Artykuł oryginalny
Cechy temperamentu afektywnego i schizotypii a występowanie choroby afektywnej u potomstwa pacjentów leczonych litem

Wstęp: Celem pracy było badanie temperamentu afektywnego mierzonego skalą TEMPS-A (Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris and San Diego Autoquestionnaire) oraz schizotypii mierzonej skalą O-LIFE (Oxford-Liverpool Inventory of Feelings and Experiences) w grupie potomstwa osób z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) leczonych profilaktycznie litem w kontekście występowania u potomstwa choroby afektywnej.

Materiał i metody: Badaniem objęto 50 osób (27 kobiet, 23 mężczyzn), będących potomstwem 36 pacjentów z ChAD leczonych profilaktycznie litem przez 5–38 lat. W tej grupie 13 osób stanowiło potomstwo tzw. excellent lithium responders (ELR) – osób uzyskujących znakomity profilaktyczny efekt działania litu. Oceniano występowanie choroby afektywnej za pomocą kryteriów ICD-10

i DSM-IV oraz wykonano badania skalami TEMPS-A  oraz O-LIFE.

Wyniki: W badanej grupie 12 osób (24%) było leczonych z powodu chorób afektywnych. Procent osób chorych był istotnie wyższy wśród potomstwa ELR w porównaniu z pozostałymi (46% vs 16%). Potomstwo z chorobami afektywnymi uzyskało wyższe wyniki temperamentu depresyjnego i lękowego w skali TEMPS-A oraz dezorganizacji poznawczej w skali O-LIFE. Grupa obejmująca zdrowe potomstwo ELR uzyskała istotnie niższe wyniki dla temperamentu depresyjnego i lękowego oraz dla wymiaru dezorganizacji poznawczej, natomiast istotnie wyższe dla temperamentu hipertymicznego w porównaniu z potomstwem ELR, u którego występowały zaburzenia afektywne.

Wnioski: Uzyskane wyniki wskazują na szczególnie częste występowanie choroby afektywnej u potomstwa ELR. Wysokie wskaźniki temperamentu depresyjnego i lękowego oraz cech dezorganizacji poznawczej stanowią czynnik ryzyka występowania choroby afektywnej zarówno w całej grupie, jak i w grupie potomstwa ELR. W grupie potomstwa ELR nasilenie temperamentu hipertymicznego zmniejszało ryzyko wystąpienia zaburzeń afektywnych.

Introduction: The aim of the study was to evaluate affective temperaments by means of the TEMPS-A (Temperament Evaluation of Memphis, Pisa, Paris and San Diego Autoquestionnaire) and schizotypy by means of the O-LIFE (Oxford-Liverpool Inventory of Feelings and Experiences) scale, in the offspring of lithium-treated bipolar parents in relation to the occurrence of mood disorders in the offspring.

Material and methods: The study included 50 persons (27 females, 23 males), the offspring of 36 patients with bipolar disorder treated prophylactically with lithium for 5-38 years. Thirteen persons were offspring of excellent lithium responders (ELR). The presence of affective illness was evaluated by the ICD-10 and DSM-IV criteria. All subjects were assessed by the TEMPS-A and O-LIFE scales.

Results: Twelve subjects (24%) were treated for mood disorders. The percentage of ill persons was higher in the ELR offspring group (46% vs. 16%) compared to remaining subjects. The offspring with mood disorders obtained higher scores for depressive and anxious temperament on the TEMPS-A scale and for cognitive disorganisation on the O-LIFE scale. Healthy ELR offspring obtained significantly lower scores for depressive and anxious temperaments and for cognitive disorganisation, but higher scores for hyperthymic temperament, compared to ELR offspring with mood disorders.

Conclusions: The results indicate a particularly high prevalence of mood disorders in the offspring of ELR. High indices of depressive and anxious temperament, and of cognitive disorganisation, constitute a risk factor for developing affective illness, both in the whole group and in the ELR offspring. The intensity of hyperthymic temperament reduced the risk of emergence of mood disorders in the ELR offspring.