Bezpieczna farmakoterapia objawów u pacjentów ze schyłkową przewlekłą chorobą nerek – wnioski z ankiety przeprowadzonej wśród lekarzy pracujących w ośrodkach opieki paliatywnej

Wstęp: Specjaliści medycyny paliatywnej coraz częściej biorą udział w opiece nad pacjentami z niewydolnością nerek.

Cel pracy: Ocena znajomości zasad przepisywania podstawowych leków stosowanych w łagodzeniu objawów u pacjentów ze schyłkową przewlekłą niewydolnością nerek przez lekarzy pracujących w ośrodkach opieki paliatywnej.

Materiał i metody: Lekarzy pracujących w jednostkach opieki paliatywnej poproszono o wypełnienie ankiety dotyczącej zasad stosowania 40 podstawowych leków w postępowaniu objawowym u pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek (GFR < 15 ml/min/1,73 m²).

Wyniki: Ankiety wypełniło 65 lekarzy. Uzyskano 36,9–81,5% poprawnych odpowiedzi w odniesieniu do poszczególnych leków. Lekarze wykazali się najlepszą znajomością zasad stosowania leków przeciwbólowych. Najwięcej błędnych odpowiedzi dotyczyło leków przeciwpadaczkowych, mirtazapiny, wenlafaksyny, kwasu ibandronowego i baklofenu. W przypadku 13,8–58,3% odpowiedzi leki, których należy unikać u chorych ze znacznym stopniem upośledzenia czynności nerek, zakwalifikowano błędnie jako bezpieczne lub wymagające ostrożnego stosowania w zredukowanych dawkach, co dotyczyło takich leków, jak: niesteroidowe leki przeciwzapalne, diazepam, fenytoina, mirtazapina, duloksetyna, wenlafaksyna, rysperydon, fenobarbital, bisfosfoniany i baklofen. W omówieniu pracy przedstawiono podstawowe zalecenia dotyczące prawidłowego ordynowania leków stosowanych w celu łagodzenia objawów u chorych z upośledzoną czynnością nerek, opracowane na podstawie literatury.

Wnioski: Przeprowadzone badanie wskazuje na niewystarczający poziom wiedzy wśród lekarzy opiekujących się pacjentami w opiece paliatywnej na temat sposobu wyboru i dawkowania leków podawanych w celu łagodzenia objawów u chorych ze schyłkową przewlekłą chorobą nerek oraz potrzebę opracowania i rozpowszechnienia zaleceń na ten temat.

Introduction: Palliative care specialists are more commonly involved in the care of patients with renal insufficiency.

The aim of the study: Evaluate the knowledge of physicians working in palliative care about prescribing essential drugs used for symptom control in patients with end-stage kidney disease.

Material and methods: Physicians working in palliative care were asked to fill in a questionnaire on prescribing 40 essential drugs used for symptom control in patients with end-stage kidney disease (GFR < 15 ml/min/1.73 m²).

Results: The questionnaire was filled in by 65 physicians. The percentage of correct answers to all questions equalled 36.9–81.5. The respondents showed the best knowledge of the principles of using analgesics. The most erroneous responses concerned antiepileptics, mirtazapine, venlafaxine, ibandronic acid, and baclofen. In the case of 13.8–58.3% of answers, drugs that should be avoided if possible in patients with significant renal impairment were erroneously classified as safe or to be used cautiously in reduced doses, which concerned non-steroidal anti-inflammatory drugs, diazepam, phenytoin, mirtazapine, duloxetine, venlafaxine, risperidone, phenobarbital, bisphosphonates, and baclofen. Based on the literature, the basic recommendations for the correct prescribing of medicines used to relieve symptoms in patients with impaired renal function are presented the discussion.

Conclusions: The presented study indicates insufficient level of knowledge among palliative care physicians about the choice and dosage of medicines used to relieve symptoms in patients with end-stage kidney disease, and the need to develop recommendations on this topic.