Artykuł poglądowy
Deficyt poznania społecznego w zaburzeniach psychicznych i możliwości jego rehabilitacji

Terminem „poznanie społeczne” (social cognition) określa się szereg zdolności służących do odbioru informacji społecznych z otoczenia. Wiele badań dotyczących poznania społecznego koncentruje się na takich procesach, jak: mentalizacja, nazywana inaczej teorią umysłu, percepcja emocji oraz styl atrybucji. Odkąd problematyka związana z poznaniem społecznym stała się przedmiotem zainteresowania także psychiatrii, znacznie się poszerzył zasięg, w jakim jest ona eksplorowana. Z perspektywy deficytu owych funkcji można analizować nie tylko takie zaburzenia, jak autyzm, lecz także schizofrenię czy chorobę afektywną dwubiegunową (ChAD). W niniejszym artykule zagadnienie poznania społecznego zostanie omówione w kontekście zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia oraz ChAD. Zwrócono uwagę na fakt, że deficyty poznania społecznego są charakterystyczne nie tylko dla pacjentów znajdujących się w stanie zaostrzenia choroby, lecz także w stanie wyrównania klinicznego. Ponadto przedstawiono dwa ogólne kierunki rozwoju metod rehabilitacyjnych stosowanych w zaburzeniach psychicznych: 1) metoda określana mianem poznawczej rehabilitacji, skoncentrowana na poprawie funkcji poznawczych, oraz 2) metoda rehabilitacji funkcjonowania społecznego, w tym poznania społecznego. Niniejszy artykuł zawiera przegląd metod służących rehabilitacji poznania społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem rehabilitacji procesów mentalizacyjnych. Zakłada się, że rehabilitacja funkcjonowania społecznego, której integralną część stanowią interwencje w zakresie poznania społecznego, to metoda, która w połączeniu z farmakoterapią, psychoterapią oraz psychoedukacją najpełniej odpowiada potrzebom osób z zaburzeniami psychicznymi.

The term social cognition refers to a number of abilities used for the reception of social information from the environment. Many studies on social cognition focus on processes such as mentalisation, otherwise referred to as the theory of mind, emotional perception and attribution style. Since issues related to social cognition have become a subject of interest to psychiatry, the range in which it is explored has broadened considerably. From the perspective of the deficit of cognitive functions, we can analyze not only such disorders as autism but also schizophrenia or bipolar disorder. This paper presents the problem of social cognition in the context of psychiatric disorders such as schizophrenia and bipolar disorder. It was noted that social cognition deficits are characteristic not only for patients in a state of acute illness, but also in a state of clinical compensation. Furthermore, two general trends in development of the rehabilitation methods used in psychiatric disorders have been presented: 1) a method known as cognitive rehabilitation, focused on improving cognitive functions and 2) a method of rehabilitation of social functioning. This article provides an overview of methods for the rehabilitation of deficits in social cognition, with particular emphasis on rehabilitation of the mentalisation process. It is assumed that rehabilitation of social functioning, an integral part of which are interventions in the scope of social cognition, is a method which, along with pharmacotherapy, psychotherapy and psychoeducation, corresponds best to the needs of people with mental disorders.