Editorial
Carotid angioplasty on the crossroads?

Niniejszy artykuł redakcyjny dotyczy pracy oryginalnej pt. Angioplastyka i stentowanie tętnic szyjnych w profilaktyce udaru niedokrwiennego mózgu: wczesne wyniki rejestru Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD autorstwa Adama Kobayashi i wsp., zamieszczonej w tym numerze na str. 259
Opublikowane w tym numerze Postępów w Kardiologii Interwencyjnej 30-dniowe wyniki obserwacji rejestru zabiegów angioplastyki tętnic szyjnych ze stentem (CAS), który był prowadzony przez dwa lata (2004–2005) w 18 ośrodkach w kraju i objął w sumie 411 procedur, są z pewnością interesującym materiałem do dyskusji i rozważań nad miejscem przezskórnego leczenia zwężonych tętnic szyjnych w zapobieganiu udarom mózgowym. Tym bardziej, że w ostatnich dniach zostały opublikowane wyniki dwóch badań z randomizacją, SPACE i EVA-3S, które poddały w wątpliwość skuteczność i bezpieczeństwo zabiegów CAS w porównaniu z klasyczną endarterektomią chirurgiczną (CEA) [1, 2]. Tak więc obecnie, łącznie z badaniem SAPPHIRE, dysponujemy trzema wieloośrodkowymi badaniami z randomizacją, porównującymi CAS z CEA w leczeniu zwężonych tętnic szyjnych [3]. Jak zatem na tle ww. badań wyglądają wyniki polskiego rejestru? Najpierw kilka uwag metodologicznych. Założeniem rejestru finansowanego przez program POLKARD było dopuszczenie do udziału wyłącznie doświadczonych operatorów, którzy musieli się wykazać wykonaniem co najmniej 60 zabiegów CAS (a więc nie 15, jak piszą autorzy omawianej tu publikacji), w tym 30 zabiegów z zastosowaniem neuroprotekcji. Był to jeden z warunków konkursu opublikowanego na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia w 2004 roku. Dla porównania, w badaniu SAPPHIRE średnia liczba zabiegów CAS wykonana przez radiologa lub kardiologa interwencyjnego przed zakwalifikowaniem do uczestnictwa w badaniu wynosiła 64, w SPACE 25, w EVA-3S tylko12, co może tłumaczyć złe wyniki zabiegów CAS w tym badaniu. Te liczby podaję dlatego, że są one w moim odczuciu niesłychane ważne. Rzadko który interwencyjny przezskórny zabieg naczyniowy jest tak uzależniony od krzywej uczenia, jak właśnie CAS. Należy podkreślić, że wg zaleceń Sekcji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego samodzielnym operatorem w zabiegach CAS może zostać kardiolog interwencyjny, który m.in. wykonał co najmniej 60 takich zabiegów [4]. Kolejnym zagadnieniem metodologicznym, które wymaga omówienia, jest stosowanie...


View full text...