Co rozpętało I wojnę światową – scherzo venerologico

Znakomita większość historyków jest zgodna, iż bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej było zastrzelenie habsburskiego następcy tronu – arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Zabójstwa arcyksięcia (oraz jego małżonki) w Sarajewie dokonał Gawriło Princip podczas oficjalnej wizyty związanej z manewrami wojskowymi w dniu 28 czerwca 1914 roku. Atak był dziełem grupy Bośniaków, poddanych Austro-Wegier, którzy zostali przeszkoleni w Serbii i za zgodą władz serbskich wyjechali z Belgradu do Sarajewa w celu dokonania zamachu [1].
Niespełna 4 tygodnie po zamachu Austria wystosowała ultimatum (nie do przyjęcia) wobec Serbii i 28 lipca 1914 roku wypowiedziała wojnę. Rosyjska mobilizacja w obronie Serbii stała się pretekstem do wypowiedzenia przez Niemcy wojny Rosji, a w kilka dni później Francji, co z kolei obligowało Anglię do wypowiedzenia wojny Niemcom. W miesiąc po strzałach w Sarajewie główne mocarstwa europejskie znalazły się w stanie wojny, która okazała się niewyobrażalną rzezią, kosztowała życie 12 milionów ludzi i spustoszyła ogromne połacie kontynentu.
W następstwie tej wojny rozpadły się cztery cesarstwa i nastąpił upadek dynastii Habsburgów, Romanowów, Hohenzolernów i Otomanów. Na gruzach dawnych imperiów powstały nowe państwa o ustroju republikańskim, w tym także Polska.
Jako miłośnik historii, a lekarz z zawodu chciałbym zwrócić uwagę na pewien fakt, rzadko brany pod uwagę przez historyków w analizie dziejowych wydarzeń, a mianowicie na wpływ niektórych chorób na historię. Ale nie uprzedzajmy faktów i cofnijmy się wyobraźnią do połowy XIX wieku.
W roku 1858 Cesarstwem Austriackim od 10 lat rządził młody cesarz Franciszek Józef. W dniu 21 sierpnia w pałacu Laxenburg niedaleko Wiednia przyszedł na świat pierwszy syn Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety. Chłopczyk otrzymał imię Rudolf, tytuł następcy tronu oraz stopień pułkownika dziewiętnastego pułku piechoty, co było znamiennym gestem wobec armii, podpory cesarstwa, oraz zapowiedzią kariery wojskowej. Cesarz miał się wyrazić: „Chcę, żeby dzięki łasce Boga dany mi syn od swego wstąpienia na ten świat należał do mojej dzielnej armii” [2]. Tego rodzaju deklaracja przesądzała o losach następcy tronu, czyniąc go żołnierzem niezależnie od jego woli i zainteresowań. Stało się to zarzewiem późniejszych konfliktów między ojcem i synem oraz stałej frustracji tego ostatniego [3]. W osobie następcy tronu pokładano wielkie nadzieje. Miał on utrzymać, rozbudować i umocnić...


Pełna treść artykułu...