Artykuł poglądowy
Paradygmaty uczenia proceduralnego – przegląd wybranych metod

Uczenie proceduralne wiąże się z nabywaniem nowych umiejętności oraz sposobów wykonywania określonych zadań. Uczenie to podlega diagnozie neuropsychologicznej oraz neuropsychiatrycznej, która na podstawie deficytów w wykonaniu może wskazywać na strukturalne i funkcjonalne zaburzenia w obrębie mózgowia. Klasyczny podział umiejętności nabywanych podczas uczenia proceduralnego uwzględnia 4 ich rodzaje: poznawcze, percepcyjne, motoryczne oraz percepcyjno-motoryczne. Większość testów uczenia proceduralnego bada umiejętności poznawcze oraz percepcyjno-motoryczne. Niniejsze opracowanie skupia się na dwóch ostatnich rodzajach umiejętności, których nabywanie nazywane jest ogólnie uczeniem motorycznym. W warunkach naturalnych proces uczenia się motorycznego przebiega zarówno świadomie, jak i nieświadomie, w zależności od jego etapu. W celach diagnostycznych wykorzystuje się jednak przede wszystkim paradygmaty zakładające, iż uczenie jest utajone. Praca stanowi przegląd najpopularniejszych narzędzi służących do oceny nieświadomego uczenia motorycznego jako części diagnozy neuropsychologicznej oraz neuropsychiatrycznej. Przytoczone tu zadania mają często kilkudziesięcioletnią historię stosowania, co wpłynęło na znaczną zmianę zarówno samych narzędzi, obecnie wykorzystywanych najczęściej w wersji elektronicznej, jak i obszarów ich wykorzystania na polu naukowym oraz klinicznym. W pracy przedstawiono trzy ogólnodostępne testy: zadanie rysowania w lustrze, test prowadzenia wirnika oraz zadanie z pomiarem seryjnego czasu reakcji wraz z opisem metody, zastosowania, ich ograniczeń oraz podstaw neurobiologicznych. Zadanie rysowania w lustrze oraz test prowadzenia wirnika, oprócz uczenia motorycznego, są również dobrym narzędziem do oceny koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Procedural learning involves the acquisition of new skills or knowledge on how to perform specific tasks. Evaluation of procedural learning is part of neuropsychological and neuropsychiatric diagnosis. Deficits observed in such diagnosis can be the basis for the inference of structural and functional brain disorders. The classic division of skills acquired during procedural learning includes four types: cognitive, perceptual, motor and visuo-motor skills. Most of the tests examine cognitive and visuo-motor skills. This study focuses on the two latter types of skills, the acquisition of which is generally known as motor learning. In natural conditions motor learning occurs as both an implicit and explicit process, depending on its phase. However, paradigms used for diagnostic purposes assume that motor learning is an implicit process. This article provides an overview of the most popular tools used for the assessment of implicit motor learning as part of the neuropsychological and neuropsychiatric diagnosis. Tasks listed here often have decades-long history of use that resulted in significant changes in both the tasks’ design – now performed most often on a computer – as well as the areas of their use in the scientific and clinical field. The paper presents three tasks: a mirror-drawing task, a pursuit rotor task and a serial reaction time task, with a description of the methods, their applications, limitations and neurobiological basis. The mirror-drawing task and pursuit rotor task can also be used as good tools to assess visual-motor coordination.