Artykuł poglądowy
Neuroanatomiczne i funkcjonalne korelaty zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem koncentracji uwagi w świetle dwóch modeli rozwojowych: zaburzonego i opóźnionego procesu dojrzewania mózgu

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem koncentracji uwagi (attention deficit hyperactivity disorder – ADHD) jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń neurorozwojowych wśród dzieci. Częstość występowania tego zaburzenia określa się na ok. 5% populacji dzieci w wieku szkolnym. Zespół ten charakteryzuje się trzema osiowymi objawami behawioralnymi: problemami z koncentracją uwagi, nadruchliwością i impulsywnością.

Badania nad etiopatogenezą ADHD wskazują na istotną rolę takich czynników, jak uwarunkowania genetyczne, neuroanatomiczne, funkcjonalne i środowiskowe, podkreślając jej ogromną złożoność. W ostatnim dziesięcioleciu szczególną uwagę poświęcono poszukiwaniu neuronalnych korelatów ADHD. W tym celu najczęściej stosowano elektroencefalografię oraz funkcjonalne i strukturalne obrazowanie rezonansem magnetycznym. Badania te wskazały na zmienioną anatomię oraz aktywność mózgu dzieci z ADHD w porównaniu z grupą dzieci zdrowych. W badaniach podkreśla się aspekt rozwojowy tego zaburzenia, wskazując na zmienność objawów w czasie i znaczny odsetek dzieci niespełniających kryteriów ADHD w późniejszym okresie rozwoju.

W artykule przedstawiono dwa modele rozwojowe wyjaśniające zaburzenia neuronalne obecne w ADHD. Pierwszy z nich – model zaburzonego rozwoju mózgu – zakłada, że odmienna budowa i aktywność mózgu dzieci z ADHD jest wynikiem permanentnie zaburzonego procesu dojrzewania mózgu. Drugi natomiast – model opóźnionego rozwoju – zakłada, że proces dojrzewania mózgu w ADHD charakteryzuje się jedynie opóźnieniem w stosunku do normalnie rozwijającego się mózgu osób zdrowych i z czasem osiąga prawidłową anatomię i aktywność.

Artykuł przedstawia przegląd najnowszych doniesień z dziedziny neuroobrazowania ADHD i interpretuje je w świetle dwóch modeli rozwojowych.

Attention deficit/hyperactivity disorder (ADHD) is one of the most common neurodevelopmental disorders among children. Worldwide prevalence of ADHD is estimated as about 5% of school-age children.

ADHD is characterized by developmentally inappropriate levels of inattention, hyperactivity and impulsivity. Investigations on the etiology of ADHD highlight its heterogeneity and complexity.

Many studies have examined its neuronal correlates. The most commonly used methods investigating the neurobiological basis of ADHD are EEG and fMRI/sMRI. Results obtained with these methods have indicated altered brain activity and structure in ADHD subjects as compared to healthy children.

Recent research indicates that ADHD is related to some developmental trends, since its symptoms change greatly over time. Nevertheless, there are divergent opinions whether ADHD is related to deviation in brain maturation or to maturation lag. The deviant brain maturation model assumes that the process of maturation is altered and leads to permanent impairment in ADHD subjects’ brain anatomy and functionality. On the other hand, there are studies suggesting that ADHD is related to a lag in brain maturation. They assume that this pathological behavior is related to postponed maturation processes and that these will equalize to the level of healthy subjects when children become adults. This paper reviews the most recent reports concerning ADHD neuroimaging and interprets them in the context of the two above mentioned theories of ADHD.