2015 European guideline on the management of Chlamydia trachomatis infections*

ETIOLOGIA, SPOSÓB ZAKAŻENIA I EPIDEMIOLOGIA

Chlamydia trachomatis jest bakterią bezwzględnie wewnątrzkomórkową. Na świecie zakażeniu nią poprzez kontakt seksualny ulega 100 milionów osób rocznie. Większość zakażonych osób nie jest tego świadoma, ponieważ infekcja często przebiega bezobjawowo. Urogenitalne zakażenie chlamydialne może prowadzić u kobiet do poważnych powikłań, np. zapalenia narządów miednicy mniejszej (pelvic inflammatory disease – PID), które z kolei mogą przyczyniać się do niepłodności jajowodowej, ciąży pozamacicznej i przewlekłych dolegliwości bólowych w podbrzuszu [1]. Urogenitalne zakażenia chlamydialne nie pozostawiają trwałej odporności.
Od lat 90. XX wieku w wielu krajach odnotowuje się wzrost urogenitalnych zakażeń, np. w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii i krajach skandynawskich [2–4]. Dane szacunkowe dotyczące chorobowości w reprezentacyjnej próbie na poziomie krajowym wśród osób aktywnych seksualnie w wieku 18–26 lat w Europie są stosunkowo podobne u kobiet i mężczyzn (odpowiednio: 3–5,3% i 2,4–7,3%) i statystycznie podobne jak w innych krajach rozwiniętych [3–6]. Zapadalność na zakażenia C. trachomatis zgłoszona do Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Control and Prevention – ECDC) z 26 krajów Unii Europejskiej (UE) i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (ESE) w 2013 r. wynosiła 182 na 100 000 ludności (384 555 przypadków). Pomiędzy krajami UE i ESE występowały istotne różnice w zapadalności – od mniej niż jeden do ponad 600 przypadków na 100 000 ludności [4]. W poszczególnych krajach stwierdza się istotne różnice w systemie nadzoru, stosowanych metodach diagnostycznych, dostępności badań i liczbie wykonywanych badań, także przesiewowych (badania przesiewowe populacyjne lub badania indywidualnych pacjentów) w kierunku zakażeń chlamydialnych i proporcji przypadków niezgłaszanych [3]. Głównymi czynnikami ryzyka wystąpienia zakażeń chlamydialnych są: młody wiek (zwykle poniżej 25. roku życia) oraz czynniki związane ze stylem życia, takie jak wcześniej przebyte zakażenia C. trachomatis, brak regularnego stosowania prezerwatyw oraz nowy partner seksualny lub liczni partnerzy w ciągu roku [7].
Do zakażenia C. trachomatis dochodzi zazwyczaj przez bezpośredni kontakt z błoną śluzową podczas stosunku seksualnego (pochwowego, analnego lub oralnego) lub podczas porodu w przypadku infekcji kanału szyjki macicy. Ryzyko nabycia zakażenia podczas kontaktu seksualnego jest trudne do oceny. Praca z zastosowaniem dynamicznego modelu matematycznego prawdopodobieństwa zakażenia dostarczyła danych szacunkowych [8] na podstawie badań nad parami heteroseksualnymi będącymi pacjentami poradni [9]. W modelu oszacowano, że średnie prawdopodobieństwo zakażenia się podczas jednego stosunku dopochwowego wynosi 10% i ok. 55% – w ciągu trwania związku w populacji, w której osoby mają dwóch partnerów w ciągu pół roku. Ponieważ partnerzy osób zakażonych C. trachomatis mogą sami ulec zakażeniu [9], szczególne znaczenie ma badanie kontaktów i następnie ich leczenie.
Chlamydia trachomatis należy do rodzaju Chlamydia (gromada Chlamydiae, rząd Chlamydiales, rodzina Chlamydiaceae) razem z Chlamydia muridarium i Chlamydia suis. Inne chlamydie powodujące zakażenia u ludzi – Chlamydophila pneumoniae i Chlamydophila psittaci, są obecnie klasyfikowane jako odrębny rodzaj [10]. W ciągu ostatniej dekady podział rodziny na dwa rodzaje – Chlamydia i Chlamydophila, był przedmiotem sporu. W świetle najnowszych danych na temat genomu i w zakresie unikalnych biologicznych właściwości tych mikroorganizmów zaproponowano ostatnio, aby sklasyfikować wszystkie 11 znane obecnie gatunki Chlamydiaceae jako jeden rodzaj Chlamydia [11]. Do gatunku C. trachomatis należą trzy biowary C. trachomatis obejmujące wszystkie 15 klasyczne serowary i kilka dodatkowych serowarów i genowarów: biowar trachoma (serowary A–C), biowar urogenitalny (serowary D–K) i biowar ziarnicy wenerycznej pachwin (lymphogranuloma venereum – LGV) (serowary L1–L3). Niniejsze zalecenia dotyczą tylko biowarów urogenitalnych i LGV C. trachomatis.

OBRAZ KLINICZNY, POWIKŁANIA I NASTĘPSTWA ZAKAŻENIA

Molano i wsp. opisali, że C. trachomatis jest usuwana z organizmu (od momentu wykrycia zakażenia) po roku u 54% nieleczonych kobiet z zakażeniem bezobjawowym, po 2 latach u 82% i po 4 latach u 94% [12]. W innym badaniu obejmującym nieleczone pacjentki z zakażeniem bezobjawowym wykazano podobnie, że u 44,7% z nich bakteria jest niewykrywalna w ciągu roku [13]. Długi czas trwania niewykrytej i nieleczonej infekcji u kobiet może prowadzić do tego, że bakteria przenika przez ścianę szyjki oraz jamy macicy i drogą wstępującą szerzy się na górny odcinek dróg rodnych, co ostatecznie prowadzi do powikłań i takich następstw, jak PID, ciąża pozamaciczna i niepłodność jajowodowa. W celu wykrycia i leczenia zakażenia C. trachomatis niezbędne jest odpowiednie badanie mających objawy i niemających objawów osób aktywnych seksualnie.

Zakażenia dróg moczowo-płciowych

Dolegliwości i objawy u kobiet [1]:
• u 70–95% zakażenie przebiega bezobjawowo,
• zapalenie kanału szyjki macicy z obecnością śluzowo-ropnej wydzieliny z krwawieniem kontaktowym lub bez krwawienia kontaktowego,
• tkliwość szyjki macicy,
• obrzęk szyjki macicy,
• ubytki w błonie śluzowej kanału szyjki macicy,
• zapalenie cewki moczowej,
• dysuria,
• patologiczne upławy,
• krwawienie po stosunku seksualnym i międzymiesiączkowe,
• nieokreślone bóle brzucha lub podbrzusza.

Objawy i dolegliwości sugerujące PID [14–16]:
• tkliwość i ból w dole brzucha, zwykle obustronny,
• bolesność szyjki macicy podczas dwuręcznego badania ginekologicznego,
• bolesność przydatków podczas dwuręcznego badania ginekologicznego,
• głęboka dyspareunia, szczególnie o nagłym początku,
• nieprawidłowe krwawienie: między miesiączkami, po stosunku seksualnym, menorrhagia, wynikające z zapalenia szyjki i jamy macicy,
• nieprawidłowe upławy wynikające z zapalenia szyjki macicy, jamy macicy lub bakteryjnego zakażenia pochwy,
• gorączka (> 38°C) – w PID o średnio ciężkim i ciężkim przebiegu.

Powikłania u kobiet (patrz także niżej):
• PID (zapalenie jamy macicy, zapalenie jajowodów, zapalenie tkanki okołomacicznej, zapalenie jajników, ropień jajnika i/lub zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej),
• przewlekły ból w podbrzuszu,
• niepłodność jajowodowa,
• ciąża pozamaciczna,
• odczynowe zapalenie stawów nabyte poprzez kontakt seksualny (sexually acquired reactive arthritis – SARA) (< 1%),
• zespół Fitz-Hugh-Curtisa (PID i zapalenie tkanki okołowątrobowej).

Objawy i dolegliwości u mężczyzn (mogą być tak łagodne, że pozostają niezauważone) [1, 17]:
• zazwyczaj brak objawów u ponad 50% (25–100%) osób,
• zapalenie cewki moczowej,
• dysuria,
• wyciek z cewki moczowej,
• zapalenie najądrzy,
• ból jąder.

Powikłania u mężczyzn:
• SARA (< 1%)
• zapalenie najądrzy, zapalenie jąder i najądrzy.

Infekcja dotycząca gardła i odbytnicy

Infekcje C. trachomatis dotyczące odbytnicy przebiegają zwykle bezobjawowo, ale mogą dawać objawy wycieku z odbytu i dyskomfortu w obrębie odbytu i odbytnicy oraz szerzyć się drogą wstępującą, co powoduje zapalenie odbytnicy i okrężnicy [18, 19]. W niektórych ośrodkach częstość występowania chlamydialnego zapalenia odbytnicy wśród homoseksualnych mężczyzn (men who have sex with men – MSM) wynosiła od 3% do 10,5% [20, 21]. U kobiet częstość występowania chlamydialnego zapalenia odbytu i odbytnicy wynosiła 8,4% i niemal u wszystkich z nich (94,5%) współistniało zakażenie w obrębie dróg moczowo-płciowych [22, 23]. Chlamydialne zapalenie gardła również zazwyczaj przebiega bezobjawowo, ale może wystąpić lekki ból gardła [24]. Częstość występowania zakażeń C. trachomatis w gardle u MSM wynosi od 0,5% do 2,3% [21, 25, 26].

Zakażenia narządu wzroku

Infekcje w obrębie narządu wzroku mogą prowadzić do zapalenia spojówek u noworodków i osób dorosłych [1, 12, 27–30] i w konsekwencji do przewlekłego zapalenia spojówek, które jeśli jest nieleczone, trwa wiele miesięcy.

Infekcje u noworodków

Noworodki urodzone przez matki z infekcją w obrębie kanału rodnego mogą ulec zakażeniu, które przebiega w postaci zaplenia spojówek i/lub zapalenia płuc [29]. Ryzyko wystąpienia zakażenia wertykalnego wynosi 50–70% [30].

Ziarnica weneryczna pachwin (LGV)

Ziarnica weneryczna pachwin jest inwazyjną chorobą przebiegającą z owrzodzeniami, wywoływaną przez serowary L1, L2 lub L3 C. trachomatis [31]. W wielu krajach europejskich od 2003 r. odnotowuje się epidemie LGV wśród MSM, szczególnie HIV-dodatnich [32–35]. Większość pacjentów ma objawy zapalenia odbytnicy [1, 36] lub bolesne parcie na stolec, wyciek z odbytu (często z domieszką krwi) oraz dyskomfort, biegunkę lub zaburzenia funkcji jelita grubego. Ze względu na podobieństwo objawów LGV do objawów zapalenia jelita grubego (inflammatory bowel disease – IBD) należy uwzględniać LGV w diagnostyce różnicowej zapaleń odbytnicy lub objawów związanych z IBD, zwłaszcza u mężczyzn zakażonych HIV [37, 38]
Wykazano, że ok. 25% przypadków LGV może przebiegać bezobjawowo, co stanowi niewykryty rezerwuar zakażenia [39]. Dodatkowe i uakualnione informacje znajdują się w najnowszej wersji „European Guideline on the Management of Lymphogranuloma Venereum” [40] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

Powikłania i następstwa

Kobiety

W świetle dawnych badań u nawet 30% kobiet z nieleczonym zakażeniem C. trachomatis w obrębie dróg moczowo-płciowych występowało PID [41, 42]. W ostatnich dziesięcioleciach w wielu krajach stwierdza się zmniejszenie zgłaszanych przypadków PID [2, 43–46] i ryzyko powikłań okazuje się mniejsze, niż to wcześniej szacowano [47–51]. Niezależnie od ciężkości przebiegu konsekwencje PID są poważne. Dwadzieścia procent kobiet z objawowym PID pozostaje bezpłodnych, u 18–42% będą się utrzymywać przewlekłe bóle w podbrzuszu, u 1–9% dojdzie do zagrażającej życiu ciąży pozamacicznej [52–56]. Dodatkowe i uakualnione informacje znajdują się w najnowszej wersji „European guideline for the management of pelvic inflammatory disease” [57] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

Mężczyźni

Powikłania (np. zapalenie najądrzy, zapalenie jąder i najądrzy) występują u niedużej części zakażonych mężczyzn i rzadko mają trwałe skutki dla rozrodczości [58]. Nie ma mocnych dowodów na to, że zakażenie C. trachomatis jest przyczyną niepłodności u mężczyzn. Wykazano natomiast, że zakażenie jest pośrednio związane z upośledzeniem płodności lub bezpłodnością jako wynik wpływu na produkcję nasienia, jego dojrzewanie, ruchliwość i żywotność [59–61].

