123RF
Mózgi nastolatków starzały się niezwykle szybko w czasie COVID-19
Redaktor: Jacek Janik
Data: 02.01.2023
Źródło: PAP/Paweł Wernicki
Działy:
Aktualności w Neurologia
Aktualności
| Tagi: | neurologia, COVID-19, pandemia, koronawirus, mózg, starzenie się mózgu |
Mózgi nastolatków uległy przyspieszonemu starzeniu podczas pandemii COVID-19, przy czym efekt ten był bardziej wyraźny u dorastających dziewcząt niż u chłopców – wynika z badań naukowców z University of Washington.
Przyspieszony proces
W miarę rozwoju mózgu jego zewnętrzna warstwa, tzw. kora mózgowa, zaczyna robić się cieńsza. Przebyte w dzieciństwie trudności, na przykład doświadczenie przemocy lub zaniedbania, przyspieszają tempo tego procesu.
Podczas pandemii COVID-19 u nastolatków wykazano oznaki przyspieszonego starzenia się mózgu, przy czym dziewczęta były dotknięte w większym stopniu niż chłopcy. Neva Corrigan z University of Washington i jej współpracownicy porównali skany mózgów dzieci i nastolatków, wykonane przed pandemią i w jej trakcie. Zdaniem autorów badania lockdown i inne obostrzenia miały nieproporcjonalnie szkodliwy wpływ na rozwój mózgu dorastających dziewcząt.
W 2018 roku naukowcy zebrali skany mózgów 109 osób w wieku 9, 11, 13, 15 i 17 lat. Wykorzystali te dane do stworzenia modelu zmian grubości kory mózgowej między 9. a 17. rokiem życia. Następnie w 2021 r., podczas pandemii, przeskanowali mózgi oddzielnej kohorty 54 nastolatków w wieku 12, 14 i 16 lat. Wszyscy uczestnicy badań pochodzili z obszaru Seattle i mieli podobny status społeczno-ekonomiczny.
U dziewczyn mózg starzał się szybciej
Porównując skany mózgów zebrane od uczestników w 2021 r. z wcześniej opracowanym modelem, naukowcy odkryli, że podczas pandemii u nastolatków w większym stopniu zmniejszyła się grubość kory mózgowej, przy czym u dziewczynek proces zmniejszania jej grubości był bardziej nasilony niż u chłopców. Średnio przyspieszenie zaniku kory mózgowej u dziewcząt odpowiadało starzeniu się o cztery lata, podczas gdy u chłopców było równoznaczne ze starzeniem się o prawie dwa lata.
– Nie jesteśmy pierwszą grupą, która zgłasza zmniejszenie grubości kory mózgowej u nastolatków, związane z pandemią COVID-19. Jest to jednak pierwsze badanie, które wykazało takie różnice między płciami – powiedziała Corrigan, która przedstawiła swoje ustalenia na listopadowym spotkaniu Society for Neuroscience w Waszyngtonie.
Przyspieszony zanik kory mózgowej dotyczył także większej liczby obszarów mózgu u dziewcząt niż u chłopców. Średnio u dziewcząt zaobserwowano zwiększony zanik w 35 regionach, natomiast u chłopców tylko w trzech. U dziewcząt największe szkody dotyczyły obszarów mózgu zaangażowanych w przetwarzanie informacji wizualnych, zwłaszcza dotyczących twarzy. Jedyne nakładanie się cech chłopców i dziewcząt dotyczyło przyspieszonego ścieńczenia prawej i lewej bocznej kory potylicznej, czyli obszarów, które pomagają nam rozpoznawać obiekty.
Kobiety są bardziej wrażliwe społecznie
Jak podkreśliła Corrigan, kobiety są znacznie bardziej zależne od sieci społecznościowych, jeśli chodzi o poczucie własnej tożsamości i wsparcie emocjonalne. Możliwe, że podczas pandemii izolacja miała bardziej szkodliwy wpływ na mózg kobiet, dlatego że są one bardziej wyczulone na relacje z rówieśnikami, szczególnie istotne dla rozwoju ich mózgu.
