Algorytm diagnostyczny choroby zwyrodnieniowej stawów rąk – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych

Wstęp

Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk (ChZSR) wraz z chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych, biodrowych i stóp jest powodem częstych wizyt w gabinecie lekarza rodzinnego. Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) jest najczęstszą chorobą układu ruchu i zwykle zajmuje wiele stawów, dlatego zwykle należy ją rozpatrywać kompleksowo. Jeśli u danego chorego rozpoznana zostanie przykładowo ChZSR, należy ocenić, czy nie występują również zmiany zwyrodnieniowe w zakresie innych stawów obwodowych i kręgosłupa. Należy przy tym uwzględnić, że ChZSR u kobiet występuje wcześniej niż choroba zwyrodnieniowa o innej lokalizacji (stawy kolanowe, biodrowe). U niektórych osób może się zacząć już w wieku 40–45 lat, a szczyt jej występowania przypada na 60. rok życia. Po 65. roku życia zapadalność na ChZSR stopniowo się zmniejsza, a następnie ponownie wzrasta po 85. roku życia. To zjawisko nie dotyczy mężczyzn, u których występowanie ChZSR stopniowo rośnie wraz z wiekiem, podobnie jak w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych czy biodrowych. U kobiet szczyt zachorowań zbiega się zwykle z okresem menopauzy – w wieku 50–60 lat zajęcie stawów rąk występuje ok. 3–3,5-krotnie częściej w porównaniu z mężczyznami w tym samym przedziale wiekowym [1].
Celem opracowania jest przedstawienie praktycznych zaleceń dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów rąk.

Algorytm diagnostyczny

Na rycinie 1 przedstawiono algorytm postępowania lekarza rodzinnego w sytuacji zgłoszenia się pacjenta z bólem drobnych stawów rąk. Zawarto w nim zarówno zalecenia dotyczące diagnostyki, jak i postępowania terapeutycznego.
W pierwszym etapie postępowania diagnostycznego w kierunku ChZSR należy ustalić, czy algorytm może być zastosowany u badanych osób. Powinny one spełniać następujące trzy warunki wstępne:
• wiek ≥ 40 lat,
• ból ręki lub palców,
• stwierdzenie zwężenia szpar stawowych (międzypaliczkowych bliższych i/lub dalszych lub podstawy kciuka) z osteofitami lub bez w RTG stawów rąk w projekcji przednio-tylnej (AP).
Należy pamiętać, że występowanie ChZSR u bliskich krewnych chorego dodatkowo wskazuje na taką diagnozę. W związku z tym należy choremu zadać pytanie, czy podobne zmiany nie pojawiły się u rodziców, szczególnie matki, gdyż tego typu związek dotyczy głównie płci żeńskiej. Negatywny wywiad rodzinny nie rozstrzyga rozpoznania.
Kiedy spełnione są ww. warunki,...


Pełna treść artykułu...