Artykuł poglądowy
Zmiany neuroplastyczne w wyniku intensywnych treningów poznawczych: porównanie tradycyjnego podejścia i metod wykorzystujących gry komputerowe

Trening mózgu wykorzystujący serie specjalistycznych programów służących do polepszania funkcji poznawczych jest obecnie szeroko stosowany nie tylko przez osoby z uszkodzeniami mózgu, ale coraz częściej przez osoby zdrowe. Oprócz tradycyjnego podejścia koncentrującego się na projektowaniu specjalnych paradygmatów treningowych, coraz częściej do trenowania funkcji poznawczych wykorzystuje się gry komputerowe. Ze względu na rosnącą popularność gier badacze podejmują liczne próby weryfikowania poprawy funkcjonowania poznawczego w wyniku grania, a także wyjaśniania mechanizmów tego zjawiska. Obecny stan wiedzy jednoznacznie wskazuje, że gry komputerowe pozytywnie wpływają na szereg funkcji poznawczych, przede wszystkim na uwagę, pamięć krótkotrwałą i pamięć roboczą. Ze względu na specyfikę gier komputerowych, które dostarczają dynamicznej, multisensorycznej stymulacji, obserwuje się transfer efektów grania na nietrenowane funkcje poznawcze. Wiedza na temat neuronalnych podstaw tego rodzaju poprawy jest bardzo skąpa. W artykule podjęto próbę podsumowania i usystematyzowania obecnego stanu wiedzy dotyczącej zmian behawioralnych i neuroplastycznych w wyniku intensywnych treningów poznawczych z użyciem tradycyjnych paradygmatów oraz treningów z wykorzystaniem gier komputerowych. Artykuł koncentruje się na opisie badań weryfikujących działanie różnych programów treningowych i gier. Omówiono także wyniki prac poświęconych wyjaśnianiu neuronalnych korelatów [badania: funkcjonalny magnetyczny rezonans jądrowy (functional magnetic resonance imaging – fMRI) oraz obrazowanie tensora dyfuzji (diffusion tensor imaging – DTI)] poprawy funkcjonowania poznawczego w grupie osób intensywnie grających w gry komputerowe, zarówno na poziomie funkcjonalnym, jak i strukturalnym mózgu.

Specialized brain training programs aimed at improving cognitive functioning are now widely used not only by people with brain damage but also by increasing numbers of healthy individuals. In addition to the traditional approach which focuses on designing special training paradigms, there is an increasing interest in using video games for cognitive training. Due to the increasing popularity of video gaming, researchers strive to verify improvements in cognitive functioning and elucidate the mechanisms of this phenomenon. The current state of knowledge clearly indicates that video games positively influence a number of cognitive functions, including attention, short-term memory, and working memory. Due to the nature of video games, which provide dynamic multisensory stimulation, transfer effects to untrained cognitive functions can be observed. Knowledge of the neural basis of this kind of video game induced cognitive improvement is very limited. This paper attempts to summarize and systematize the current knowledge on the evolution of behavioral and neuroplastic changes as a result of intensive cognitive training using traditional paradigms and training using video games. We focus on the description of studies verifying effects of the various training programs and games. Finally, we discuss the results of studies which concentrate on explaining the neural correlates (fMRI and DTI) of improvement in cognitive functioning in the group of intensive video games players at both the functional and the structural level of brain organization.