Odczynowe zapalenie stawów nabyte drogą płciową (SARA)

Odczynowe zapalenie stawów nabyte drogą płciową jest możliwą konsekwencją zakażenia C. trachomatis (30–40/100 000 zakażeń) [62, 63]. SARA jest chorobą wielonarządową, zwykle występującą u młodych mężczyzn, nosicieli antygenu HLA B27. W obrazie klinicznym współistnieją: zapalenie cewki moczowej, zapalenie spojówek i stawów. Fakt, że w błonie maziowej lub płynie maziowym wykrywa się bakterię, wskazuje na infekcyjny, a nie odczynowy charakter zapalenia stawów [64]. Dodatkowe i uaktualnione informacje znajdują się w najnowszej wersji „European guideline on the management of sexually acquired reactive arthritis” [65] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADAŃ LABORATORYJNYCH (POZIOM DOWODU IV; STOPIEŃ ZALECEŃ C)

• czynnik(i) ryzyka nabycia zakażenia C. trachomatis i/lub innych zakażeń przenoszonych drogą płciową (ZPDP) (wiek < 25 lat, nowy kontakt seksualny w ciągu ostatniego roku, więcej niż jeden partner w ostatnim roku);
• dolegliwości lub objawy zapalenia cewki moczowej u mężczyzn;
• upławy u kobiety, u której występują czynniki ryzyka nabycia ZPDP;
• objawy ostrego zapalenia jąder i najądrzy u mężczyzny < 40 lat lub z czynnikami ryzyka nabycia ZPDP;
• ostry ból w podbrzuszu i/lub objawy lub dolegliwości w przebiegu PID;
• objawy zapalenia odbytnicy i okrężnicy w zależności od czynników ryzyka;
• ropne zapalenie spojówek u noworodków lub osób dorosłych;
• atypowe zapalenie płuc u noworodków;
• rozpoznane inne ZPDP;
• u kontaktów seksualnych osób z ZPDP lub PID;
• przed dowolną interwencją w obrębie macicy.

DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA

Zalecane metody diagnostyczne


• W diagnostyce zakażeń chlamydialnych, ze względu na najwyższą czułość, swoistość oraz szybkość uzyskania wyniku, rekomendowane są testy oparte na amplifikacji kwasów nukleinowych (nucleic acid amplification tests – NAAT), które identyfikują swoiste DNA lub RNA C. trachomatis [I; A] [66–77].
Jedynie w sytuacji, gdy NAAT dla C. trachomatis są niedostępne lub trudne do zdobycia, w diagnostyce laboratoryjnej ostrych zakażeń C. trachomatis można zastosować metodę hodowli komórkowej lub fluorescencji bezpośredniej (direct fluorescence assay – DFA).
Brakuje dowodów, aby móc rekomendować, jaki minimalny czas powinien upłynąć od zakażenia do wykonania NAAT, chociaż doświadczenie kliniczne sugeruje, że dodatnie wyniki NAAT można uzyskać w ciągu 1–3 dni po zakażeniu. Pacjenci powinni być zbadani podczas pierwszej wizyty. Jeżeli istnieje dylemat co do kontaktów seksualnych w ciągu ostatnich 2 tygodni, pacjenta należy ponownie zbadać za pomocą NAAT 2 tygodnie po kontakcie [IV; C].
Istotne dla prawidłowego wykonania każdego NAAT i innych metod diagnostycznych jest przestrzeganie zaleceń producenta dotyczących pobierania materiału, transportu i przechowywania próbek, wykonania danego testu, włącznie z kontrolą wewnętrzną (pozytywną, negatywną i jeśli dany test tego wymaga kontrolą inhibicji), a także udział w odpowiednim, na poziomie narodowym i/lub międzynarodowym, systemie kontroli zewnętrznej (external quality assessment – EQA) [I; A]. Powtórne badanie przypadkowo wybranych próbek przez niezależne laboratorium innym testem pomaga zmniejszyć liczbę wyników fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych. Ponadto wszystkie laboratoria diagnostyczne powinny mieć system kontroli jakości i starać się o akredytację.

Test amplifikujący kwas nukleinowy

Zalecane są walidowane i odpowiedniej jakości NAAT ze względu na ich wyższą czułość, swoistość oraz krótki czas oczekiwania na wynik w zakażeniach objawowych i bezobjawowych w porównaniu z innymi metodami laboratoryjnymi [I; A] [66–77]. Ze względu na wysoką swoistość odpowiednio walidowanych NAAT i ryzyko utraty wyników słabo dodatnich w powtórnych badaniach test potwierdzający dodatni wynik pierwszego testu nie jest wskazany [75, 78].
Ze względu na rygorystyczne wymagania stawiane przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) przed wydaniem zgody na użycie testu diagnostycznego zaleca się przede wszystkim NAATs zaaprobowane przez FDA. Istnieje jednak na świecie wiele NAAT dostępnych komercyjnie lub opracowywanych w laboratoriach stosowanych do diagnostyki zakażeń C. trachomatis [79–81]. W przypadku użycia NAAT niemającego rekomendacji FDA walidacja i procedury regulacyjne na poziomie regionalnym (np. unijnym) i krajowym powinny zapewnić wysoką jakość testu. Jeśli walidowany i zaaprobowany NAAT nie może być użyty, należy przed zastosowaniem wykonać walidację testu, który ma być wykorzystany w danym laboratorium, w stosunku do przynajmniej jednego NAAT mającego międzynarodową rekomendację, a następnie zastosować test z odpowiednią kontrolą pozytywną, negatywną i kontrolą inhibicji. Zaleca się także uczestnictwo w systemie zewnętrznej kontroli jakości – EQA. Laboratoria powinny stosować NAAT zdolne do wykrywania wszystkich znanych wariantów C. trachomatis, np. nowego szwedzkiego wariantu (nvCT) [82–84], oraz dogłębnie badać każdy niewyjaśniony wzrost lub spadek lokalnej zapadalności [I; A].

Szybkie testy przyłóżkowe

Szybkie testy przyłóżkowe (point of care tests – POCT) umożliwiają szybkie i łatwe uzyskanie wyniku, a diagnoza i odpowiednie leczenie może być zaoferowane podczas pierwszej wizyty w poradni lub poza nią. Czułość tych testów, zwykle opartych na metodzie immunochromatografii, jest zdecydowanie niewystarczająca [85–89]. Opracowano POCT o lepszej czułości i wciąż przygotowuje się nowe testy oparte na amplifikacji kwasów nukleinowych [86, 89–93]. Obecnie szybkie POCT nie są zalecane do stosowania w Europie, chyba że inne, bardziej czułe testy nie są dostępne. Wyniki należy interpretować ostrożnie.

BADANY MATERIAŁ

Materiał z okolic urogenitalnych

Materiałem z wyboru do diagnostyki zakażeń chlamydialnych za pomocą NAAT jest u mężczyzn pierwsza porcja moczu (do 20 ml, oddana powyżej godziny od ostatniej mikcji) i wymaz z przedsionka pochwy u kobiet (pobrany samodzielnie lub przez pracownika służby zdrowia) [I; A] [66, 68, 70, 94–108].
Jeśli przeprowadzane jest badanie fizykalne, można pobrać wymaz z kanału szyjki macicy. W świetle najnowszych danych czułość NAAT wykonanego w (samodzielnie pobranym) wymazie z przedsionka pochwy jest co najmniej równie duża. Ze względu na niską czułość pierwsza porcja moczu u kobiet może być materiałem do badań tylko wtedy, jeśli inny materiał nie jest dostępny [II; B] [66, 74, 95, 96].
Rozmaz wykonany metodą Papanicolau nie jest zalecany do badań przesiewowych, badań indywidualnych pacjentów ani innych celów diagnostycznych, mimo że opracowano kilka metod, które poprawiają wykrywanie C. trachomatis w rozmazie metodą Papanicolau [109, 110]. Nie zaleca się także badania wymazu ze skóry prącia [111].

Materiał z gardła, odbytnicy i spojówek

Żaden producent nie ma NAAT zatwierdzonego do diagnostyki zakażeń chlamydialnych poza okolicami narządów moczowo-płciowych. Jednak metody te powinny być stosowane do badania materiału z tych okolic i niektóre NAAT zostały w tym celu adekwatnie walidowane [IIa; B] [112–117]. Czułość i swoistość testu może być jednak niższa niż w przypadku badania materiału z okolic narządów płciowych [114, 118–121]. Dodatnie wyniki należałoby potwierdzić innym testem [II] [114, 118, 119]. Pobranie materiału z gardła i odbytnicy należy zawsze rozważyć u MSM oraz osób orientacji heteroseksualnej w zależności od danych z wywiadu [117].
W związku ze wzrostem liczby zakażeń LGV w obrębie odbytnicy (lub co najmniej stałą ich liczbą), zwłaszcza u MSM [34, 122, 123], zaleca się w celu identyfikacji przypadków LGV, aby wszyscy MSM, którzy odbyli bierny stosunek analny w ciągu ostatnich 6 miesięcy, byli zbadani metodami NAAT w celu wykrycia anorektalnego zakażenia C. trachomatis [124]. W przypadku dodatniego wyniku badania materiału pobranego od MSM z odbytnicy zaleca się dalsze genotypowanie w kierunku identyfikacji LGV, bez względu na obecność lub brak objawów [II; B]. Dodatkowe i uakualnione informacje znajdują się w najnowszej wersji „European Guideline on the Management of Lymphogranuloma Venereum” [40] i „European Guideline on the management of proctitis, proctocolitis and enteritis caused by sexually transmissible pathogens” [124] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

Badanie nasienia

Istnieje dobra korelacja pomiędzy dodatnimi wynikami badań pierwszej porcji moczu i nasienia [125–127]. Pierwsza porcja moczu jest łatwiejsza do uzyskania, a ponadto niezwykle trudno jest wykluczyć, że C. trachomatis wykrywana w nasieniu nie pochodzi tylko z cewki moczowej. Z tego względu nie zaleca się badania nasienia [II; B].

