Artykuł oryginalny
Fluencja słowna u osób z depresją w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych

Wstęp: Zadania (testy) płynności słownej są narzędziem często stosowanym w diagnostyce zaburzeń pamięci i funkcji wykonawczych u osób z różnych grup klinicznych. Proponowane są różnorodne sposoby analizy wykonania tych zadań. Podkreśla się zależność wyników od zmiennych indywidualnych, klinicznych oraz procedury badania (cech zadania). W licznych badaniach stwierdzono różnice w poziomie wykonania fluencji słownej w grupach osób z uszkodzeniami przednich i tylnych obszarów mózgu, a także z lokalizacją patologii w prawej i lewej półkuli mózgu. Mniej badań dotyczy fluencji werbalnej u osób z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD).

Materiał i metody: W badaniach uczestniczyło 20 pacjentów z rozpoznaniem epizodu depresyjnego w przebiegu ChAD oraz 20 osób z grupy kontrolnej. Zastosowano dwa typy zadań fluencji fonemowej (litery „k” i „f”) oraz dwa typy zadań fluencji semantycznej (kategorie „zwierzęta” i „narzędzia”). Analizie poddano liczbę poprawnie aktualizowanych słów, klasterów i przełączeń, zależność pomiędzy wynikami a rodzajem zadań (we fluencji fonemicznej litery niskofrekwencyjne i wysokofrekwencyjne oraz we fluencji semantycznej zawartość klas - duża/mała), a także oceniono wpływ zmiennych indywidualnych na poziom płynności słownej.

Wyniki: W fazie depresyjnej pacjenci z ChAD osiągają istotnie niższe wyniki niż grupa porównawcza, a różnice dotyczą liczby aktualizowanych słów, przełączeń i klasterów z kategorii wysokofrekwencyjnych. W obydwu grupach poziom fluencji semantycznej był wyższy niż fluencji fonemicznej. Zmienne indywidualne (liczba lat edukacji i rodzaj aktywności zawodowej) modyfikowały poziom wykonania zadań fluencji werbalnej tylko w grupie chorych z ChAD.

Wnioski: Osoby z depresją w przebiegu ChAD w zadaniach płynności słownej ujawniają trudności wynikające z deficytów funkcji wykonawczych, w mniejszym zaś stopniu - z aktualizacji treści semantycznych, co może wskazywać na dysfunkcje okolic przedczołowych i ich połączeń z tylnym obszarem mózgu.

Introduction: Verbal fluency tasks are frequently applied in diagnosis of memory disorder and executive functions in people from different clinical groups. Various ways to analyze the task performance are suggested. The results are correlated with individual and clinical variables, and task procedure (task features). Numerous studies showed differences in level of verbal fluency performance in people with damages of anterior and posterior areas of brain, and pathology of right or left hemisphere. Less research concerns verbal fluency in people with bipolar disorder (BD).

Material and methods: Twenty depressive patients suffering from BD and twenty healthy controls have been examined. We have applied two kinds of phonemic fluency tasks (letters K and F) and two kinds of semantic fluency tasks (categories “animals” and “tools”). We have analyzed the number of correctly generated words, clusters and switches, also dependence between the kind and the results of tasks (phonemic fluency - high frequency letters and low frequency letters; semantic fluency - the number of classes: big/small). We have estimated the influence of individual variables on the level of verbal fluency.

Results: In depressed phase patients with BD achieve significantly lower results than controls, and the differences concern the number of generated words, clusters, and switches from high frequency categories. The level of semantic fluency was higher than the level of phonemic fluency in both groups. Individual variables (education, job) modified the level of performance in people with BD only.

Conclusions: Depressive individuals with BD present difficulties resulted more from deficit of executive functions and less from generation of semantic content, which can be related to dysfunction of prefrontal areas and their connections with posterior areas of brain.