Artykuł poglądowy
Strategie prokognitywne w potencjalizacji terapii przeciwpsychotycznej w schizofrenii

Współczesne leki przeciwpsychotyczne o mechanizmie antydopaminergicznym uzupełnionym mechanizmem serotoninergicznym nie są zadowalająco skuteczne w odniesieniu do objawów negatywnych i kognitywnych w schizofrenii. Dotychczas nie wypracowano jednak efektywnych strategii farmakoterapeutycznych czy rehabilitacyjnych wobec powyższych objawów występujących w przebiegu schizofrenii. Celem niniejszej pracy jest omówienie podstaw teoretycznych, wybranych badań eksperymentalnych oraz badań klinicznych dotyczących stosowania terapii skojarzonej w schizofrenii na podstawie interwencji mogących wywierać wpływ prokognitywny.

Jednym z kierunków rozwoju farmakoterapii schizofrenii może się stać „racjonalna polipragmazja” mająca na celu poprawę funkcjonowania poznawczego. Dlatego też badane są preparaty o hipotetycznym działaniu prokognitywnym opartym na receptorach glutaminianergicznych NMDA, nikotynowych receptorach cholinergicznych lub receptorach dopaminergicznych D1. Efekty kliniczne wymienionych grup preparatów nie okazały się dotychczas zadowalające. Z drugiej strony intensywnym badaniom w tym kierunku poddawane są leki z grupy agonistów lub pozytywnych modulatorów receptorów mGlu grupy 2, mGlu grupy 3 oraz mGlu grupy 5. Wymienione substancje w badaniach przedklinicznych okazały się efektywne wobec objawów psychotycznych oraz kognitywnych w schizofrenii. W niektórych spośród dotychczasowych badań klinicznych dotyczących preparatów o działaniu glutaminianergicznym udało się częściowo udowodnić, że stosowanie substancji z tej grupy może przynieść poprawę w zakresie objawów pozytywnych i negatywnych schizofrenii.

Z kolei prokognitywny efekt tych substancji potwierdzono jedynie w badaniach eksperymentalnych.

Modern antipsychotic drugs with the antidopaminergic mechanism supplemented with a serotonergic mechanism are not sufficiently effective against negative and cognitive symptoms of schizophrenia. However, effective pharmacotherapeutic or rehabilitation strategies for these symptoms in the course of schizophrenia have not yet been developed. The aim of the present work is to discuss the theoretical, experimental and clinical trials on the use of combined therapy in schizophrenia based on interventions that can provide cognitive effects.

One of the directions of pharmacotherapy of schizophrenia could become “rational polypharmacy” aimed at improving cognitive functioning. In this regard there are numerous studies of procognitive drugs based on NMDA glutamate receptors, nicotinic cholinergic receptors or dopamine D1 receptors. Clinical effects of these groups of substances so far have not proved satisfactory. On the other hand, extensive research in this direction is being undertaken on agonists or positive modulators of mGlu receptors of groups 2/3 and 5. These substances in preclinical studies proved to be effective against cognitive symptoms of schizophrenia.

In some recent studies, substances with glutamatergic action proved to deliver improvement in fighting both positive and negative symptoms of schizophrenia. However, the procognitive effects of these substances have been demonstrated only in experimental research.