BADANIA SEROLOGICZNE

Testy serologiczne nie są zalecane do badań przesiewowych i diagnostyki ostrych, niepowikłanych zakażeń chlamydialnych dróg moczowo-płciowych. U wielu pacjentów podwyższenie miana przeciwciał obserwuje się tylko w zakażeniach inwazyjnych C. trachomatis. Miano może pozostawać podwyższone przez wiele lat, a ponadto reakcja immunologiczna na zakażenie jest różna u różnych osób. Gdy NAAT nie są dostępne, wykrycie swoistych przeciwciał przeciwko C. trachomatis może być przydatne w zdiagnozowaniu zakażenia inwazyjnego, np. LGV dotyczącej układu limfatycznego lub zapalenia płuc u noworodków (wykrywanie swoistych przeciwciał klasy IgM) [I; A] [29, 128–133]. Badania serologiczne mogą mieć ograniczoną wartość w diagnostyce zakażeń wstępujących [134–136] i diagnostyce bezpłodności [137]. Swoistość testów została znacznie poprawiona przez zastosowanie odczynów wykrywających przeciwciała przeciwko białkom C. trachomatis, które umożliwiają wykrycie przebytego zakażenia, np. przy diagnostyce przyczyn bezpłodności.

BADANIA W PORADNIACH WENEROLOGICZNYCH I ZDROWIA SEKSUALNEGO ORAZ BADANIA POWTÓRNE

• Wszystkim młodym (< 25. roku życia), aktywnym seksualnie kobietom i mężczyznom zaleca się wykonanie badania w kierunku C. trachomatis raz w roku; takie badanie należy rozważyć u MSM [IIa, B].
• Powtórne badanie po 3–6 miesiącach należy zaproponować młodym (< 25. roku życia) kobietom i mężczyznom, u których badanie w kierunku C. trachomatis wypadło dodatnio [III; C] [78, 138–144].

W wielu krajach istnieją zalecenia rekomendujące wykonywanie badań w kierunku C. trachomatis u młodych (< 25. roku życia) kobiet aktywnych seksualnie raz w roku [78, 138, 145], a w niektórych krajach zalecenia przeprowadzenia tych badań rozszerza się na młodych mężczyzn [146, 147]. Badania z użyciem modelu matematycznego sugerują, że aby uzyskać kontrolę nad szerzeniem się zakażenia C. trachomatis na poziomie populacji, programy przesiewowe powinny dotyczyć dużych grup, obejmować również badanie i leczenie partnerów oraz powtórne badanie po leczeniu w celu wykrycia ponownej infekcji (reinfekcji) [148–151]. Głównym uzasadnieniem wykonywania tych badań obecnie jest to, że wczesne wykrycie i leczenie ma zapobiec powikłaniom ze strony układu rozrodczego, zwłaszcza u kobiet. Zmniejszenie występowania PID w świetle randomizowanych badań kontrolnych porównujących kobiety, u których wykonano badania przesiewowe w kierunku zakażeń C. trachomatis, z grupą kontrolną [50, 152–154] sugeruje, że musi istnieć przedział czasu po infekcji kanału szyjki macicy, podczas którego wykonanie badania może zapobiec lub ograniczyć objawy PID.

Wyniki badań amerykańskich z użyciem modelu matematycznego wykazały, że do reinfekcji dochodzi najczęściej 2–5 miesięcy od pierwotnej infekcji [155], co uzasadnia zalecenia CDC rekomendujące ponowne badanie osób z zakażeniem C. trachomatis w ciągu 3–12 miesięcy po leczeniu [III; C] [78, 139, 141, 142, 156]. Zalecenia angielskie (National Chlamydia Screening Programme) rekomendują badanie wszystkich aktywnych seksualnie osób poniżej 25. roku życia raz w roku lub po zmianie partnera seksualnego, a od 2013 r. także ponowne badanie po ok. 3 miesiącach od dodatniego wyniku testu [157–159].

POSTĘPOWANIE W STOSUNKU DO PACJENTÓW

Informacja, wyjaśnienia i poradnictwo
• Pacjenci z dodatnim wynikiem testu w kierunku C. trachomatis powinni być poinformowani o potrzebie powstrzymania się od kontaktów seksualnych przez 7 dni po zakończeniu leczenia przez nich i ich partnerów oraz do czasu ustąpienia objawów [IV; C].
• Pacjenci z dodatnim wynikiem testu w kierunku C. trachomatis (i ich partnerzy seksualni) powinni otrzymać informację na temat zakażenia, w tym dane o sposobie zakażenia, zapobieganiu i powikłaniach. Informacja powinna być słowna i w formie pisemnej [IV; C].
• Informacja dla pacjenta jest dostępna na stronie internetowej IUSTI Europe (http://www.iusti.org.regions/ Europe/euroguidelines.htm).
• U pacjentów z dodatnim wynikiem testu w kierunku C. trachomatis należy rozważyć wykonanie badań w kierunku innych ZPDP, w tym rzeżączki, kiły i HIV, oraz zachęcić ich do tego [IV; C].

WSKAZANIA DO LECZENIA [IV; C]

• Wykrycie C. trachomatis lub kwasu nukleinowego C. trachomatis (DNA lub RNA) w materiale biologicznym od pacjenta.
• Na podstawie danych epidemiologicznych – jeśli ostatni partner seksualny ma potwierdzone zakażenie C. trachomatis (należy także pobrać materiał do badania metodą NAAT).
• Na podstawie danych epidemiologicznych – u matki noworodka z potwierdzonym chlamydialnym zapaleniem spojówek (należy także pobrać materiał do badania metodą NAAT).
• Na podstawie danych epidemiologicznych – leczenie należy rozważyć u ofiar przestępstw seksualnych (należy także pobrać materiał do badania metodą NAAT).
• Jeśli stwierdza się ropny wyciek z cewki moczowej u mężczyzny lub objawy śluzowo-ropnego zapalenia kanału szyjki macicy u kobiety i gdy nie można wykonać badań laboratoryjnych oraz po pobraniu materiału do badań. W tym przypadku, w zależności od sytuacji epidemiologicznej dotyczącej rzeżączki na danym terenie, należy rozważyć leczenie łącznie zakażenia chlamydialnego i rzeżączki.

Leczenie

W dalszym ciągu nie ma dowodów na istnienie trwałej homotypowej genetycznej i fenotypowej oporności klinicznych szczepów C. trachomatis na antybiotyki, która miałaby wpływ na leczenie zakażeń u ludzi [160–164]. W ostatnich latach wzbudziły jednak niepokój przypadki niepowodzeń leczniczych, szczególnie po zastosowaniu pojedynczej doustnej dawki azytromycyny 1 γ [165–168]. Niektóre z tych przypadków mogą być wyjaśnione reinfekcją, niedostatecznym przestrzeganiem zaleceń leczniczych przez pacjenta, złą tolerancją leku lub wykryciem materiału genetycznego nieżywych C. trachomatis, gdy test wyleczenia (test-of cure – TOC) będzie wykonany zbyt wcześnie [168–169]. Przyczyny pozostałych przypadków niepowodzeń leczniczych są nieznane [170]. U niektórych pacjentów mogą one być wytłumaczone niedostatecznie długim działaniem leku po przyjęciu pojedynczej dawki 1 γ azytromycyny lub słabym przyswajaniem leku z przewodu pokarmowego [161]. We wcześniejszych pracach sugerowano, że dłuższa terapia azytromycyną może być dostatecznie bakteriobójcza w stosunku do C. trachomatis [171]. Wykazano, że w infekcjach układu oddechowego dawka azytromycyny 1,5 γ podawana przez 3–5 dni osiąga w docelowych tkankach stężenie terapeutyczne, które utrzymuje się do 10 dni [172, 173]. Sugeruje się również, że stosowanie pojedynczej dawki 1,0 γ azytromycyny zwiększa ryzyko indukowania oporności na makrolidy u Mycoplasma genitalium [174–177]. W związku z tym, gdy współistnieje lub jest podejrzewane zakażenie M. genitalium, należy rozważyć następujący schemat terapeutyczny: 1. dnia 500 mg azytromycyny, a następnie 250 mg/dobę przez kolejne 4 dni [III; C] [174–178]. Ostatnio wykazano, że taka 5-dniowa terapia może skutecznie eradykować również C. trachomatis, ponieważ u pacjentów ze współistniejącym zakażeniem C. trachomatis i M. genitalium wskaźnik eradykacji wynosił 98,8% (79 spośród 80 pacjentów) [178]. Niezwykle ważne jest przeprowadzenie randomizowanych badań kontrolnych oceniających częstość eradykacji M. genitalium i C. trachomatis po 5-dniowym leczeniu azytromycyną. Stosując ten schemat leczenia, należy rozważyć TOC pod kątem obu bakterii.

Zalecane leczenie niepowikłanych zakażeń C. trachomatis w obrębie dróg moczowo-płciowych
Pierwszego rzutu [Ia; A] [179]:
• Doksycyklina 100 mg dwa razy dziennie przez 7 dni (doustnie; przeciwwskazana w ciąży)
• lub
• Azytromycyna 1 γ (doustnie).

Drugiego rzutu [II; B] (należy po nim wykonać TOC) [180–184]:
• Erytromycyna 500 mg dwa razy dziennie przez 7 dni (doustnie) lub
• Lewofloksacyna 500 mg raz dziennie przez 7 dni (doustnie; przeciwwskazana w ciąży), lub
• Ofloksacyna 200 mg dwa razy dziennie przez 7 dni (doustnie; przeciwwskazana w ciąży).

Trzeciego rzutu [II; B] (należy po nim wykonać TOC) [185–187]:
• Josamycyna 500 mg trzy razy lub 1000 mg dwa razy na dobę rzez 7 dni (doustnie).

Metaanaliza 23 randomizowanych badań kontrolnych porównujących azytromycynę w dawce 1 γ i doksycyklinę 100 mg dwa razy dziennie przez 7 dni w leczeniu chlamydialnych zakażeń dróg moczowo-płciowych wykazała statystycznie znamienną przewagę doksycykliny [179]. Różnica skuteczności była jednak nieduża – 1,5–2,6% (ok. 97% i 95%). Różnica ta nie ma klinicznego znaczenia i zarówno azytromycyna, jak i doksycyklina mogą być zalecane jako leczenie pierwszego rzutu [Ia; A]. W przypadku współistnienia lub podejrzenia jednoczesnego zakażenia M. genitalium należy rozważyć podanie 500 mg azytromycyny pierwszego dnia, a następnie 250 mg dziennie przez kolejne 4 dni [III; C] [174, 175, 177, 178].
Osoby zakażone HIV powinny otrzymać takie samo leczenie jak HIV-ujemne [IV; C].

Zalecane leczenie niepowikłanego zakażenia typami nie-LGV C. trachomatis odbytnicy i gardła:
• Doksycyklina 100 mg dwa razy dziennie przez 7 dni (doustnie) [I; A] (preferowana w infekcji odbytnicy)
• lub alternatywnie
• Azytromycyna 1 γ (doustnie) [IIa; A] (jeśli infekcja dotyczy odbytnicy, należy po takim leczeniu wykonać TOC). W przypadku infekcji odbytnicy 4 opublikowane nierandomizowane badania kliniczne wykazały większą skuteczność doksycykliny (98,8–100%) niż azytromycyny (74–87%) [188–191]. Odwrotnie, w innym badaniu (również nierandomizowanym) stwierdzono 94-procentową skuteczność azytromycyny; wskaźnik skuteczności podobny jak w infekcjach dróg moczowo-płciowych [192]. Wszystkie 5 powyższych badań ma jednak istotne ograniczenia. Ze względu na słabą jakość danych na temat wyższej skuteczności doksycykliny nad azytromycyną w leczeniu infekcji odbytnicy oba antybiotyki są rekomendowane jako leczenie pierwszego rzutu. W oczekiwaniu na przyszłe badania, zwłaszcza podwójnie ślepe, kontrolowane placebo, randomizowane badania kontrolne, po terapii infekcji odbytnicy azytromycyną należy wykonać TOC [IIa; A].

