123RF
Klauzula sumienia – samorząd chce zmian
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 20.07.2023
Źródło: NIL
| Tagi: | Kodeks etyki lekarskiej |
Komisja Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej kontynuuje pracę nad historyczną nowelizacją Kodeksu Etyki Lekarskiej. Najnowszą propozycją nowelizacji jest zmiana art. 7. KEL.
Art. 7
1) Obecne brzmienie artykułu
W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków niecierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia, lekarz winien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
2) Propozycje zmian obecnego kształtu artykułu
W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia pacjenta, z wyjątkiem przypadków, gdy zachodzi niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Nie podejmując albo odstępując od leczenia, lekarz winien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej, a także poinformować pacjenta o stopniu pilności skorzystania z tej możliwości.
3) Istota tego, co podlega regulacji i dlaczego (dlaczego określona wartość, praktyka itp. jest w pracy lekarza ważna; jak należy rozumieć przepis kodeksu)
Najważniejszym nakazem etycznym lekarza jest maksyma: Salus aegroti suprema lex esto. Z tej powinności etycznej lekarza wynika obowiązek leczenia chorych i udzielania im pomocy w miarę posiadanych kompetencji zawodowych i niepozostawiania ich bez najlepszej dostępnej opieki. Wynika z niej również obowiązek minimalizowania szkód dla pacjenta wyrażony w zasadzie: primum non nocere.
4) Kontekst (w tym objaśnienie wyjątków i rozszerzeń)
W pewnych sytuacjach lekarz może nie podjąć się opieki nad pacjentem lub odstąpić od leczenia pod warunkiem, że pacjent nie znajduje się w stanie zagrożenia utratą życia, ciężkim uszkodzenia ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia. Sytuacje, w których lekarzowi wolno nie podjąć się opieki nad pacjentem można podzielić na dwa rodzaje.
Po pierwsze, lekarz może nie posiadać odpowiednich kompetencji, aby podjąć leczenie określonego rodzaju. W takim przypadku nie tylko ma prawo, ale wręcz obowiązek nie podjąć leczenia i zwrócić się do osoby kompetentnej o pomoc i przejęcie opieki nad pacjentem, o ile osoba taka jest dostępna. W oczekiwaniu na pomoc osoby bardziej kompetentnej powinien udzielać pacjentowi pomocy w zakresie swoich kompetencji. Postępowanie takie jest podyktowane bezwzględnym obowiązkiem minimalizowania szkód dla pacjenta.
Po drugie, lekarz może nie podjąć leczenia ze względu na sprzeciw sumienia, o ile niepodjęcie leczenia nie spowoduje niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Lekarz pozostający w stosunku podległości służbowej ma obowiązek poinformowania o zaistnieniu takiej kolizji sumienia swojego przełożonego, który ma obowiązek zapewnienia pacjentowi właściwej pomocy.
5) Powiązane artykuły KEL
Art. 10
1. Lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy wykonywaniu czynności diagnostycznych, zapobiegawczych, leczniczych i orzeczniczych.
2. Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności lekarza, winien zwrócić się do bardziej kompetentnego kolegi. Nie dotyczy nagłych wypadków i ciężkich zachorowań, gdy zwłoka może zagrażać zdrowiu lub życiu chorego.
Art. 69
Lekarz nie może odmówić pomocy lekarskiej w przypadkach niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, jeśli pacjent nie ma możliwości uzyskania jej ze strony instytucji powołanych do udzielania pomocy.
Na zgłoszenia, uwagi i komentarze do omówień Komisja Etyki Lekarskiej będzie czekać do stycznia 2024 r. Wszelkie uwagi i opracowania należy przesyłać na adres: kel@nil.org.pl.
Proponowane zmiany poczekają do maja, gdy od 16 do 18 odbędzie Nadzwyczajny XVI Krajowy Zjazd Lekarzy. To właśnie wtedy delegaci będą decydować o przyjęciu lub odrzuceniu proponowanych przepisów nowelizacji KEL.
Historia polskiego kodeksu sięga 1989 r., gdy w trakcie Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 r. przyjęto Kodeks Etyki Lekarskiej, Znowelizowano go dwa razy – w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 r. na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy.
Obowiązkiem każdego lekarza i lekarza dentysty jest stosowanie zasad zawartych w KEL. Za ich nieprzestrzeganie grozi postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej.
Klauzula sumienia zawsze była punktem zapalnym, szczególnie w kontekście odpowiedzi na pytanie – kto ma obowiązek zapewnić pomoc pacjentowi, któremu odmówił lekarz. Inne punkty zapalne z przeszłości to in vitro i eutanazja (a raczej, aby zaprzestanie terapii nie było z nią kojarzone).
