Co lekarz rodzinny powinien wiedzieć o otępieniu

Otępienie (dementia) jest zaburzeniem wyższych funkcji korowych często występującym w starości, spowodowanym najczęściej chorobą Alzheimera (Alzheimer’s disease – AD), otępieniami: naczyniowym (vascular dementia – VaD), z ciałami Lewy’ego (dementia with Lewy Bodies – DLB) lub czołowo-skroniowym (frontotemporal dementia – FTD). Etiologia AD nadal pozostaje nieznana. Za najważniejsze czynniki predysponujące do tego schorzenia uznaje się: gen APOE 4, wiek, płeć, krótki okres edukacji, zawód niewymagający aktywności umysłowej oraz otępienia w rodzinie. Główne zmiany patomorfologiczne polegają na obecności w mózgu płytek starczych oraz zwyrodnienia włókienkowego, a patofizjologiczne na zaburzeniu w układzie cholinergicznym. AD cechuje się podstępnym początkiem, powolnym przebiegiem, zaburzeniami pamięci, orientacji i zachowania, afazją, apraksją, agnozją, przestawieniem rytmu dobowego snu, trudnościami w ubieraniu i utrzymywaniu higieny. W zaawansowanym okresie choroby pojawiają się halucynacje, urojenia, nietrzymanie zwieraczy, postępujące osłabienie, czego efektem jest leżący tryb życia, dołączające się infekcje i odleżyny. VaD spowodowane jest najczęściej niedokrwieniem, rzadziej zmianami krwotocznymi lub zapalnymi naczyń. Do czynników ryzyka tego otępienia należą głównie: wiek, płeć, nadciśnienie, niski poziom wykształcenia, nikotynizm, cukrzyca, hipercholesterolemia. W VaD częściej niż w AD obserwuje się nagły początek, skokowy przebieg, zachowany krytycyzm, obniżony nastrój. Demedncja występuje częściej u mężczyzn. DLB przebiega z nasilonymi zaburzeniami pozapiramidowymi, natomiast dla FTD charakterystyczne są zaburzenia behawioralne. W diagnostyce otępień najważniejsze są: wywiad, badania laboratoryjne, neuropsychologiczne oraz CT lub MRI w celu wykluczenia innych przyczyn zaburzeń. W leczeniu AD stosuje się głównie inhibitory acetylocholinesterazy, a w VaD leki poprawiające krążenie mózgowe oraz przeciwmiażdżycowe

Disorder of higher functions of the core is characteristic of dementia, which often affects old people. It is mainly caused by Alzheimer’s disease (AD), vascular dementia (VaD), fronto-temporal dementia and dementia with Lewy’s Bodies. The aetiology of AD is still unknown. The most important risk factors are APOE 4 gene, age, sex, short education period, professions that do not require intellectual activity and dementia among family members. The main pathomorphological changes are the presence of senile plaques and neurofibrillary tangles, whereas pathophysiological changes are disorders in the cholinergic system. AD manifests itself in insidious onset, slow course of the disease, memory, spatial orientation and behavioural disorders, aphasia, apraxia, agnosia, dyssomnia, difficulties in getting dressed and practising personal hygiene, and later on hallucinations, delusions, incontinent sphincters, lack of mobility, and finally infections and decubitus ulcers. Vascular dementia is generally caused by cerebral ischaemia. The main risk factors include age, sex, hypertension, level of education, smoking, diabetes, and hypercholesterolaemia. VaD differs from AD with a sudden onset, an irregular course of disease, criticism and mood depression. It is more frequent in men. Dementia with Lewy Bodies takes a course with intensified extrapyramidal disorders, whereas fronto-temporal dementia takes a course with behavioural disorders. In dementia diagnosis interview as well as laboratory, neuropsychological, CT and MRI investigations play an important role. In AD treatment cholinesterase inhibitors are most often used, whereas in VaD antiarteriosclerotic drugs and drugs improving cerebral circulation are usually used.