Leczenie zalecane w niepowikłanej LGV

Szczegółowe i uaktualnione zalecenia dotyczące leczenia LGV, włącznie z leczeniem dodatkowym, znajdują się w ostatniej wersji „European Guideline on the Management of Lymphogranuloma Venereum” [40] i „European Guideline on the management of proctitis, proctocolitis and enteritis caused by sexually transmissible pathogens” [124] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

Zalecane leczenie niepowikłanego zakażenia C. trachomatis dróg moczowo-płciowych w ciąży i podczas karmienia piersią (po leczeniu należy wykonać TOC)

Pierwszego rzutu [I; A] [78, 141, 193–196]: Azytromycyna 1 γ (doustnie).

Drugiego rzutu [194]:
• Amoksycylina 500 mg trzy razy dziennie przez 7 dni (doustnie) lub
• Erytromycyna 500 mg cztery razy dziennie przez 7 dni (doustnie).

Trzeciego rzutu [185]:
• Josamycyna 500 mg trzy razy lub 1000 mg dwa razy dziennie przez 7 dni (doustnie).

Azytromycyna na podstawie doświadczenia klinicznego oraz niektórych badań [194, 196] jest uznawana za bezpieczną i skuteczną, a ponadto jest zalecana w ciąży przez Światową Organizację Zdrowia.

Zapalenie narządów miednicy mniejszej

Szczegółowe i uaktualnione zalecenia znajdują się w ostatniej wersji „European guideline for the management of pelvic inflammatory disease” [40] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

Zapalenie spojówek wywołane przez C. trachomatis

U aktywnych seksualnie osób z objawami ostrego lub przewlekłego wtrętowego zapalenia spojówek należy w diagnostyce różnicowej wziąć pod uwagę zakażenie C. trachomatis [141, 197, 198]. W przypadku stwierdzenia chlamydialnego zapalenia spojówek powinno się wykonać diagnostykę w kierunku zakażenia C. trachomatis w obrębie dróg moczowo-płciowych oraz w kierunku innych zakażeń przenoszonych drogą płciową, takich jak HIV, rzeżączka i kiła.
• Azytromycyna 1 γ (doustnie) (199) [IIa; A] lub
• Doksycyklina 100 mg dwa razy dziennie przez 7 dni (doustnie) [I; A].

Powiadamianie partnerów i postępowanie w stosunku do kontaktu lub kontaktów seksualnych

• Dane na temat kontaktu lub kontaktów powinien zebrać i umieścić je w dokumentacji odpowiednio przygotowany personel w chwili postawienia diagnozy w celu poprawy skuteczności badania kontaktów [Ib; A].
• Należy dotrzeć do kontaktów seksualnych i zaproponować (i zachęcić) wykonanie badań oraz leczenie, a w przypadku zakażenia – poradnictwo (jak pacjenta) na temat zakażeń chlamydialnych i innych zakażeń przenoszonych drogą płciową [IV; C] [78, 160, 200–203].
• Powinni być zbadani i leczeni wszyscy partnerzy seksualni z ostatnich 6 miesięcy od początku objawów lub ustalenia rozpoznania [IV; C] [78, 138, 160, 202, 204].
Jeśli kontakt seksualny (lub kontakty seksualne) nie zgłasza się (nie zgłaszają się) na badanie, należy mu (im) zaoferować leczenie epidemiologiczne [IV; C] [78, 160, 202].
Gdy nie ma przeszkód prawnych, można wysłać leki do partnera lub mogą one być dostarczone partnerowi przez pacjenta. Może to być skuteczny sposób objęcia partnerów leczeniem i ograniczenia szerzenia się zakażenia [204–211]. Ta strategia powinna być jednak stosowana tylko jako część większego systemu powiadamiania kontaktów.
Dalsze informacje znajdują się w ostatniej wersji „European guidelines for the management of partners of persons with sexually transmitted infections” [202] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

KONTROLA PO LECZENIU I TEST WYLECZENIA (TOC)

• Nie zaleca się rutynowego wykonywania testu wyleczenia u pacjentów, którzy otrzymali rekomendowane leczenie pierwszego rzutu. Taki test powinien być wykonany u kobiet w ciąży, w zakażeniach z powikłaniami, jeśli utrzymują się objawy, u pacjentów leczonych lekami drugiego lub trzeciego rzutu oraz w przypadku podejrzenia, że pacjent nie zastosował się do zaleceń terapeutycznych lub podejrzenia reinfekcji [IV; C]. Test należy rozważyć w przypadku infekcji poza narządami moczowo-płciowymi, szczególnie jeśli w leczeniu infekcji w odbytnicy zastosowano pojedynczą dawkę 1 γ azytromycyny [188]. Jeśli istnieją powyższe wskazania, test wyleczenia za pomocą NAAT należy wykonać 4 tygodnie po zakończeniu leczenia [III; B] [78, 140, 160, 188, 212, 213].
• Młodym kobietom i mężczyznom (< 25. roku życia) należy zaproponować powtórzenie testu 3–6 miesięcy po leczeniu w celu wykluczenia reinfekcji [III; C] [78, 138–144, 146, 214]. Należy rozważyć wykonanie testu wyleczenia u MSM bez objawów choroby z zakażeniem chlamydialnym odbytnicy po leczeniu infekcji niepowikłanej (pojedynczą dawką azytromycyny 1 γ lub doksycykliną 2 × 100 mg przez 7 dni), aby upewnić się, że żaden przypadek LGV nie został niezdiagnozowany. Dalsze informacje znajdują się w ostatniej wersji „European guidelines for the management of partners of persons with sexually transmitted infections” (202) i „European Guidelines on the Management of Lymphogranuloma Venereum” [40] (http://www.iusti.org/regions/europe/euroguidelines.htm#Current).

ZGŁASZANIE PRZYPADKÓW ZAKAŻEŃ C. TRACHOMATIS

Przypadki zakażeń C. trachomatis, zgodnie z przepisami prawnymi, należy zgłaszać do odpowiednich organów (w Polsce do państwowego lub granicznego inspektora sanitarnego w ciągu 24 godzin – przyp. tłum.). W krajach UE lub ESE za nadzór nad chorobami zakaźnymi, w tym zakażeniami C. trachomatis, odpowiada ECDC.

UWAGA AUTORÓW

Lista organizacji, które przyczyniły się do powstania zaleceń znajduje się na stronie: www.iusti.org/regions/Europe/euroguidelines.htm

Podziękowania

Autorzy dziękują Wichorowi Bramerowi, specjaliście informacji biomedycznej w Medical Library Erasmus MC, za pomoc techniczną przy wyszukiwaniu piśmiennictwa. Jesteśmy wdzięczni za cenny wkład w niniejsze zalecenia: Norbertowi Brockmayerowi, Matyldzie Bylaite-Bucinskiene, Kevinowi Dunbarowi, ECDC Chlamydia Control Group (Berit Andersen, Jan van Bergen, Bethan Davis, Nicola Low, Shelagh Redmont, Anneli Uuskula, Helen Ward, Sarah Woodhall), Michaiłowi Gombergowi, Veście Kucinskiene, Otilii Mårdh, Thomasowi Meyerowi, Haraldowi Moi, Mirji Puolakkainen, Jonathanowi Rossowi, Agnieszce Serwin, Elenie Shipitsynie, Gianfranco Spiteriemu i Andrew Winterowi.

Deklaracja o konflikcie interesów

Autorzy nie deklarują potencjalnych konfliktów interesów w badaniach, autorstwie i/lub publikacji niniejszego artykułu.

Źródło finansowania

Autorzy nie otrzymali pomocy finansowej na badania, za autorstwo i/lub publikację niniejszego artykułu.

Skład IUSTI European STI Guidelines Editorial Board

Skład obecnego IUSTI European STI Guidelines Editorial Board znajduje się na stronie: http://www.iusti.org/regions/Europe/ pdf/2014/Editorial_Board2014.pdf

Strategia poszukiwań

Niniejsze zalecenia są uaktualnioną i znacząco zmienioną wersją „2010 European guideline for the management of Chlamydia trachomatis infections” [139]. Zostały opracowane zgodnie z protokołem opracowywania i rewizji zaleceń europejskich dotyczących ZPDP, który został napisany i zaakceptowany przez European STI Guidelines Editorial Board oraz zgodnie z zasadami medycyny opartej na dowodach.
Dowody uzyskiwano przez dokładne i systematyczne przeglądanie piśmiennictwa w bazach danych: Embase.com, Medline (OvidSP), PubMed (artykuły dostarczone przez wydawców i jeszcze nieindeksowane w Medline), Web-of-science, Scopus, Cinahl, Cochrane DARE i Google Scholar. Wyszukanie publikacji przeprowadzono 18 marca 2014 r. i 28 listopada 2014 r., używając następujących wyrazów: Chlamydia trachomatis, systematyczny przegląd, metaanaliza, zalecenia, protokół. Po deduplikacji, biorąc pod uwagę tytuł lub abstrakt, przejrzano 3041 artykułów opublikowanych w latach 1992–2014 i w konsekwencji wybrano 824 pozycje piśmiennictwa, które uwzględniono podczas pisania zaleceń. Przejrzano również odpowiednie zalecenia amerykańskie (www.cdc.gov/std/treatment/2015/) i brytyjskie (www.bashh.org).

POZIOM DOWODÓW I STOPNIOWANIE REKOMENDACJI

Tabele poziomów dowodów i stopniowania rekomendacji zastosowanych w niniejszych zaleceniach można znaleźć na stronie: http://www.iusti.org/regions/Europe/pdf/2013/Levels_of_Evidence.pdf

KOMENTARZ KOŃCOWY

Decyzja co do respektowania niniejszych zaleceń powinna być oparta na profesjonalnej ocenie klinicznej, okolicznościach związanych z danym pacjentem oraz dostępnych środkach. Podjęto wszelkie starania, aby w obecnej publikacji znalazły się prawidłowe dawki i sposób podania leków. Za wypisanie poprawnego leku odpowiada przepisujący go lekarz.