1) Obecne brzmienie artykułu
W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem przypadków niecierpiących zwłoki. Nie podejmując albo odstępując od leczenia, lekarz winien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej.
2) Propozycje zmian obecnego kształtu artykułu
W szczególnie uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się lub odstąpić od leczenia pacjenta, z wyjątkiem przypadków, gdy zachodzi niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Nie podejmując albo odstępując od leczenia, lekarz winien wskazać choremu inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej, a także poinformować pacjenta o stopniu pilności skorzystania z tej możliwości.
3) Istota tego, co podlega regulacji i dlaczego (dlaczego określona wartość, praktyka itp. jest w pracy lekarza ważna; jak należy rozumieć przepis kodeksu)
Najważniejszym nakazem etycznym lekarza jest maksyma: Salus aegroti suprema lex esto. Z tej powinności etycznej lekarza wynika obowiązek leczenia chorych i udzielania im pomocy w miarę posiadanych kompetencji zawodowych i niepozostawiania ich bez najlepszej dostępnej opieki. Wynika z niej również obowiązek minimalizowania szkód dla pacjenta wyrażony w zasadzie: primum non nocere.
4) Kontekst (w tym objaśnienie wyjątków i rozszerzeń)
W pewnych sytuacjach lekarz może nie podjąć się opieki nad pacjentem lub odstąpić od leczenia pod warunkiem, że pacjent nie znajduje się w stanie zagrożenia utratą życia, ciężkim uszkodzenia ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia. Sytuacje, w których lekarzowi wolno nie podjąć się opieki nad pacjentem można podzielić na dwa rodzaje.
Po pierwsze, lekarz może nie posiadać odpowiednich kompetencji, aby podjąć leczenie określonego rodzaju. W takim przypadku nie tylko ma prawo, ale wręcz obowiązek nie podjąć leczenia i zwrócić się do osoby kompetentnej o pomoc i przejęcie opieki nad pacjentem, o ile osoba taka jest dostępna. W oczekiwaniu na pomoc osoby bardziej kompetentnej powinien udzielać pacjentowi pomocy w zakresie swoich kompetencji. Postępowanie takie jest podyktowane bezwzględnym obowiązkiem minimalizowania szkód dla pacjenta.
Po drugie, lekarz może nie podjąć leczenia ze względu na sprzeciw sumienia, o ile niepodjęcie leczenia nie spowoduje niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Lekarz pozostający w stosunku podległości służbowej ma obowiązek poinformowania o zaistnieniu takiej kolizji sumienia swojego przełożonego, który ma obowiązek zapewnienia pacjentowi właściwej pomocy.
5) Powiązane artykuły KEL
Art. 10
1. Lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy wykonywaniu czynności diagnostycznych, zapobiegawczych, leczniczych i orzeczniczych.
2. Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności lekarza, winien zwrócić się do bardziej kompetentnego kolegi. Nie dotyczy nagłych wypadków i ciężkich zachorowań, gdy zwłoka może zagrażać zdrowiu lub życiu chorego.
Art. 69
Lekarz nie może odmówić pomocy lekarskiej w przypadkach niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, jeśli pacjent nie ma możliwości uzyskania jej ze strony instytucji powołanych do udzielania pomocy.
Na zgłoszenia, uwagi i komentarze do omówień Komisja Etyki Lekarskiej będzie czekać do stycznia 2024 r. Wszelkie uwagi i opracowania należy przesyłać na adres: kel@nil.org.pl.
Proponowane zmiany poczekają do maja, gdy od 16 do 18 odbędzie Nadzwyczajny XVI Krajowy Zjazd Lekarzy. To właśnie wtedy delegaci będą decydować o przyjęciu lub odrzuceniu proponowanych przepisów nowelizacji KEL.
Historia polskiego kodeksu sięga 1989 r., gdy w trakcie Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 r. przyjęto Kodeks Etyki Lekarskiej, Znowelizowano go dwa razy – w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 r. na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy.
Obowiązkiem każdego lekarza i lekarza dentysty jest stosowanie zasad zawartych w KEL. Za ich nieprzestrzeganie grozi postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej.
Klauzula sumienia zawsze była punktem zapalnym, szczególnie w kontekście odpowiedzi na pytanie – kto ma obowiązek zapewnić pomoc pacjentowi, któremu odmówił lekarz. Inne punkty zapalne z przeszłości to in vitro i eutanazja (a raczej, aby zaprzestanie terapii nie było z nią kojarzone).
