Commentary

Autorzy z ośrodków warszawskiego i gdańskiego podjęli złożony problem tzw. gospodarki płynowej, będący jednym z istotnych elementów postępowania okołooperacyjnego u dzieci z wrodzonymi wadami serca. Zrozumienie mechanizmów, które odpowiadają za zaburzenia wodno-elektrolitowe, jest warunkiem skutecznego ich zwalczania. W swoim opracowaniu autorzy odnoszą się do 4 kluczowych zagadnień mających znaczenie w homeostazie ustrojowej: krążenia pozaustrojowego (ang. extracorporeal circulation – ECC) i hipotermii, niewydolności układu krążenia, regulacji hormonalnej oraz technik pomiaru zawartości wody w organizmie.

Niewątpliwie, użycie ECC zaburza równowagę wodno-elektrolitową poprzez hemodylucję, aktywowanie procesów zapalnych, hemolizę, przetoczenie krwi i preparatów krwiopochodnych. Należy jednak zwrócić uwagę, że obecnie możliwe jest prowadzenie wspomagania pozaustrojowego przez wiele dni, nawet tygodni, a w przypadku wspomagania pracy komór serca – przez wiele miesięcy, bez konieczności stosowania technik nerkozastępczych. Wydaje się, że większy problem może stanowić niewłaściwe użycie ECC czy towarzyszące zdarzenia niepożądane niż technika sama w sobie. Istnieje tendencja, by poszerzać zakres wykonywanych operacji bez stosowania ECC (np. operacje sposobem Glenna, Fontana). Wyniki takiego postępowania wymagają weryfikacji w badaniach z randomizacją uwzględniających ocenę neurologiczną. W przeszłości powstawanie przesięków po operacji sposobem Fontana przypisywano ECC. Zastąpieniu tradycyjnej techniki operacyjnej hybrydowym, przezskórnym wprowadzeniem „stentu” nie wyeliminowało powstawania przesięków w okresie pooperacyjnym. Zastosowanie zminiaturyzowanych, bardziej wydajnych układów do ECC jest kierunkiem, który z pewnością będzie realizowany w najbliższej przyszłości.

Należy również ostrożnie oceniać wpływ hipotermii na homeostazę układu krążenia. Większość dzieci z wrodzonymi wadami serca o typie pojedynczej komory po drugim (Glenn lub hemi-Fontan) i trzecim (Fontan) etapie leczenia operacyjnego przeprowadzanego w warunkach głębokiej hipotermii udaje się odłączyć od respiratora już kilka godzin po operacji lub na stole operacyjnym, co świadczy o niewielkim stopniu zaburzeń wodno-elektrolitowych. Podobnie, porównując technikę tzw. low flow i zatrzymanie krążenia w warunkach głębokiej hipotermii stosowaną w przypadku przełożenia wielkich naczyń wykazano większą zawartość wody w organizmie i dłuższy czas wspomaganej wentylacji w...


View full text...