Piśmiennictwo

1. Stamm W.E.: Chlamydia trachomatis infections of the adults. In: Holmes KK, Sparling PF, et al. (eds.). Sexually transmitted diseases. 4th ed. New York, NY: McGraw Hill, 2008, chap. 32.
2. Centers for Disease Control and Prevention: Sexually transmitted disease surveillance 2010. http://www.cdc.gov/std/stats11/ surv2011.pdf (2011, accessed 15 August 2015).
3. European Centre for Disease Prevention and Control: Chlamydia control in Europe: literature review, http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/chla-mydia-control-europe.pdf (2014, accessed 15 August 2015).
4. European Centre for Disease Prevention and Control: Sexually transmitted infections in Europe 2013. http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/sexually-transmitted-infections-europe-surveillance-report-2013.pdf (2015, accessed 15 August 2015).
5. Dielissen P.W., Teunissen D.A.M., Lagro-Janssen A.L.M.: Chlamydia prevalence in the general population: is there a sex difference? A systematic review. BMC Infect Dis 2013, 13, 534.
6. Redmond S.M., Alexander-Kisslig K., Woodhall S.C., et al.: Genital chlamydia prevalence in Europe and non-European high income countries: systematic review and meta-analysis. PLoS One 2015, 10, e0115753.
7. Mitchell P.M., White L.F., Rahimi L.M., et al.: Predictors of gonorrhea and chlamydia in emergency department patients. Ann Emerg Med 2012, 60, S119.
8. Althaus C.L., Heijne J.C., Low N.: Towards more robust estimates of the transmissibility of Chlamydia trachomatis. Sex Transm Dis 2012, 39, 402-404.
9. Quinn T.C., Gaydos C., Shepherd M., et al.: Epidemiologic and microbiologic correlates of Chlamydia trachomatis infection in sexual partnerships. JAMA 1996, 276, 1737-1742.
10. Everett K.D., Bush R.M., Andersen A.A.: Emended description of the order Chlamydiales, proposal of Parachlamydiaceae fam. nov. and Simkaniaceae fam. nov., each containing one monotypic genus, revised taxonomy of the family Chlamydiaceae, including a new genus and five new species, and standards for the identification of organisms. Int J Syst Bacteriol 1999, 49, 415-440.
11. Sachse K., Bavoil P.M., Kaltenboeck B., et al.: Emendation of the family Chlamydiaceae: proposal of a single genus, Chlamydia, to include all currently recognized species. Syst Appl Microbiol 2015, 38, 99-103.
12. Molano M., Meijer C.J., Weiderpass E., et al.: The natural course of Chlamydia trachomatis infection in asymptomatic Colombian women: a 5-year follow-up study. J Infect Dis 2005, 191, 907-916.
13. Morre S.A., van den Brule A.J., Rozendaal L., et al.: The natural course of asymptomatic Chlamydia trachomatis infections: 45% clearance and no development of clinical PID after one-year follow-up. Int J STD AIDS 2002, 13, 12-18.
14. Bevan C.D., Johal B.J., Mumtaz G., et al.: Clinical, laparoscopic and microbiological findings in acute salpingitis: report on a United Kingdom cohort. Br J Obstet Gynaecol 1995, 102, 407-414.
15. Morcos R., Frost N., Hnat M., et al.: Laparoscopic versus clinical diagnosis of acute pelvic inflammatory disease. J Reprod Med 1993, 38, 53-56.
16. Recommendations arising from the 31st Study Group: The Prevention of Pelvic Infection. London; RCOG Press, 1996, 267-270.
17. Kent C.K., Chaw J.K., Wong W., et al.: Prevalence of rectal, urethral, and pharyngeal chlamydia and gonorrhea detected in 2 clinical settings among men who have sex with men: San Francisco, California, 2003. Clin Infect Dis 2005, 41, 67-74.
18. Boisvert J.F., Koutsky L.A., Suchland R.J., et al.: Clinical features of Chlamydia trachomatis rectal infection by serovar among homosexually active men. Sex Transm Dis 1999, 26, 392-398.
19. Quinn T.C., Goodell S.E., Mkrtichian E., et al.: Chlamydia trachomatis proctitis. New Engl J Med 1981, 305, 195-200.
20. Marcus J.L., Bernstein K.T., Stephens S.C., et al.: Sentinel surveillance of rectal chlamydia and gonorrhea among males – San Francisco, 2005–2008. Sex Transm Dis 2010, 37, 59-61.
21. Pinsky L., Chiarilli D.B., Klausner J.D., et al.: Rates of asymptomatic nonurethral gonorrhea and chlamydia in a population of university men who have sex with men. J Am Coll Health 2012, 60, 481-484.
22. Van Liere G.A.F.S., Hoebe C.J.P.A., Dukers-Muijrers N.H.T.M.: Evaluation of the anatomical site distribution of chlamydia and gonorrhoea in men who have sex with men and in high-risk women by routine testing: cross-sectional study revealing missed opportunities for treatment strategies. Sex Transm Infect 2014, 90, 58-60.
23. van Liere G.A., Hoebe C.J., Wolffs P.F., et al.: High co-occurrence of anorectal chlamydia with urogenital chlamydia in women visiting an STI clinic revealed by routine universal testing in an observational study: a recommendation towards a better anorectal chlamydia control in women. BMC Infect Dis 2014, 14, 274.
24. van Rooijen M.S., Schim van der Loeff M.F., Morre S.A., et al.: Spontaneous pharyngeal Chlamydia trachomatis RNA clearance. A cross-sectional study followed by a cohort study of untreated STI clinic patients inAmsterdam, The Netherlands. Sex Transm Infect 2015, 91, 157-164.
25. Park J., Marcus J.L., Pandori M., et al.: Sentinel surveillance for pharyngeal chlamydia and gonorrhea among men who have sex with men – San Francisco, 2010. Sex Transm Dis 2012, 39, 482-484.
26. Barbee L.A., Dombrowski J.C., Kerani R., et al.: Effect of nucleic acid amplification testing on detection of extragenital gonorrhea and chlamydial infections in men who have sex with men sexually transmitted disease clinic patients. Sex Transm Dis 2014, 41, 168-172.
27. Jones B.R., Al-Hussaini M.K., Dunlop E.M.: Infection of the eye and the genital tract by Tric agent. Br J Vener Dis 1964, 40, 19-24.
28. Hu V.H., Harding-Esch E.M., Burton M.J., et al.: Epidemiology and control of trachoma: systematic review. Trop Med Int Health 2010, 15, 673-691.
29. Darville T.: Chlamydia trachomatis infections in neonates and young children. Semin Pediatr Infect Dis 2005, 16, 235-244.
30. Hammerschlag M.R.: Chlamydial infections. J Pediatr 1989, 114, 727-734.
31. Martin-Iguacel R., Llibre J.M., Nielsen H., et al.: Lymphogranuloma venereum proctocolitis: a silent endemic disease in men who have sex with men in industrialised countries. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2010, 29, 917-925.
32. Nieuwenhuis R.F., Ossewaarde J.M., Götz H.M., et al.: Resurgence of lymphogranuloma venereum in Western Europe: an outbreak of Chlamydia trachomatis serowar L2 proctitis in The Netherlands among men who have with men. Clin Infect Dis 2004, 39, 996-1003.
33. Ahdoot A., Kotler D.P., Suh J.S., et al.: Lymphogranuloma venereum in human immunodeficiency virus-infected individuals in New York City. J Clin Gastroenterol 2006, 40, 385-390.
34. Jebbari H., Alexander S., Ward H., et al.: Update on lymphogranuloma venereum in the United Kingdom. Sex Transm Infect 2007, 83, 324-326.
35. van de Laar M.J.: The emergence of LGV in Western Europe: what do we know, what can we do? Euro Surveill 2006, 11, 146-148.
36. White J.A.: Manifestations and management of lymphogranuloma venereum. Curr Opin Infect Dis 2009, 22, 57-66.
37. Hoie S., Knudsen L.S., Gerstoft J.: Lymphogranuloma venereum proctitis: a differential diagnose to inflammatory bowel disease. Scand J Gastroenterol 2011, 46, 503-510.
38. Lanjouw E., van Daele P.L., Raes M.P., et al.: Consecutively acquired sexually transmitted infections mimicking Crohn’s disease. Am J Gastroenterol 2009, 104, 532-533.
39. de Vrieze N.H., van Rooijen M., Schim van der Loeff M.F., et al.: Anorectal and inguinal lymphogranuloma venereum among men who have sex with men in Amsterdam, The Netherlands: trends over time, symptomatology and concurrent infections. Sex Transm Infect 2013, 89, 548-552.
40. de Vries H.J., Zingoni A., Kreuter A., et al.: 2013 European guideline on the management of lymphogranuloma venereum. J Eur Acad Dermatol Venereol 2015, 29, 1-6.
41. Stamm W.E., Guinan M.E., Johnson C., et al.: Effect of treatment regimens for Neisseria gonorrhoeae on simultaneous infection with Chlamydia trachomatis. New Engl J Med 1984, 310, 545-549.
42. Rees E.: The treatment of pelvic inflammatory disease. Am J Obstet Gynecol 1980, 138, 1042-1047.
43. Rekart M.L., Gilbert M., Meza R., et al.: Chlamydia public health programs and the epidemiology of pelvic inflammatory disease and ectopic pregnancy. J Infect Dis 2013, 207, 30-38.
44. Bender N., Herrmann B., Andersen B., et al.: Chlamydia infection, pelvic inflammatory disease, ectopic pregnancy and infertility: cross-national study. Sex Transm Infect 2011, 87, 601-608.
45. French C.E., Hughes G., Nicholson A., et al.: Estimation of the rate of pelvic inflammatory disease diagnoses: trends in England, 2000-2008. Sex Transm Dis 2011, 38, 158-162.
46. Bjartling C., Osser S., Persson K.: The frequency of salpingitis and ectopic pregnancy as epidemiologic markers of Chlamydia trachomatis. Acta Obstet Gynecol Scand 2000, 79, 123-128.
47. Adams E.J., Turner K.M.E., Edmunds W.J.: The cost effectiveness of opportunistic chlamydia screening in England. Sex Transm Infect 2007, 83, 267-274. Discussion 274-275.
48. van Valkengoed I.G., Morre S.A., van den Brule A.J., et al.: Overestimation of complication rates in evaluations of Chlamydia trachomatis screening programmes – implications for cost-effectiveness analyses. Int J Epidemiol 2004, 33, 416-425.
49. Land J.A., Van Bergen J.E.A.M., Morre S.A., et al.: Epidemiology of Chlamydia trachomatis infection in women and the cost-effectiveness of screening. Hum Reprod Update 2010, 16, 189-204.
50. Oakeshott P., Kerry S., Aghaizu A.: Randomised controlled trial of screening for Chlamydia trachomatis to prevent pelvic inflammatory disease: the POPI (prevention of pelvic infection) trial. BMJ 2010, 340, c1642.
51. Kavanagh K., Wallace L.A., Robertson C., et al.: Estimation of the risk of tubal factor infertility associated with genital chlamydial infection in women: a statistical modelling study. Int J Epidemiol 2013, 42, 493-503.
52. Trent M., Bass D., Ness R.B., et al.: Recurrent PID, subsequent STI, and reproductive health outcomes: findings from the PID evaluation and clinical health (PEACH) study. Sex Transm Dis 2011, 38, 879-881.
53. Westrom L., Joesoef R., Reynolds G., et al.: Pelvic inflammatory disease and fertility. A cohort study of 1,844 women with laparoscopically verified disease and 657 control women with normal laparoscopic results. Sex Transm Dis 1992, 19, 185-192.
54. Chow J.M., Yonekura M.L., Richwald G.A., et al.: The association between Chlamydia trachomatis and ectopic pregnancy. A matched-pair, case-control study. JAMA 1990, 263, 3164-3167.
