Artykuł poglądowy
Choroba afektywna dwubiegunowa z szybką, ultraszybką lub okołodobową zmianą faz

Tematem pracy jest przegląd aktualnego piśmiennictwa dotyczącego choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) z szybką oraz ultraszybką i okołodobową zmianą faz. Czwarta edycja amerykańskiego systemu diagnostycznego (Diagnostic and Statistical Manual – DSM-IV) definiuje ChAD z szybką zmianą faz (rapid cycling bipolar disorder – RC) jako ChAD o specyficznym przebiegu, obejmującym co najmniej cztery epizody dużej depresji, manii, stanu mieszanego lub hipomanii w ciągu roku, występujące w dowolnej konfiguracji. Częstość występowania RC wśród pacjentów z ChAD wynosi 13–20%. Jako ChAD z ultraszybką zmianą faz (ultra-rapid bipolar disorder – uRC) określa się naprzemienne fazy chorobowe trwające od kilku dni do kilku tygodni. Choroba afektywna dwubiegunowa z okołodobową zmianą faz (ultradian cycling bipolar disorder – udRC) definiowana jest jako zmiany faz chorobowych w ciągu tego samego dnia, co kilka godzin. Dwa ostatnie podtypy ChAD (uRC i udRC) nie zostały ujęte w klasyfikacji DSM-IV, a żadna z tych postaci ChAD nie została uwzględniona w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems – ICD-10).

W niniejszym artykule dokonano próby podsumowania ww. podtypów ChAD z częstą zmianą faz, w tym uRC i udRC, ze szczególnym uwzględnieniem obrazu klinicznego, czynników patogenetycznych i wyzwalających, diagnostyki różnicowej oraz możliwości leczenia. Choroba afektywna dwubiegunowa z częstą zmianą faz może być uważana za jedną z najbardziej ekstremalnych postaci choroby i z tego względu wymaga szczególnego podejścia terapeutycznego.

The aim of this paper is to review recent literature on rapid, ultra-rapid cycling and ultradian bipolar disorder (BD). The fourth edition of the American diagnostic system (DSM-IV, the Diagnostic and Statistical Manual) defines rapid cycling bipolar disorder (RC) as a specific course, including at least four episodes of major depression, hypomania, mania, or mixed state within one year, occurring in any configuration. Rapid cycling bipolar disorder incidence among patients with bipolar disorder is 13-20%. Ultra-rapid cycling bipolar disorder (uRC) is defined as alternating phases of illness lasting from several days to several weeks. Ultradian cycling bipolar disorder (udRC) is defined as phase changes during the same day, every few hours. The last two subtypes of bipolar disorder (uRC and udRC) are not included in the DSM-IV, and none of these forms of BD is included in the International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (ICD-10).

The paper presents a summary of above-mentioned subtypes of rapid cycling bipolar disorder, including uRC and udRC, with particular focus on clinical picture, pathogenic and triggering factors, differential diagnosis and treatment possibilities. Rapid cycling BD can be considered as one of the most extreme forms of the illness and therefore requires a specific therapeutic approach.