Przyspieszony zanik kory mózgowej u dzieci i nastolatków może sprzyjać problemom psychicznym – na przykład depresji. Nie jest jednak jasne, czy chodzi o trwały efekt, czy też przyspieszony zanik kory zatrzyma się lub zwolni po jakimś czasie, przywracając młodzież na normalną ścieżkę rozwoju mózgu. Dlatego też konieczne są badania uzupełniające.
Przeczytaj także: „Specyficzne zmiany w mózgach pacjentów po przebytym COVID-19”.
W miarę rozwoju mózgu jego zewnętrzna warstwa, tzw. kora mózgowa, zaczyna robić się cieńsza. Przebyte w dzieciństwie trudności, na przykład doświadczenie przemocy lub zaniedbania, przyspieszają tempo tego procesu.
Podczas pandemii COVID-19 u nastolatków wykazano oznaki przyspieszonego starzenia się mózgu, przy czym dziewczęta były dotknięte w większym stopniu niż chłopcy. Neva Corrigan z University of Washington i jej współpracownicy porównali skany mózgów dzieci i nastolatków, wykonane przed pandemią i w jej trakcie. Zdaniem autorów badania lockdown i inne obostrzenia miały nieproporcjonalnie szkodliwy wpływ na rozwój mózgu dorastających dziewcząt.
W 2018 roku naukowcy zebrali skany mózgów 109 osób w wieku 9, 11, 13, 15 i 17 lat. Wykorzystali te dane do stworzenia modelu zmian grubości kory mózgowej między 9. a 17. rokiem życia. Następnie w 2021 r., podczas pandemii, przeskanowali mózgi oddzielnej kohorty 54 nastolatków w wieku 12, 14 i 16 lat. Wszyscy uczestnicy badań pochodzili z obszaru Seattle i mieli podobny status społeczno-ekonomiczny.
U dziewczyn mózg starzał się szybciej
Porównując skany mózgów zebrane od uczestników w 2021 r. z wcześniej opracowanym modelem, naukowcy odkryli, że podczas pandemii u nastolatków w większym stopniu zmniejszyła się grubość kory mózgowej, przy czym u dziewczynek proces zmniejszania jej grubości był bardziej nasilony niż u chłopców. Średnio przyspieszenie zaniku kory mózgowej u dziewcząt odpowiadało starzeniu się o cztery lata, podczas gdy u chłopców było równoznaczne ze starzeniem się o prawie dwa lata.
– Nie jesteśmy pierwszą grupą, która zgłasza zmniejszenie grubości kory mózgowej u nastolatków, związane z pandemią COVID-19. Jest to jednak pierwsze badanie, które wykazało takie różnice między płciami – powiedziała Corrigan, która przedstawiła swoje ustalenia na listopadowym spotkaniu Society for Neuroscience w Waszyngtonie.
Przyspieszony zanik kory mózgowej dotyczył także większej liczby obszarów mózgu u dziewcząt niż u chłopców. Średnio u dziewcząt zaobserwowano zwiększony zanik w 35 regionach, natomiast u chłopców tylko w trzech. U dziewcząt największe szkody dotyczyły obszarów mózgu zaangażowanych w przetwarzanie informacji wizualnych, zwłaszcza dotyczących twarzy. Jedyne nakładanie się cech chłopców i dziewcząt dotyczyło przyspieszonego ścieńczenia prawej i lewej bocznej kory potylicznej, czyli obszarów, które pomagają nam rozpoznawać obiekty.
Kobiety są bardziej wrażliwe społecznie
Jak podkreśliła Corrigan, kobiety są znacznie bardziej zależne od sieci społecznościowych, jeśli chodzi o poczucie własnej tożsamości i wsparcie emocjonalne. Możliwe, że podczas pandemii izolacja miała bardziej szkodliwy wpływ na mózg kobiet, dlatego że są one bardziej wyczulone na relacje z rówieśnikami, szczególnie istotne dla rozwoju ich mózgu.
Przyspieszony zanik kory mózgowej u dzieci i nastolatków może sprzyjać problemom psychicznym – na przykład depresji. Nie jest jednak jasne, czy chodzi o trwały efekt, czy też przyspieszony zanik kory zatrzyma się lub zwolni po jakimś czasie, przywracając młodzież na normalną ścieżkę rozwoju mózgu. Dlatego też konieczne są badania uzupełniające.
Przeczytaj także: „Specyficzne zmiany w mózgach pacjentów po przebytym COVID-19”.
