Contact allergy to perfume constituents: isoeugenol and eugenol

Dawniej głównym wskaźnikiem alergii na perfumy był balsam peruwiański, w którym za główny alergen uważano benzoesan koniferolu [1]. W 1977 r. opracowano nowy, dziś powszechnie uważany za znacznie lepszy, wskaźnik tego uczulenia – perfume mixture (PM) [2]. Mieszanka ta zawiera kilka składowych perfum. Skład jej z biegiem lat ulegał pewnym modyfikacjom i obecnie zawiera 8 aromatów: absolut mchu dębowego, aldehyd amylocynamonowy, aldehyd cynamonowy, alkohol cynamonowy, eugenol, geraniol, hydroksycytronellal i izoeugenol [3]. W badaniach na dużym materiale stwierdzono, że najczęściej uczulającą składową PM jest absolut mchu dębowego [4], który nie jest substancją jednorodną, a mieszaniną kilku związków. Najpóźniej wykryto chloroatranol [5].
Częstość alergii na poszczególne składowe PM ulega pewnym zmianom, w zależności od zmian zachodzących w produkcji kosmetyków. Drugą co do częstości uczulenia składową PM w krajach Europy Zachodniej jest izoeugenol [6], co potwierdzono także w badaniach autorów, przeprowadzonych u 63 osób w Warszawie [7]. Inna składowa PM – eugenol uczula rzadziej. W krajach Europy Zachodniej 7,9% osób reaguje na PM, a w Warszawie – 12% [7].
Cele niniejszej pracy to: 1) zbadanie częstości alergii na izoeugenol i eugenol w większej grupie chorych, 2) prześledzenie współistnienia alergii na oba te związki i 3) ustalenie w jakich grupach chorych alergia na izoeugenol i eugenol występuje częściej.
Materiał i metody
Badając 2 751 kolejnych chorych na wyprysk, zestawem standardowym alergenów kontaktowych, u 246 osób otrzymano dodatnie próby płatkowe z PM. 94 z nich (21 mężczyzn i 73 kobiety) zgodziło się na dalsze testowanie kilkoma stężeniami izoeugenolu i eugenolu. U wszystkich tych pacjentów wykonano próby z 1%, 0,25% i 0,1% rozcieńczeniami obu tych alergenów.
Wyniki i omówienie
Aktualne badania przeprowadzone na grupie 94 chorych uczulonych na PM wykazują, że spośród 8 składowych PM izoeugenol zajmuje 3. miejsce pod względem częstości uczulenia, a eugenol 5. (tab. 1.). Prawie 16% badanych miało dodatnie próby jednocześnie z izoeugenolem i eugenolem, ponad 20% było uczulonych wyłącznie na izoeugenol, a tylko nieco ponad 2% uczulonych na PM reagowało wyłącznie na eugenol (tab. 2.).
Spośród składowych PM najrzadziej uczulał aldehyd amylocynamonowy. W materiale autorów dodatnią próbę z tym związkiem otrzymano tylko u 1 pacjenta. Toteż niektórzy autorzy rozważają problem, czy związek ten jest niezbędną składową mieszaniny perfumowej [6].
Balsam peruwiański jest substancją, która kiedyś uchodziła za główny wskaźnik alergii na perfumy, ale ostatnio jej rola w wykrywaniu tej nadwrażliwości jest kwestionowana [6]. Nasze badania wykazały, że nie jest to całkiem słuszne. Spostrzeżono, że odsetek osób uczulonych na poszczególne składowe PM jest prawie zawsze wyższy w grupie pacjentów uczulonych jednocześnie na balsam peruwiański i PM, niż u chorych nadwrażliwych wyłącznie na PM (tab. 1.). Wyjątek pod tym względem stanowią jedynie chorzy uczuleni na alkohol cynamonowy i aldehyd amylocynamonowy. Obserwowane różnice były wyraźne, a w przypadku izoeugenolu istotne statystycznie. Obserwacja ta może mieć znaczenie praktyczne przy interpretacji wyników standardowych prób płatkowych, zwłaszcza że została poczyniona na dość dużym materiale klinicznym.
Izoeugenol alergizował nie tylko częściej niż eugenol, ale i silniej. Wynika to z porównania liczby dodatnich prób z różnymi rozcieńczeniami tych substancji. Tak więc na 10-krotnie mniejsze stężenie alergenu (0,1%), niż powszechnie używane do prób płatkowych reagowało prawie 59% uczulonych na izoeugenol i tylko niespełna 12% nadwrażliwych na eugenol (tab. 3.).
Obserwacje poczynione na mniejszym materiale wskazywały, że izoeugenol uczulał częściej mężczyzn niż kobiety [7], co jednak w obecnym badaniu nie potwierdziło się. Autorzy nie spostrzegli, aby któraś ze składowych perfum statystycznie istotnie częściej alergizowała przedstawicieli którejś z płci. Fakt ten nie był oczywisty, ze względu na odmienne kosmetyki używane przez kobiety i mężczyzn.
Wnioski
1. Izoeugenol uczula kontaktowo znacznie częściej i silniej niż eugenol.
2. W grupie jednocześnie uczulonych na PM i balsam peruwiański, izoeugenol uczula statystycznie istotnie częściej.
3. Na większym materiale izoeugenol i eugenol jednakowo często uczulają mężczyzn i kobiety.
Piśmiennictwo
1. Hjorth N: Ecsematogenous allergy to balsams. Acta Derm Venereol (Stockh) 1961, 41, supl 46.
2. Larsen W: Perfume dermatitis. Arch Dermatol 1977; 113: 623-6.
3. Johansen J, Andersen T, Veien N, et al.: Patch testing with markers of fragrance contact allergy. Acta Dermatol Venereol (Stockh) 1997; 77: 149-53.
4. Johansen J, Heydrin S, Menne T: Oak moss extracts in the diagnosis of fragrance contact allergy. Contact Dermatitis 2002; 48: 157-61.
5. Johansen JD, Andersen KE, Svedman C, et al.: Chloroatranol, an extremely potent allergen hidden in perfumes: a dose-response elicitation study. Contact Dermatitis 2003; 49: 180-4.
6. Johansen J, Mene T: The fragrance mix and its constituents: a 14-year material. Contact Dermatitis 1995; 32: 18-23.
7. Rudzki E, Rebandel P, Jaworski E: Uczulenie na składowe mieszaniny perfumowej. Przegl Dermatol 2003; 90: 449-51.