Artykuł oryginalny
Deficyt funkcji wykonawczych u potomstwa pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową

Wstęp: Pacjenci z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) wykazują zaburzenia funkcji wykonawczych stwierdzane również w okresie remisji. Odnotowano także, że deficyt w zakresie tych funkcji może występować również u ich potomstwa. Celem badania była ocena funkcji wykonawczych mierzonych za pomocą Testu sortowania kart Wisconsin (Wisconsin Card Sorting Test - WCST) u dzieci pacjentów z ChAD w porównaniu z grupą kontrolną osób zdrowych szczegółowo dobraną do grupy eksperymentalnej pod względem wieku i płci.

Materiał i metody: Badaniem objęto 50 osób (33 kobiety, 17 mężczyzn) w wieku 18-52 lat (30 ±7), będących potomstwem pacjentów chorujących na ChAD. Wśród nich, dwie osoby miały w wywiadzie epizody depresji, natomiast kolejne osiem uzyskało pozytywny wynik w Kwestionariuszu zaburzeń nastroju (The Mood Disorder Questionnaire - MDQ). Dla każdej osoby badanej dobrano zdrową osobę kontrolną tej samej płci i wieku. Stosowano komputerową wersję WCST mierzącą następujące domeny: liczbę błędów perseweracyjnych (WCST-P), liczbę błędów nieperseweracyjnych (WCST-NP), liczbę poprawnie ułożonych kategorii (WCST-CC), procent reakcji zgodnych z koncepcją logiczną (WCST-%conc) i liczbę kart wykorzystanych do ułożenia pierwszej kategorii (WCST-1st cat).

Wyniki: W całej grupie potomstwa w porównaniu z grupą kontrolną wyniki testu WCST były istotnie niższe. Dotyczyło to zwłaszcza kategorii błędów perseweracyjnych (WCST-P) i koncepcji logicznej (WCST-%conc), gdzie różnice te pozostały istotne statystycznie po korekcji testem Bonferroniego. Nie stwierdzono różnic pomiędzy potomstwem wykazującym cechy dwubiegunowości (n = 10) a potomstwem zdrowym (n = 40).

Wnioski: Wyniki badania autorów wykazują osłabienie funkcji wykonawczych, powiązanych z aktywnością kory przedczołowej (zwłaszcza WCST-P i WCST-%conc) u zdrowego potomstwa pacjentów z ChAD. Sugeruje to, że zaburzenie tych funkcji mogłoby stanowić endofenotyp poznawczy tej choroby.

Background: Patients with bipolar affective illness present disturbances of executive functions which are observed also during euthymia period. It has been found that a deficit of these functions can also occur in their offspring. The aim of this study was an assessing of executive functions measured by means of the Wisconsin Card Sorting Test (WCST), in children of patients with bipolar affective illness compared to control group of healthy persons carefully age- and gender matched with experimental group.

Material and methods: Fifty persons (33 female, 17 male), aged 18-52 (30 ±7) years made the total adult offspring population of patients with bipolar affective illness. Among them, two had a history of depressive episodes, and another eight scored positively on Mood Disorder Questionnaire. The head-to-head age- and gender-matched healthy subjects were used as a comparison group. The computer version of WCST was used measuring the following domains of WCST: the percentage of perseverative errors (WCST-P), the percentage of non-perseverative errors (WCST-NP), the number of correctly completed categories (WCST-CC), the percentage of conceptual level responses (WCST-%conc), and the set to the first category (WCST-1st cat).

Results: The results of WCST in the total bipolar offspring group were inferior compared to matched control group. This was significant in the categories of perseverative errors (WCST-P) and conceptual responses (WCST-%conc) where the differences remained significant after Bonferroni correction. The offspring showing some affective morbidity (n = 10) did not show differences with forty healthy children.

Conclusions: The results of our study show the impairment of executive functions, connected with prefrontal cortex activity (especially WCST-P and WCST-%conc), in healthy offspring of bipolar patients. This may suggest that the disturbances of these functions could make a cognitive endophenotype of this illness.