55. Miettinen A., Heinonen P.K., Teisala K., et al.: Serologic evidence for the role of Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, and Mycoplasma hominis in the etiology of tubal factor infertility and ectopic pregnancy. Sex Transm Dis 1990, 17, 10-14.
56. Ness R.B., Trautmann G., Richter H.E., et al.: Effectiveness of treatment strategies of some women with pelvic inflammatory disease: a randomized trial. Obstet Gynecol 2005, 106, 573-580.
57. Ross J., Judlin P., Jensen J.: 2012 European guideline for the management of pelvic inflammatory disease. Int J STD AIDS 2014, 25, 1-7.
58. US Centers for Disease Control and Prevention: Male chlamydia screening consultation Atlanta, Georgia, 28–29 March 2006, http://www.cdc.gov/std/chlamydia/chlamydiascreening-males.pdf (2007, accessed 15 August 2015).
59. Bezold G., Politch J.A., Kiviat N.B., et al.: Prevalence of sexually transmissible pathogens in semen from asymptomatic male infertility patients with and without leukocytospermia. Fertil Steril 2007, 87, 1087-1097.
60. Greendale G.A., Haas S.T., Holbrook K., et al.: The relationship of Chlamydia trachomatis infection and male infertility. Am J Public Health 1993, 83, 996-1001.
61. Joki-Korpela P., Sahrakorpi N., Halttunen M., et al.: The role of Chlamydia trachomatis infection in male infertility. Fertil Steril 2009, 91, 1448-1450.
62. Carter J.D., Hudson A.P.: The evolving story of Chlamydia-induced reactive arthritis. Curr Opin Rheumatol 2010, 22, 424-430.
63. Taylor-Robinson D., Keat A.: Observations on Chlamydia trachomatis and other microbes in reactive arthritis. Int J STD AIDS 2015, 26, 139-144.
64. Bojovic J., Strelic N., Pavlica L.: Reiter’s syndrome – disease of young men – analysis of 312 patients. Med Pregl 2014, 67, 222-230.
65. Carlin E.M., Ziza J.M., Keat A., et al.: 2014 European Guideline on the management of sexually acquired rive arthritis. Int J STD AIDS 2014, 25, 901-912.
66. Cook R.L., Hutchison S.L., Ostergaard L., et al.: Systematic review: noninvasive testing for Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae. Ann Intern Med 2005, 142, 914-925.
67. Watson E.J., Templeton A., Russell I., et al.: The accuracy and efficacy of screening tests for Chlamydia trachomatis: a systematic review. J Med Microbiol 2002, 51, 1021-1031.
68. Skidmore S., Horner P., Mallinson H.: Testing specimens for Chlamydia trachomatis. Sex Transm Infect 2006, 82, 272-275.
69. Skidmore S., Horner P., Herring A., et al.: Vulvovaginal-swab or first-catch urine specimen to detect Chlamydia trachomatis in women in a community setting? J Clin Microbiol 2006, 44, 4389-4394.
70. Choe H.S., Lee D.S., Lee S.J., et al.: Performance of Anyplex II multiplex real-time PCR for the diagnosis of seven sexually transmitted infections: comparison with currently available methods. Int J Infect Dis 2013, 17, e1134-e1140.
71. Gimenes F., Medina F.S., Abreu A.L., et al.: Sensitive simultaneous detection of seven sexually transmitted agents in semen by multiplex-PCR and of HPV by single PCR. PLoS One 2014, 9, e98862.
72. Kumamoto Y., Matsumoto T., Fujisawa M., et al.: Detection of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae in urogenital and oral specimens using the CobasR 4800, APTIMA Combo2R TMA, and ProbeTec ET SDA assays. Eur J Microbiol Immunol (Bp) 2012, 2, 121-127.
73. Le Roy C., Le Hen I., Clerc M., et al.: The first performance report for the Bio-Rad Dx CT/NG/MG assay for simultaneous detection of Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae and Mycoplasma genitalium in urogenital samples. J Microbiol Meth 2012, 89, 193-197.
74. Mushanski L.M., Brandt K., Coffin N., et al.: Comparison of the BD viper system with XTR technology to the Gen-Probe APTIMA COMBO 2 assay using the TIGRIS DTS system for the detection of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae in urine specimens. Sex Transm Dis 2012, 39, 514-517.
75. Schachter J., Chow J.M., Howard H., et al.: Detection of Chlamydia trachomatis by nucleic acid amplification testing: our evaluation suggests that CDC-recommended approaches for confirmatory testing are ill-advised. J Clin Microbiol 2006, 44, 2512-2517.
76. van der Helm J.J., Hoebe C.J., van Rooijen M.S., et al.: High performance and acceptability of self-collected rectal swabs for diagnosis of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae in men who have sex with men and women. Sex Transm Dis 2009, 36, 493-497.
77. Cheng A., Qian Q.F., Kirby J.E.: Evaluation of the Abbott RealTime CT/NG assay in comparison to the Roche Cobas Amplicor CT/NG assay. J Clin Microbiol 2011, 49, 1294-1300.
78. Workowski K.A., Bolan G.A.: Centers for Disease Control and Prevention Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2105. MMWR Recomm Rep 2015, 64, 1-137.
79. Unemo M., Rossouw A., James V., et al.: Can the Swedish new variant of Chlamydia trachomatis (nvCT) be detected by UK NEQAS participants from seventeen European countries and five additional countries/regions in 2009? Euro Surveill 2009, 14, pii: 19206.
80. Reischl U., Straube E., Unemo M.: The Swedish new variant of Chlamydia trachomatis (nvCT) remains undetected by many European laboratories as revealed in the recent PCR/NAT ring trial organised by INSTAND e.V., Germany. Euro Surveill 2009, 14, pii: 19302.
81. Shipitsyna E., Zolotoverkhaya E., Agne-Stadling I., et al.: First evaluation of six nucleic acid amplification tests widely used in the diagnosis of Chlamydia trachomatis in Russia. J Eur Acad Dermatol Venereol 2009, 23, 268-276.
82. Ripa T., Nilsson P.: A variant of Chlamydia trachomatis with deletion in cryptic plasmid: implications for use of PCR diagnostic tests. Euro Surveill 2006, 11, E061109 2.
83. Unemo M., Seth-Smith H.M., Cutcliffe L.T., et al.: The Swedish new variant of Chlamydia trachomatis: genome sequence, morphology, cell tropism and phenotypic characterization. Microbiology 2010, 156, 1394-1404.
84. Unemo M., Clarke I.N.: The Swedish new variant of Chlamydia trachomatis. Curr Opin Infect Dis 2011, 24, 62-69.
85. Van Dommelen L., Van Tiel F.H., Ouburg S., et al.: Alarmingly poor performance in Chlamydia trachomatis point-of-care testing. Clin Microbiol Infect 2010, 16, S560.
86. van der Helm J.J., Sabajo L.O., Grunberg A.W., et al.: Point-of-care test for detection of urogenital chlamydia in women shows low sensitivity. A performance evaluation study in two clinics in Suriname. PLoS One 2012, 7, e32122.
87. Libbus M.K.: Chlamydia rapid test was moderately accurate for diagnosing Chlamydia infection in women. Evid Based Nurs 2008, 11, 89.
88. Hislop J., Quayyum Z., Flett G., et al.: Systematic review of the clinical effectiveness and cost-effectiveness of rapid point-of-care tests for the detection of genital chlamydia infection in women and men Review. Health Technol Assess 2010, 14, 1-97 (iii-iv).
89. Skidmore S.: Poorly performing point-of-care tests for chlamydia: what can be done? Sex Transm Infect 2010, 86, 330.
90. Mahilum-Tapay L., Laitila V., Wawrzyniak J.J., et al.: New point of care Chlamydia Rapid Test – bridging the gap between diagnosis and treatment: performance evaluation study. BMJ 2007, 335, 1190-1194.
91. Nadala E.C., Goh B.T., Magbanua J.P., et al.: Performance evaluation of a new rapid urine test for chlamydia in men: prospective cohort study. BMJ 2009, 339, b2655.
92. Huang W., Gaydos C.A., Barnes M.R., et al.: Comparative effectiveness of a rapid point-of-care test for detection of Chlamydia trachomatis among women in a clinical setting. Sex Transm Infect 2013, 89, 108-114.
93. Gaydos C.A., Van Der Pol B., Jett-Goheen M., et al.: Performance of the Cepheid CT/NG Xpert Rapid PCR test for detection of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae. J Clin Microbiol 2013, 51, 1666-1672.
94. Wisniewski C.A., White J.A., Michel C.E., et al.: Optimal method of collection of first-void urine for diagnosis of Chlamydia trachomatis infection in men. J Clin Microbiol 2008, 46, 1466-1469.
95. Mangin D., Murdoch D., Wells J.E., et al.: Chlamydia trachomatis testing sensitivity in midstream compared with first-void urine specimens. Ann Fam Med 2012, 10, 50-53.
96. Michel C.E., Sonnex C., Carne C.A., et al.: Chlamydia trachomatis load at matched anatomic sites: implications for screening strategies. J Clin Microbiol 2007, 45, 1395-1402.
97. Li J., Jang D., Gilchrist J., et al.: Comparison of flocked and Aptima swabs and two specimen transport media in the Aptima Combo 2 assay. J Clin Microbiol 2014, 52, 3808-3809.
98. Bialasiewicz S., Whiley D.M., Buhrer-Skinner M., et al.: A novel gel-based method for self-collection and ambient temperature postal transport of urine for PCR detection of Chlamydia trachomatis. Sex Transm Infect 2009, 85, 102-105.
99. Graseck A.S., Shih S.L., Peipert J.F.: Home versus clinic-based specimen collection for Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae. Expert Rev Anti Infect Ther 2011, 9, 183-194.
100. Sexton M.E., Baker J.J., Nakagawa K., et al.: How reliable is self-testing for gonorrhea and chlamydia among men who have sex with men? J Fam Pract 2013, 62, 70-78.
101. Sexton M., Baker J., Perkins R., et al.: Self-administered Neisseria gonorrhoeae and Chlamydia trachomatis testing in the pharynx and rectum among men who have sex with men in Washington, DC. Sex Transm Infect 2011, 87, A74-AA5.
102. Alexander S., Ison C., Parry J., et al.: Self-taken pharyngeal and rectal swabs are appropriate for the detection of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae in asymptomatic men who have sex with men. Sex Transm Infect 2008, 84, 488-492.
103. Holland-Hall C.M., Wiesenfeld H.C., Murray P.J.: Self-collected vaginal swabs for the detection of multiple sexually transmitted infections in adolescent girls. J Pediatr Adolesc Gynecol 2002, 15, 307-313.
104. Fang J., Husman C., DeSilva L., et al.: Evaluation of self-collected vaginal swab, first void urine, and endocervical swab specimens for the detection of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae in adolescent females. J Pediatr Adolesc Gynecol 2008, 21, 355-360.
105. Schachter J., Chernesky M.A., Willis D.E., et al.: Vaginal swabs are the specimens of choice when screening for Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae: results from a multicenter evaluation of the APTIMA assays for both infections. Sex Transm Dis 2005, 32, 725-728.
106. Chernesky M.A., Hook E.W. 3rd, Martin D.H., et al.: Women find it easy and prefer to collect their own vaginal swabs to diagnose Chlamydia trachomatis or Neisseria gonorrhoeae infections. Sex Transm Dis 2005, 32, 729-733.
107. Hobbs M.M., van der Pol B., Totten P., et al.: From the NIH: proceedings of a workshop on the importance of self-obtained vaginal specimens for detection of sexually transmitted infections. Sex Transm Dis 2008, 35, 8-13.
