Artykuł poglądowy
Rola witaminy D w chorobach ośrodkowego układu nerwowego

Witaminą D nazywa się grupę steroidów rozpuszczalnych w tłuszczach, z których największą aktywnością biologiczną cechuje się kalcytriol. Badania przeprowadzone w ostatnim dziesięcioleciu wskazały na istotną rolę witaminy D w patogenezie chorób ośrodkowego układu nerwowego (OUN). W niniejszej pracy omówiono dowody na związek witaminy D ze stwardnieniem rozsianym, chorobą Parkinsona, otępieniem, udarem mózgu, padaczką, autyzmem, schizofrenią i depresją. W większości przeprowadzonych do tej pory badań poszukiwano zależności między stężeniem 25-hydroksycholekalcyferolu we krwi lub podażą witaminy D a częstością występowania lub przebiegiem chorób. W pracy zawarto wnioski z badań klinicznych nad skutecznością suplementacji witaminą D w stwardnieniu rozsianym. Przedstawiono argumenty wskazujące na znaczenie niedoboru witaminy D w okresie płodowym w patogenezie schizofrenii i autyzmu. Zaprezentowano wyniki eksperymentów na modelach zwierzęcych i badań molekularnych wyjaśniających rolę witaminy D w wymienionych schorzeniach. Badania te pozwoliły stwierdzić, że kalcytriol jest neurosteroidem mającym wpływ na rozwój OUN i na regulację aktywności układu odpornościowego. Przedstawiono również aktualne dane dotyczące suplementacji witaminą D. Wskazały one na potrzebę stosowania wyższych dawek w celu uzyskania lepszej skuteczności działania oraz na bezpieczeństwo suplementacji kalcytriolem w dawkach do 10 000 IU dziennie. Bezpieczeństwo, pozytywny odbiór suplementacji diety witaminami przez pacjentów i niski koszt kalcytriolu dają nadzieję na zmniejszenie obciążenia społeczeństw chorobami OUN.

Vitamin D is a group of fat-soluble secosteroids, of which calcitriol is the most biologically active component. Research conducted in the last decade has indicated a role for vitamin D in pathogenesis of disorders of the central nervous system. The evidence for the role of vitamin D in multiple sclerosis, Parkinson’s disease, dementia, stroke, epilepsy, autism, schizophrenia and depression is discussed. This evidence is mainly based on studies that searched for an association between vitamin D blood levels or vitamin D intake and the incidence or the course of disease. Conclusions from clinical research on the value of vitamin D supplementation support the hypothesis of vitamin D involvement in multiple sclerosis. Data indicating a role of prenatal vitamin D deficiency in pathogenesis of schizophrenia and autism are referred to. The results obtained in animal models of vitamin D deficiency and molecular research on effects of vitamin D in pathogenesis of the aforementioned diseases are presented. They show that calcitriol is a neurosteroid that influences central nervous system development and regulates the activity of the immune system. Up-to-date information on vitamin D supplementation is included. The need for use of higher doses of calcitriol and the safety of doses of calcitriol up to 10 000 IU daily are highlighted.