Warszawski Uniwersytet Medyczny/Michał Teperek
Innowacyjne techniki przeszczepiania wątroby
8 października obchodzony był Europejski Dzień Donacji i Transplantacji, organizowany przez Radę Europy od 1996 r. Z okazji tego wydarzenia prof. Michał Grąt, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby UCK WUM opowiedział o planach kliniki związanych z zastosowaniem najnowocześniejszych metod transplantacji tego narządu.
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby UCK WUM jest największym w Polsce i jednym z największych na świecie ośrodków przeszczepiania wątroby. Kiedy wykonano w niej pierwszą transplantację?
– Pierwszą udaną transplantację wątroby w klinice wykonano w 1994 roku, była to również pierwsza udana transplantacja wątroby u dorosłego w Polsce. Od tego czasu program transplantacyjny kliniki systematycznie się rozwijał, co doprowadziło do wykonania rekordowej liczby ponad 180 przeszczepień w samym tylko 2014 roku.
Jakie są wskazania do przeszczepienia tego narządu?
– Przeszczepienie wątroby jest jedyną skuteczną metodą leczenia chorych z przewlekłą niewydolnością wątroby oraz ostrą niewydolnością wątroby, w przypadku której dostępność dawcy często warunkuje przeżycie chorego. W ostatnich latach do uznanych wskazań do transplantacji wątroby zaliczono wiele różnych nowotworów złośliwych, co doprowadziło do wyodrębnienia kolejnej gałęzi medycyny, określanej mianem onkologii transplantacyjnej. Obecnie wykonanie przeszczepienia wątroby można rozważać u wybranych chorych na raka wątrobowokomórkowego, raka zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, przerzutów guzów neuroendokrynnych, nowotworów wywodzących się ze śródbłonka naczyń czy nawet przerzutów raka jelita grubego.
Według danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant” we wrześniu br. na przeszczepienie wątroby czekało 157 osób, rok wcześniej 119. Dlaczego zwiększa się liczba chorych oczekujących?
– Ze względu na zwiększającą się liczbę wskazań do transplantacji. Doprowadziło to do wzrastającej dysproporcji pomiędzy zapotrzebowaniem na leczenie przeszczepieniem wątroby a liczbą dostępnych dawców. Takie zjawisko względnego, ale niezwykle istotnego niedoboru narządów jest powszechne na świecie i stanowi największe ograniczenie dla dalszego rozwoju tej metody leczenia. Warto tu podkreślić, że pomimo ograniczonej liczby dawców w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby wykonano do chwili obecnej 2626 transplantacji wątroby.
To duża liczba, jak dziś klinika radzi sobie ze zjawiskiem niedoboru narządów?
– Od 1999 r. zespół kliniki współpracuje z Kliniką Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów Centrum Zdrowia Dziecka, kierowaną przez prof. Piotra Kalicińskiego, pobierając fragmenty wątroby od żywych dawców dla dzieci. O stopniu współpracy świadczy liczba wykonanych dotychczas pobrań fragmentów wątroby – 449. Stanowi ona najlepszą odpowiedź na niewystarczającą liczbę narządów pobieranych od zmarłych dawców, szczególnie dla dzieci. W odniesieniu do zwiększenia liczby narządów dostępnych dla dorosłych biorców, w naszej klinice rozpoczęto program perfuzji pobranych wątrób w hipotermii z natlenianiem. Wykonanie tej procedury pozwala na zmniejszenie uszkodzenia związanego z niedokrwieniem i następczym przywróceniem przepływu krwi przez wątrobę, które to zjawisko leży u podstaw niepodjęcia funkcji przez przeszczepiony narząd. Wykorzystując perfuzję hipotermiczną, jesteśmy w stanie bezpiecznie wykorzystać większą liczbę narządów poprzez wykorzystanie tych, które w innym przypadku byłyby obarczone zbyt dużym ryzykiem.
Zwiększenie puli dostępnych narządów pozostaje naszym priorytetem. W obliczu niedoboru dawców wykonanie każdego dodatkowego przeszczepienia pozwala uratować chorego, który w innym przypadku nie miałby szans na długotrwałe przeżycie. W skrócie – zwiększenie liczby transplantacji o 20 rocznie pozwala uniknąć śmierci 20 chorym w populacji. Jednym ze sposobów jest dzielenie jednego narządu dla dwóch biorców (split liver transplantation). Takie postępowanie jest możliwe w przypadku odpowiedniej masy wątroby pobranej od dawcy zmarłego przy braku istotnych czynników ryzyka niepodjęcia funkcji. W klinice planowane jest wykonanie pierwszych transplantacji podzielonych narządów jeszcze w tym roku. Podobnie jak w przypadku dzieci, możliwe jest wykorzystanie fragmentów wątroby pobieranych od żywych dawców dla dorosłych biorców. Priorytetem jest tu oczywiście bezpieczeństwo dawcy. W przyszłym roku planowane jest rozpoczęcie przeszczepiania lewych segmentów wątroby od żywych dawców, których pobranie jest związane ze zdecydowanie mniejszym ryzykiem w porównaniu z pobraniem prawych.
Materiał w „Menedżerze Zdrowia” opublikowano za zgodą i dzięki uprzejmości Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – pierwotnie udostępniono go na stronie internetowej: www.wum.edu.pl/node/17399.