108. Gaydos C.A., Farshy C., Barnes M., et al.: Can mailed swab samples be dry-shipped for the detection of Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, and Trichomonas vaginalis by nucleic acid amplification tests? Diagn Microbiol Infect Dis 2012, 73, 16-20.
109. Fitzhugh V.A., Heller D.S.: Significance of a diagnosis of microorganisms on pap smear. J Low Genit Tract Dis 2008, 12, 40-51.
110. Chernesky M., Jang D., Portillo E., et al.: Detection of Chlamydia trachomatis in SurePathTM liquid-based Pap samples using Aptima Combo 2TM, AMPLICORTM and ProbeTecTM assays. Can J Infect Dis Med Microbiol 2010, 21, 10A.
111. Pittaras T.E., Papaparaskevas J.: Comparison of penile skin swab with intra-urethral swab and first void urine for polymerase chain reaction-based diagnosis of Chlamydia trachomatis urethritis in male patients. Sex Transm Dis 2008, 35, 999-1001.
112. Jebakumar S.P., Storey C., Lusher M., et al.: Value of screening for oro-pharyngeal Chlamydia trachomatis infection. J Clin Path 1995, 48, 658-661.
113. Hammerschlag M.R., Roblin P.M., Gelling M., et al.: Use of polymerase chain reaction for the detection of Chlamydia trachomatis in ocular and nasopharyngeal specimens from infants with conjunctivitis. Pediatr Infect Dis J 1997, 16, 293-297.
114. Ota K.V., Tamari I.E., Smieja M., et al.: Detection of Neisseria gonorrhoeae and Chlamydia trachomatis in pharyngeal and rectal specimens using the BD Probetec ET system, the Gen-Probe Aptima Combo 2 assay and culture. Sex Transm Infect 2009, 85, 182-186.
115. Peters R.P.H., Verweij S.P., Nijsten N., et al.: Evaluation of sexual history-based screening of anatomic sites for Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae infection in men having sex with men in routine practice. BMC Infect Dis 2011, 11, 203.
116. Tipple C., Hill S.C., Smith A.: Is screening for pharyngeal Chlamydia trachomatis warranted in high-risk groups? Int J STD AIDS 2010, 21, 770-771.
117. Marcus J.L., Bernstein K.T., Kohn R.P., et al.: Infections missed by urethral-only screening for Chlamydia or Gonorrhea detection among men who have sex with men. Sex Transm Dis 2011, 38, 922-924.
118. Schachter J., Moncada J., Liska S., et al.: Nucleic acid amplification tests in the diagnosis of chlamydial and gonococcal infections of the oropharynx and rectum in men who have sex with men. Sex Transm Dis 2008, 35, 637-642.
119. Alexander S., Martin I., Ison C.: Confirming the Chlamydia trachomatis status of referred rectal specimens. Sex Transm Infect 2007, 83, 327-329.
120. Mimiaga M.J., Mayer K.H., Reisner S.L., et al.: Asymptomatic gonorrhea and chlamydial infections detected by nucleic acid amplification tests among Boston area men who have sex with men. Sex Transm Dis 2008, 35, 495-498.
121. Bachmann L.H., Johnson R.E., Cheng H., et al.: Nucleic acid amplification tests for diagnosis of Neisseria gonorrhoeae and Chlamydia trachomatis rectal infections. J Clin Microbiol 2010, 48, 1827-1832.
122. Ward H., de Vries H.J.C., van de Laar M.: Re-emergence of lymphogranuloma venereum in Europe and the public health response. Sex Transm Infect 2011, 87, A19-A20.
123. Ward H., Martin I., Macdonald N., et al.: Lymphogranuloma venereum in the United Kingdom. Clin Infect Dis 2007, 44, 26-32.
124. de Vries H.J., Zingoni A., White J.A., et al.: 2013 European Guideline on the management of proctitis, proctocolitis and enteritis caused by sexually transmissible pathogens. Int J STD AIDS 2013, 25, 465-474.
125. Gdoura R., Kchaou W., Ammar-Keskes L., et al.: Assessment of Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Ureaplasma parvum, Mycoplasma hominis, and Mycoplasma genitalium in semen and first void urine specimens of asymptomatic male partners of infertile couples. J Androl 2008, 29, 198-206.
126. Hamdad-Daoudi F., Petit J., Eb F.: Assessment of Chlamydia trachomatis infection in asymptomatic male partners of infertile couples. J Med Microbiol 2004, 53, 985-990.
127. Pannekoek Y., Westenberg S.M., Eijk P.P., et al.: Assessment of Chlamydia trachomatis infection of semen specimens by ligase chain reaction. J Med Microbiol 2003, 52, 777-779.
128. van der Snoek E.M., Ossewaarde J.M., van der Meijden W.I., et al.: The use of serological titres of IgA and IgG in (early) discrimination between rectal infection with non-lymphogranuloma venereum and lymphogranuloma venereum serovars of Chlamydia trachomatis. Sex Transm Infect 2007, 83, 330-334.
129. de Vries H.J., Smelov V., Ouburg S., et al.: Anal lymphogranuloma venereum infection screening with IgA anti-Chlamydia trachomatis-specific major outer membrane protein serology. Sex Transm Dis 2010, 37, 789-795.
130. Verweij S.P., Lanjouw E., Bax C.J., et al.: Serovar D and E of serogroup B induce highest serological responses in urogenital Chlamydia trachomatis infections. BMC Infect Dis 2014, 14, 3.
131. Gijsen A.P., Land J.A., Goossens V.J., et al.: Chlamydia antibody testing in screening for tubal factor subfertility: the significance of IgG antibody decline over time. Hum Reprod 2002, 17, 699-703.
132. Black C.M.: Current methods of laboratory diagnosis of Chlamydia trachomatis infections. Clin Microbiol Rev 1997, 10, 160-184.
133. She R.C., Welch R., Wilson A.R., et al.: Correlation of Chlamydia and Chlamydophila spp. IgG and IgM anti-bodies by microimmunofluorescence with antigen detection methods. J Clin Lab Anal 2011, 25, 305-308.
134. Clad A., Freidank H.M., Kunze M., et al.: Detection of seroconversion and persistence of Chlamydia trachomatis antibodies in five different serological tests. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2000, 19, 932-937.
135. Mouton J.W., Peeters M.F., van Rijssort-Vos J.H., et al.: Tubal factor pathology caused by Chlamydia trachomatis: the role of serology. Int J STD AIDS 2002, 13, 26-29.
136. Verkooyen R.P., Peeters M.F., van Rijsoort-Vos J.H., et al.: Sensitivity and specificity of three new commercially available Chlamydia trachomatis tests. Int J STD AIDS 2002, 13, 23-25.
137. Land J.A., Evers J.L.: Chlamydia infection and subfertility. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 2002, 16, 901-912.
138. Lanjouw E., Ossewaarde J.M., Stary A., et al.: 2010 European guideline for the management of Chlamydia trachomatis infections. Int J STD AIDS 2010, 21, 729-737.
139. Ministry of Health, Wellington, New Zealand: Chlamydia Management Guidelines 2008, https://www.health.govt.nz/ system/files/documents/publications/chlamydia-management-guidelie.pdf (2008, accessed 15 August 2015).
140. Fung M., Scott K.C., Kent C.K., et al.: Chlamydial and gonococcal reinfection among men: a systematic review of data to evaluate the need for retesting. Sex Transm Infect 2007, 83, 304-309.
141. Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN): Management of genital Chlamydia trachomatisinfection. A national clinical guideline, http://www.sign.ac.uk/pdf/sign109.pdf (2009, accessed 15 August 2015).
142. Public Health Agency of Canada: Canadian Guidelines on sexually transmitted infection, http://www.phac-aspc.gc.ca/std-mts/sti-its/cgsti-ldcits/index-eng.php (accessed 15 August 2015).
143. Health Protection Agency: National Chlamydia Screening Programme (2010). UK: National Chlamydia Screening Programme, 2010.
144. Hosenfeld C.B., Workowski K.A., Berman S., et al.: Repeat infection with chlamydia and gonorrhea among females: A systematic review of the literature. Sex Transm Dis 2009, 36, 478-489.
145. Royal Australian College of General Practitioners: Guidelines for Preventive Activities in General Practice, 8th ed. http://www.racgp.org.au/download/Documents/Guidelines/Redbook8/redbook8.pdf (accessed 15 August 2015).
146. Public Health England: National Chlamydia screening programme, http://www.chlamydiascreening.nhs.uk/ps/news.asp (accessed 15 August 2015).
147. van de Laar M.J., Fontaine J.: ECDC guidance on chlamydia control in Europe: next steps. Euro Surveill 2009, 14, pii: 19260.
148. Regan D.G., Wilson D.P., Hocking J.S.: Coverage is the key for effective screening of Chlamydia trachomatis in Australia. J Infect Dis 2008, 198, 349-358.
149. Glasser J.W., Owusu-Edusei K., Glick S.N., et al.: Controlling chlamydia: population modeling to assess promising interventions. Sex Transm Infect 2013, 89, A57.
150. Althaus C.L., Heijne J.C., Herzog S.A., et al.: Individual and population level effects of partner notification for Chlamydia trachomatis. PLoS One 2012, 7, e51438.
151. Jamil M.S., Bauer H.M., Hocking J.S., et al.: Chlamydia screening strategies and outcomes in educational settings: a systematic review. Sex Transm Dis 2014, 41, 180-187.
152. Scholes D., Stergachis A., Heidrich F.E., et al.: Prevention of pelvic inflammatory disease by screening for cervical chlamydial infection. New Engl J Med 1996, 334, 1362-1366.
153. Ostergaard L., Andersen B., Moller J.K., et al.: Home sampling versus conventional swab sampling for screening of Chlamydia trachomatis in women: a cluster-randomized 1-year follow-up study. Clin Infect Dis 2000, 31, 951-957.
154. Andersen B., van Valkengoed I., Sokolowski I., et al.: Impact of intensified testing for urogenital Chlamydia trachomatis infections: a randomised study with 9-yearfollow-up.Sex Transm Infect 2011, 87, 156-161.
155. Heijne J.C., Herzog S.A., Althaus C.L., et al.: Insights into the timing of repeated testing after treatment for Chlamydia trachomatis: data and modelling study. Sex Transm Infect 2013, 89, 57-62.
156. Aghaizu A., Reid F., Kerry S., et al.: Frequency and risk factors for incident and redetected Chlamydia trachomatis infection in sexually active, young, multi-ethnic women: a community based cohort study. Sex Transm Infect 2014, 90, 524-528.
157. British Association for Sexual Health and HIV: Chlamydia trachomatis UK testing guidelines. 2010. http://www.bashh.org/documents/3352.pdf (accessed 15 August 2015).
158. Scott Lamontagne D., Baster K., Emmett L., et al.: Incidence and reinfection rates of genital chlamydial infection among women aged 16–24 years attending general practice, family planning and genitourinary medicine clinics in England: a prospective cohort study by the Chlamydia Recall Study Advisory Group. Sex Transm Infect 2007, 83, 292-303.
159. Public Health England: 2013. Position Statement. NCSP Recommended Case Management Change: Routine offer of re-test to young adults testing positive for chlamydia, http://www.chlamydiascreening.nhs.uk/ps/resources/re-testing/NCSP% 20Position%20Statement_
160. e-testing%20of%20Positive%20Chlamydia%20Cases_August%202013_FINAL.pdf (accessed 15 August 2015).
161. British Association of Sexual Health and HIV: 2014 Draft UK national guideline for the management of genital infection with Chlamydia trachomatis, http://www.bashh.org/BASHH/Guidelines/Guidelines/BASHH/Guidelines/Guidelines. aspx?hkey=072c83ed-0e9b-44b2-a989-7c84e4fbd9de (2013, accessed 15 August 2015).
