ARTYKUŁ ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER
Przydatność oznaczeń przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi (anty-CCP) w diagnostyce różnicowej zapaleń wielostawowych

Wczesny okres reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) przebiega często niecharakterystycznie i trudno go jednoznacznie odróżnić od innych typów zapaleń wielostawowych. Udowodniono, że przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi (anty-CCP) są bardzo specyficzne dla RZS. Przeciwciała anty-CCP mogą być wykrywane kilka lat wcześniej przed klinicznym rozpoznaniem RZS. Celem pracy była retrospektywna ocena przydatności oznaczenia przeciwciał anty-CCP w diagnostyce różnicowej zapalenia wielostawowego.
Analizie poddano historie chorób 320 chorych, hospitalizowanych w Klinice Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w latach 2003–2004 z objawami zapalenia wielostawowego. U wszystkich chorych wykonano oznaczenie przeciwciał anty-CCP metodą ELISA. Wynik pozytywny (>5 RU/ml) uzyskano u 165 chorych. Dalszej analizie poddano 124 osoby ze średnio (20–80 RU/ml) i wysoko dodatnim (>80 RU/ml) poziomem przeciwciał. W ciągu 2 lat obserwacji u 97 chorych (78,2%) rozpoznano RZS zgodnie z kryteriami Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (ACR). U wszystkich chorych rozpoczęto terapię modyfikującą przebieg choroby. Pozostali chorzy (27 osób) w ciągu 2 lat nie spełniali kryteriów ACR i u 9 z nich rozpoznano inną chorobę tkanki łącznej (u 4 niezróżnicowaną chorobę tkanki łącznej – NChTŁ, u 3 toczeń układowy, u 1 pierwotny zespół Sjögrena, u 1 twardzinę układową), u 12 niezróżnicowane zapalenie stawów (NZS), u 1 łuszczycowe zapalenie stawów, u 1 układowe zapalenie naczyń, u 4 chorobę zwyrodnieniową stawów. Wszyscy chorzy z grupy NZS i NChTŁ zostali poddani dalszej obserwacji w kierunku rozwoju RZS.
Na podstawie przeprowadzonej obserwacji wnioskujemy, że oznaczenie przeciwciał anty-CCP u chorych z objawami zapalenia wielostawowego pozwala potwierdzić rozpoznanie RZS i jednoznacznie zdecydować o zastosowaniu terapii modyfikującej w razie wyników dodatnich, natomiast przy braku pełnego obrazu klinicznego obliguje do dalszej bacznej obserwacji w kierunku RZS.

An early stage of rheumatoid arthritis (RA) has frequently an atypical course and it is difficult to differentiate it from other types of polyarthritis. It has been proved, that anti-cyclic citrullinated peptide antibodies (anti-CCP) are highly specific marker for RA. Anti-CCP can be found several years before clinical diagnosis of RA. The aim of the study was a retrospective assessment of usefulness of anti-CCP antibodies in differential diagnosis of polyarthritis.
We analyzed case histories of 320 patients (pts) with symptoms of polyarthritis, hospitalized in the Department of Rheumatology and Connective Tissue Diseases between 2003 and 2004. The presence of anti-CCP was determined in all patients by enzyme linked immunosorbent assay (ELISA). The positive measurement was obtained in 165 pts. Further analysis was performed in 124 pts with significantly (20-80 RU/ml) and highly (>80 RU/ml) positive measurements of antibodies. During two years of observation, RA was diagnosed (according to the American College of Rheumatology, ACR, criteria) in 97 pts. A therapy with disease modifying antirheumatic drugs was administered in all the patients. The remaining patients did not fulfill the ACR criteria for RA in our observation period. The following diagnoses were established: in 9 pts other connective tissue diseases (4 pts with undifferential connective tissue disease – UCTD, 3 pts with systemic lupus erythematosus – SLE, 1 pt with primary Sjögren’s syndrome, 1 pt with scleroderma), in 1 pt systemic small-vessel vasculitis, in 12 pts undifferential arthritis (UA), in 1 pt psoriatic arthritis, in 4 pts osteoarthritis. All the patients with diagnosis of UA and UCTD will be still observed for the development of RA.
It can be concluded that determination of anti-CCP antibodies in patients with polyarthritis allows us to confirm the diagnosis of RA and start treatment with disease modifying anti-rheumatic drugs. The patients with non-RA diagnoses should be carefully observed for the development of RA in the future.