Choroby, które zmieniły bieg historii

Będąc lekarzami, wiemy, jak bardzo życie człowieka, jego osobista historia zmieniają się pod wpływem choroby, która go dotyka – zwłaszcza tej poważnej. Co więcej, pod wpływem choroby zmienia się nie tylko życie samego pacjenta, ale także życie jego rodziny, bliskich, a nawet i innych osób w bezpośredni i pośredni sposób związanych z chorym, np. w jego miejscu pracy. Jeśli spojrzymy na to zagadnienie szerzej, łatwo zrozumiemy, że wiele chorób mogło zmienić życie nie tylko jednostek, ale też całych narodów. W niniejszym artykule autorzy pokusili się o podanie kilku najbardziej jaskrawych przykładów.
Najlepiej opisane i najbardziej znane są przypadki chorób przywleczonych przez Europejczyków do Ameryki Południowej i Północnej. Wraz z kolonizatorami na kontynent amerykański przybyły także patogeny, dla których Nowy Świat był ziemią dziewiczą, a jego mieszkańcy prawie zupełnie bezbronni immunologicznie. Nowy kontynent był ziemią obiecaną nie tylko dla wielu ludzi, którzy w ten sposób rozpoczynali nowe życie, często uciekając przed przeszłością, ale także dla licznych bakterii i wirusów, które przebyły ocean wraz z nimi (od XVI w. do początku XX w.). Niedawno dokonano obliczeń, wg których populacja Indian na przestrzeni wieków była nękana przez 93 epidemie i pandemie chorób powodowanych przez patogeny ze Starego Świata. Pierwszą z tych epidemii była prawdopodobnie epidemia ospy w latach 1520–1524. Były też jednak i inne choroby zakaźne, które odcisnęły piętno na autochtonicznych populacjach, m.in.: odra (1531–1533), grypa (1559 r.), dżuma (1545–1548), czerwonka (1601–1602), tyfus (1586 r.) i cholera (1832–1834; wg Thornton R. American Indian holocaust and survival: a population history since 1492). Wszystkie te plagi spowodowały, że europejscy kolonizatorzy mieli znacznie ułatwione zadanie, gdyż populacja Indian została przez nie osłabiona i zdziesiątkowana. Z perspektywy historii wydaje się, że ten „podbój na poziomie mikroskopowym” był bardziej znaczący niż wyprawy zbrojne. Pandemie ospy często brane są pod uwagę jako czynnik, który ostatecznie wpłynął na wyniszczenie cywilizacji Inków i Azteków [1].
Jedną z najbardziej śmiercionośnych chorób nękających ludzkość od czasów starożytnych jest ospa. Już na wczes-nych malowidłach i papirusach znajdują się obrazy bądź opisy typowej wysypki ospowej. Wysypka plamisto-grudkowa, przechodząca w pęcherzykową w przypadku ospy prawdziwej, lokalizuje się bardziej...


View full text...