162. Horner P.J.: Azithromycin antimicrobial resistance and genital Chlamydia trachomatis infection: duration of therapy may be the key to improving efficacy. Sex Transm Infect 2012, 88, 154-156.
163. Sandoz K.M., Rockey D.D.: Antibiotic resistance in Chlamydiae. Future Microbiol 2010, 5, 1427-1442.
164. Wang S.A., Papp J.R., Stamm W.E., et al.: Evaluation of antimicrobial resistance and treatment failures for Chlamydia trachomatis: a meeting report. J Infect Dis 2005, 191, 917-923.
165. O’Neill C.E., Seth-Smith H.M., Van Der Pol B., et al.: Chlamydia trachomatis clinical isolates identified as tetracycline resistant do not exhibit resistance in vitro: whole-genome sequencing reveals a mutation in porB but no evidence for tetracycline resistance genes. Microbiology 2013, 159, 748-756.
166. Handsfield H.H.: Questioning azithromycin for chlamydial infection. Sex Transm Dis 2011, 38, 1028-1029.
167. Schwebke J.R., Rompalo A., Taylor S., et al.: Re-evaluating the treatment of nongonococcal urethritis: emphasizing emerging pathogens – a randomized clinical trial. Clin Infect Dis 2011, 52, 163-170.
168. Sena A.C., Lensing S., Rompalo A., et al.: Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium, and Trichomonas vaginalis infections in men with nongonococcal urethritis: predictors and persistence after therapy. J Infect Dis 2012, 206, 357-365.
169. Kong F.Y., Hocking J.S.: Treatment challenges for urogenital and anorectal Chlamydia trachomatis. BMC Infect Dis 2015, 15, 293.
170. Somani J., Bhullar V.B., Workowski K.A., et al.: Multiple drug-resistant Chlamydia trachomatis associated with clinical treatment failure. J Infect Dis 2000, 181, 1421-1427.
171. Bhengraj A.R., Srivastava P., Mittal A.: Lack of mutation in macrolide resistance genes in Chlamydia trachomatis clinical isolates with decreased susceptibility to azithromycin. Int J Antimicrob Agent 2011, 38, 178-179.
172. Mpiga P., Ravaoarinoro M.: Effects of sustained antibiotic bactericidal treatment on Chlamydia trachomatis-infected epithelial-like cells (HeLa) and monocyte-like cells (THP-1 and U-937). Int J Antimicrob Agent 2006, 27, 316-324.
173. Amsden G.W.: Erythromycin, clarithromycin, and azithromycin: are the differences real? Clin Ther 1996, 18, 56-72; discussion 55.
174. Lode H., Borner K., Koeppe P., et al.: Azithromycin – review of key chemical, pharmacokinetic and microbiological features. J Antimicrob Chemother 1996, 37, 1-8.
175. Bjornelius E., Anagrius C., Bojs G., et al.: Antibiotic treatment of symptomatic Mycoplasma genitalium infection in Scandinavia: a controlled clinical trial. Sex Transm Infect 2008, 84, 72-76.
176. Anagrius C., Lore B., Jensen J.S.: Treatment of Mycoplasma genitalium. Observations from a Swedish STD clinic. PloS One 2013, 8, e61481.
177. Horner P., Blee K., Adams E.: Time to manage Mycoplasma genitalium as an STI: but not with azithromycin 1 g! Curr Opin Infect Dis 2014, 27, 68-74.
178. Taylor-Robinson D., Jensen J.S.: Mycoplasma genitalium: from Chrysalis to multicolored butterfly. Clin Microbiol Rev 2011, 24, 498-514.
179. Unemo M., Endre K.M.A., Moi H.: Five-day azithromycin treatment regimen for Mycoplasma genitalium infection also effectively eradicates Chlamydia trachomatis. Acta Derm Venereol 2015, 95, 730-732.
180. Kong F.Y., Tabrizi S.N., Law M., et al.: Azithromycin versus doxycycline for the treatment of genital Chlamydia infection: a meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Infect Dis 2014, 59, 193-205.
181. Ibsen H.H., Moller B.R., Halkier-Sorensen L., et al.: Treatment of nongonococcal urethritis: comparison of ofloxacin and erythromycin. Sex Transm Dis 1989, 16, 32-35.
182. Maiti H., Chowdhury F.H., Richmond S.J., et al.: Ofloxacin in the treatment of uncomplicated gonorrhea and chlamydial genital infection. Clin Ther 1991, 13, 441-447.
183. Takahashi S., Ichihara K., Hashimoto J., et al.: Clinical efficacy of levofloxacin 500 mg once daily for 7 days for patients with non-gonococcal urethritis. J Infect Chemother 2011, 17, 392-396.
184. Cramers M., Kaspersen P., From E., et al.: Pivampicillin compared with erythromycin for treating women with genital Chlamydia trachomatis infection. Genitourin Med 1988, 64, 247-248.
185. Worm A.M., Hoff G., Kroon S., et al.: Roxithromycin compared with erythromycin against genitourinary chlamydial infections. Genitourin Med 1989, 65, 35-38.
186. Khrianin A.A., Reshetnikov O.V.: [Is it safe to use josamycin in the obstetrics practice in Russia?] Antibiot Khimioter 2007, 52, 32-36.
187. Primiero F.M., Caruso G., Grottanelli F., et al.: Josamycin in the treatment of Chlamydia trachomatis cervicitis. J Chemother 1989, 1, 909-910.
188. Lucisano A., Vitale A.M., Cinque B., et al.: Josamycin in the treatment of chlamydial genital infections in infertile women. J Chemother 1989, 1, 906-908.
189. Steedman N.M., McMillan A.: Treatment of asymptomatic rectal Chlamydia trachomatis: is single-dose azithromycin effective? Int J STD AIDS 2009, 20, 16-18.
190. Elgalib A., Alexander S., Tong C.Y.W., et al.: Seven days of doxycycline is an effective treatment for asymptomatic rectal Chlamydia trachomatis infection. Int J STD AIDS 2011, 22, 474-477.
191. Hathorn E., Opie C., Goold P.: What is the appropriate treatment for the management of rectal Chlamydia trachomatis in men and women? Sex Transm Infect 2012, 88, 352-354.
192. Khosropour C.M., Dombrowski J.C., Barbee L.A., et al.: Comparing azithromycin and doxycycline for the treatment of rectal chlamydial infection: a retrospectivohort study. Sex Transm Dis 2014, 41, 79-85.
193. Drummond F., Ryder N., Wand H., et al.: Is azithromycin adequate treatment for asymptomatic rectal chlamydia? Int J STD AIDS 2011, 22, 478-480.
194. British Association for Sexual Health and HIV: UK national guideline for the management of genital tract infection with Chlamydia trachomatis. http://www.bashh.org/documents/65.pdf (2006, accessed 15 August 2015).
195. Pitsouni E., Iavazzo C., Athanasiou S., et al.: Single-dose azithromycin versus erythromycin or amoxicillin for Chlamydia trachomatis infection during pregnancy: a meta-analysis of randomised controlled trials. Int J Antimicrob Agent 2007, 30, 213-221.
196. Rahangdale L., Guerry S., Bauer H.M., et al.: An observational cohort study of Chlamydia trachomatis treatment in pregnancy. Sex Transm Dis 2006, 33, 106-110.
197. Sarkar M., Woodland C., Koren G., et al.: Pregnancy outcome following gestational exposure to azithromycin. BMC Pregnancy Childbirth 2006, 6, 18.
198. Postema E.J., Remeijer L., van der Meijden W.I.: Epidemiology of genital chlamydial infections in patients with chlamydial conjunctivitis: a retrospective study. Genitourin Med 1996, 72, 203-205.
199. Sulis G., Urbinati L., Franzoni A., et al.: Chlamydia trachomatis conjunctivitis in a male teenager: a case report. Infez Med 2014, 22, 140-143.
200. Members AAoO-CEDP: Preferred practice pattern guidelines: conjunctivitis – limited revision, 2011; 2014.
201. Wilson T.E., Hogben M., Malka E.S., et al.: A randomized controlled trial for reducing risks for sexually transmitted infections through enhanced patient-based partner notification. Am J Public Health 2009, 99, S104-S110.
202. Hogben M., Kissinger P.: A review of partner notification for sex partners of men infected with chlamydia. Sex Transm Dis 2008, 35, S34-S39.
203. Tiplica G.S., Evans C., Gomberg M., et al.: 2013 European guidelines for the management of partners of persons with sexually transmitted infections. http://www.iusti.org/regions/europe/word_docs/17.1_European_guideline_on_PN.doc (2013, accessed 15 August 2015).
204. McIlveen H.: Review: partner notification interventions can reduce persistent or recurrent sexually transmitted infections. Evidence Based Nursing 2007, 10, 107.
205. McClean H., Carne C.A., Sullivan A.K., et al.: Chlamydial partner notification in the British Association for Sexual Health and HIV (BASHH) 2011 UK national audit against the BASHH Medical Foundation for AIDS and Sexual Health Sexually Transmitted Infections Management Standards. Int J STD AIDS 2012, 23, 748-752.
206. Geisler W.M.: Duration of untreated, uncomplicated Chlamydia trachomatis genital infection and factors associated with chlamydia resolution: a review of human studies. J Infect Dis 2010, 201, S104-S113.
207. Geisler W.M.: Management of uncomplicated Chlamydia trachomatis infections in adolescents and adults: evidence reviewed for the 2006 Centers for Disease Control and Prevention sexually transmitted diseases treatment guidelines. Clin Infect Dis 2007, 44, S77-S83.
208. Bell G., Potterat J.: Partner notification for sexually transmitted infections in the modern world: a practitioner perspective on challenges and opportunities. SexTransm Infect 2011, 87, ii34-ii36.>
209. Ferreira A., Young T., Mathews C., et al.: Strategies for partner notification for sexually transmitted infections, including HIV. Cochrane Database Syst Rev 2001; 4: CD002843..
210. Althaus C.L., Turner K.M.E., Mercer C.H., et al.: Effectiveness and cost-effectiveness of traditional and new partner notification technologies for curable sexually transmitted infections: observational study, systematic reviews and mathematical modelling. Health Technol Assess 2014, 18, 1-99.
211. Pavlin N.L., Parker R.M., Piggin A.K., et al.: Better than nothing? Patient-delivered partner therapy and partner notification for chlamydia: the views of Australian general practitioners. BMC Infect Dis 2009, 10, 274.
212. Hogben M., Kidd S., Burstein G.R.: Expedited partner therapy for sexually transmitted infections. Curr Opin Obstet Gynecol 2012, 24, 299-304.
213. Dukers-Muijrers N.H., Morre S.A., Speksnijder A., et al.:Chlamydia trachomatis test-of-cure cannot be based on a single highly sensitive laboratory test taken at least 3 weeks after treatment. PLoS One 2012, 7, e34108.
214. Renault C.A., Israelski D.M., Levy V., et al.: Time to clearance of Chlamydia trachomatis ribosomal RNA in women treated for chlamydial infection. Sex Health 2011, 8, 69-73.
215. Judlin P., Liao Q., Liu Z., et al.: Efficacy and safety of moxifloxacin in uncomplicated pelvic inflammatory disease: the MONALISA study. BJOG 2010, 117, 1475-1484.

Tłumaczenie: dr hab. med. Agnieszka B. Serwin

How to cite this article
Lanjouw E., Ouburg S., de Vries H.J., Stary A., Radcliffe K., Unemo M.: Europejskie zalecenia dotyczące postępowania diagnostycznego i leczniczego w zakażeniach Chlamydia trachomatis 2015. 2015 European guideline on the management of Chlamydia trachomatis infections*. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2017, 104, 92–102. DOI: