Artykuł poglądowy
Zaburzenia języka, mowy i komunikacji w chorobie Parkinsona

Choroba Parkinsona (ChP) jest schorzeniem neurodegeneracyjnym, występującym najczęściej u osób starszych, które wpływa na funkcje motoryczne, wykonawcze i neuropsychologiczne chorego. Zaburzenia języka i mowy dotyczą nawet 89% pacjentów, ale tylko 3% z nich poddanych jest leczeniu. Ogólnie rzecz biorąc, mowa pacjenta jest cichsza, dźwięczność głosu szorstka i dysząca, intonacja płaska, a artykulacja niedokładna, co znacząco utrudnia komunikację i ma wpływ na jakość życia chorych z ChP. W artykule przedstawiono zaburzenia języka, mowy i komunikacji w przebiegu ChP, wraz z ich artykulacyjnymi, oddechowymi, akustycznymi i pragmatycznymi aspektami. Do najczęściej występujących zaburzeń należą: dyzartria hipokinetyczna, palilalia, upośledzenie fonacji, długie pauzy, problemy z rozumieniem metafory i akcentem kontrastywnym, upośledzone przetwarzanie zdań, utrzymywanie się przy głosie, trzymanie się tematu i inne. Opisano także możliwości leczenia (farmakologiczne, stereotaktyczne oraz terapie behawioralne), ze szczególnym uwzględnieniem Lee Silverman Voice Treatment (LSVT), metody behawioralnej, której protokół każe skupić się na zwiększeniu głośności mowy oraz zmianie percepcji tej cechy u samego chorego. Zazwyczaj pacjent z ChP uczestniczy w indywidualnej terapii przez 13–16 godzin, podczas godzinnych sesji cztery razy w tygodniu przez miesiąc. Rozszerzona wersja LSVT (LSVT-X) zakłada godzinne sesje dwa razy w tygodniu przez dwa miesiące. Jako że przybywa dowodów na skuteczność LSVT, opracowano polską wersję LSVT Virtual Therapist (LSVTVT), która również przyniosła znaczącą poprawę funkcji językowych.

Parkinson’s disease (PD) is a neurodegenerative disorder, which mostly afflicts older people, affecting the motor, executive, and neuropsychological functions of an individual. 89% of the patients suffer from language and speech disorders and only 3% of them receive treatment. In general, patients’ speech is quieter, their voices are harsh and breathy, the intonation is flat, and the articulation is imprecise, which makes communication difficult and significantly affects the patients’ life. This article discusses language, speech, and communication disorders in PD, including their articulatory, respiratory, acoustic, and pragmatic aspects. Among the most common disorders are hypokinetic dysarthria, palilalia, phonatory impairment, long pauses, metaphor understanding and contrastive stress problems, impaired sentence processing, turn-taking, staying on topic and others. Possible ways of treatment are then presented (pharmacological, stereotactic, and behavioural therapy), with a special focus on Lee Silverman Voice Treatment (LSVT), a behavioural treatment programme in which the goal is to make the patients speak louder and to re-calibrate their perception of loudness. Normally a patient receives 13–16 hours of individual therapy during one-hour sessions four times a week in one month. In an extended version (LSVT-X) the one-hour sessions take place twice a week over two months. An increasing body of evidence indicates the efficacy of LSVT. The Polish version of LSVT Virtual Therapist (LSVTVT) has also shown significant improvement in linguistic functions.