Przeczytaj także: „Roman Danielewicz: Przeszczepienie wyprzedzające daje lepsze wyniki leczenia” i „Operacje laparoskopowe i robotyczne – nowe oblicze chirurgii wątroby w XXI wieku”.
– Pierwszą udaną transplantację wątroby w klinice wykonano w 1994 roku, była to również pierwsza udana transplantacja wątroby u dorosłego w Polsce. Od tego czasu program transplantacyjny kliniki systematycznie się rozwijał, co doprowadziło do wykonania rekordowej liczby ponad 180 przeszczepień w samym tylko 2014 roku.
Jakie są wskazania do przeszczepienia tego narządu?
– Przeszczepienie wątroby jest jedyną skuteczną metodą leczenia chorych z przewlekłą niewydolnością wątroby oraz ostrą niewydolnością wątroby, w przypadku której dostępność dawcy często warunkuje przeżycie chorego. W ostatnich latach do uznanych wskazań do transplantacji wątroby zaliczono wiele różnych nowotworów złośliwych, co doprowadziło do wyodrębnienia kolejnej gałęzi medycyny, określanej mianem onkologii transplantacyjnej. Obecnie wykonanie przeszczepienia wątroby można rozważać u wybranych chorych na raka wątrobowokomórkowego, raka zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, przerzutów guzów neuroendokrynnych, nowotworów wywodzących się ze śródbłonka naczyń czy nawet przerzutów raka jelita grubego.
Według danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant” we wrześniu br. na przeszczepienie wątroby czekało 157 osób, rok wcześniej 119. Dlaczego zwiększa się liczba chorych oczekujących?
– Ze względu na zwiększającą się liczbę wskazań do transplantacji. Doprowadziło to do wzrastającej dysproporcji pomiędzy zapotrzebowaniem na leczenie przeszczepieniem wątroby a liczbą dostępnych dawców. Takie zjawisko względnego, ale niezwykle istotnego niedoboru narządów jest powszechne na świecie i stanowi największe ograniczenie dla dalszego rozwoju tej metody leczenia. Warto tu podkreślić, że pomimo ograniczonej liczby dawców w Katedrze i Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby wykonano do chwili obecnej 2626 transplantacji wątroby.
To duża liczba, jak dziś klinika radzi sobie ze zjawiskiem niedoboru narządów?
– Od 1999 r. zespół kliniki współpracuje z Kliniką Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów Centrum Zdrowia Dziecka, kierowaną przez prof. Piotra Kalicińskiego, pobierając fragmenty wątroby od żywych dawców dla dzieci. O stopniu współpracy świadczy liczba wykonanych dotychczas pobrań fragmentów wątroby – 449. Stanowi ona najlepszą odpowiedź na niewystarczającą liczbę narządów pobieranych od zmarłych dawców, szczególnie dla dzieci. W odniesieniu do zwiększenia liczby narządów dostępnych dla dorosłych biorców, w naszej klinice rozpoczęto program perfuzji pobranych wątrób w hipotermii z natlenianiem. Wykonanie tej procedury pozwala na zmniejszenie uszkodzenia związanego z niedokrwieniem i następczym przywróceniem przepływu krwi przez wątrobę, które to zjawisko leży u podstaw niepodjęcia funkcji przez przeszczepiony narząd. Wykorzystując perfuzję hipotermiczną, jesteśmy w stanie bezpiecznie wykorzystać większą liczbę narządów poprzez wykorzystanie tych, które w innym przypadku byłyby obarczone zbyt dużym ryzykiem.
Zwiększenie puli dostępnych narządów pozostaje naszym priorytetem. W obliczu niedoboru dawców wykonanie każdego dodatkowego przeszczepienia pozwala uratować chorego, który w innym przypadku nie miałby szans na długotrwałe przeżycie. W skrócie – zwiększenie liczby transplantacji o 20 rocznie pozwala uniknąć śmierci 20 chorym w populacji. Jednym ze sposobów jest dzielenie jednego narządu dla dwóch biorców (split liver transplantation). Takie postępowanie jest możliwe w przypadku odpowiedniej masy wątroby pobranej od dawcy zmarłego przy braku istotnych czynników ryzyka niepodjęcia funkcji. W klinice planowane jest wykonanie pierwszych transplantacji podzielonych narządów jeszcze w tym roku. Podobnie jak w przypadku dzieci, możliwe jest wykorzystanie fragmentów wątroby pobieranych od żywych dawców dla dorosłych biorców. Priorytetem jest tu oczywiście bezpieczeństwo dawcy. W przyszłym roku planowane jest rozpoczęcie przeszczepiania lewych segmentów wątroby od żywych dawców, których pobranie jest związane ze zdecydowanie mniejszym ryzykiem w porównaniu z pobraniem prawych.
Materiał w „Menedżerze Zdrowia” opublikowano za zgodą i dzięki uprzejmości Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – pierwotnie udostępniono go na stronie internetowej: www.wum.edu.pl/node/17399.
Przeczytaj także: „Roman Danielewicz: Przeszczepienie wyprzedzające daje lepsze wyniki leczenia” i „Operacje laparoskopowe i robotyczne – nowe oblicze chirurgii wątroby w XXI wieku”.
