Cefalosporyny – 50 lat po odkryciu

W ubiegłym roku minęło 50 lat od chwili, gdy w Cagliari, stolicy Sardynii, prof. Brotzu stwierdził, że zgodnie z jego przewidywaniami, w wodzie morskiej w pobliżu ujścia rury ze ściekami miejskimi żyją drobnoustroje produkujące antybiotyk hamujący namnażanie pałeczek jelitowych. Po raz pierwszy logicznie przewidziano obecność antybiotyku w środowisku charakteryzującym się określonymi warunkami ekologicznymi. Nikt nie przypuszczał wtedy, że związek ten – nazwany od wytwarzającego go grzyba cefalosporyną, da początek niezliczonej rzeszy pochodnych, bardziej lub mniej podobnych do siebie, o większej lub mniejszej wartości dla lecznictwa, ale nieprześcignionych w swojej liczebności.




Liczba istniejących cefalosporyn jest ogromna (w Polsce w chwili pisania tego opracowania zarejestrowanych było 26 związków, spośród których część jest produkowana przez kilka firm), dlatego też warunkiem racjonalnego korzystania z tych antybiotyków jest stworzenie klarownego podziału, umożliwiającego:

- łatwe zakwalifikowanie antybiotyku do określonej grupy,

- na podstawie tej przynależności zakwalifikowanie go do określonych wskazań czy opcji terapeutycznych.
Takiego przyporządkowania nie ułatwia rozpowszechniony na świecie podział cefalosporyn na generacje. Jednoznaczne stwierdzenie, że nie należy stosować powszechnie cefalosporyn trzeciej generacji w banalnych zakażeniach jest obecnie systematycznie naruszane poprzez promowanie niektórych leków tej grupy do stosowania w codziennych zakażeniach dróg oddechowych.
Zanim jednak zajmiemy się przypisaniem określonych zastosowań poszczególnym grupom czy preparatom, trzeba zwrócić uwagę na kilka spraw ogólnych.



Mechanizm działania


Jako przedstawiciele antybiotyków beta-laktamowych, cefalosporyny działają poprzez hamowanie biosyntezy peptydoglikanu ściany bakteryjnej. Receptorem dla leku są tzw. białka wiążące penicylinę (PBP), spełniające w komórce bakteryjnej funkcję enzymów, odpowiedzialnych m.in. za usieciowanie peptydoglikanu. Utrata czynności PBP prowadzi do zahamowania zdolności namnażania i dalej do śmierci komórki.



Oporność


Istnieje kilka mechanizmów oporności na cefalosporyny. Mechanizm najlepiej znany ogółowi lekarzy polega na produkcji beta-laktamaz rozkładających antybiotyk. Istnieje wiele rodzajów beta-laktamaz, różniących się...


View full text...