a dla kobiet 24,3 roku w skali kraju.
W raporcie przygotowanym przez Health Consumer Powerhouse, prezentującym Europejski Konsumencki Indeks Zdrowia (EHCI) za 2015 r., Polska zajęła 34. miejsce na 35 krajów biorących udział w badaniu (za Albanią, wyprzedzając jedynie Czarnogórę). Na tak niską pozycję złożyły się m.in. długie okresy oczekiwania na leczenie nowotworowe, zakażenia wewnątrzszpitalne i nierówności w dostępie do świadczeń zdrowotnych. Tak niska nota już obecnie wskazuje na pilną potrzebę zmian w systemie opieki zdrowotnej w Polsce.
Jerzy Gryglewicz
Autor jest ekspertem Uczelni Łazarskiego.
Tekst pochodzi z "Menedżera Zdrowia" numer 8/2017. Czasopismo można zamówić na stronie: www.termedia.pl/mz/prenumerata.
Zachęcamy do polubienia profilu "Menedżera Zdrowia" na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia/ i obserwowania konta na Twitterze: www.twitter.com/MenedzerZdrowia.
