Czekając na zgodę, by leczyć

Wprowadzenie
Zgoda pacjenta, by posiadać walor prawnej doniosłości, musi spełniać wymagane prawem warunki. Zgoda powinna być poinformowana, to jest poprzedzona należytym pouczeniem terapeutycznym, a także uświadomiona. W praktyce funkcjonowania podmiotów leczniczych częste są jednak przypadki pacjentów, którzy ze względu na stan zdrowia nie mogą wyrazić zgody w sposób prawnie skuteczny.

Cel pracy
Analiza przypadków, w których postępowanie medyczne zostało wstrzymane z uwagi na brak możliwości odebrania od pacjenta świadomej zgody.

Materiał i metody
Zgromadzony materiał badawczy objął grupę 100 pacjentów, których dokumentację medyczną poddano analizie w zakresie przyczyny, która uzasadniała wniosek o wydanie zastępczej zgody sądu, czasu oczekiwania na wydanie przez sąd tej zgody lub zakończenia postępowania w inny sposób, w razie śmierci pacjenta lub wykonania zabiegu ze wskazań życiowych bez jej uzyskania.

Wyniki i wnioski
Przepisy prawne nie odnoszą się do sytuacji, gdy nie występuje przesłanka, iż zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, ale jednocześnie konieczność wykonania danego zabiegu jest pilna na tyle, że procedowanie przed sądem w normalnym trybie nie jest wskazane. Lekarz jest wówczas w sytuacji Antygony – każde z dwóch rozwiązań jest złe, przez co zmuszony jest dokonywać wyboru mniejszego zła. Wystąpienie do sądu w przepisanym prawem trybie może wiązać się ze zbyt długim oczekiwaniem na zastępczą zgodę, co może również obciążać lekarza pod względem prawnym oraz etycznym. Konieczna w tym zakresie wydaje się ingerencja ustawodawcy.



Introduction
The patient’s consent must meet certain legally prescribed requirements in order to have legal force. Namely, it has to be informed, i.e. preceded by adequate therapeutic information, and it has to be consciously given. Medical practice, however, often involves patients who, due to their condition, are in no position to give legally efficacious consent.

Aim of the research
The analysis of cases in which medical proceedings were interrupted due to the impossibility of obtaining the patient’s informed consent.

Material and methods
The study material comprised a group of 100 patients whose medical documentation was analyzed in the light of the reason for seeking substitutive consent from the court, the time the court took to decide, or, alternatively, a different outcome in the case of the patient’s death or completion of the procedure for life-saving reasons without obtaining consent.

Results and conclusions
Legal provisions do not apply to situations where there is no premise that the delay caused by the consent procedure would pose a threat to the patient’s life, cause serious injury or serious health impairment, but at the same time the necessity to perform a given procedure is so urgent that proceedings before a court in normal operation are not advisable. The physician is then in Antigone’s situation – either of the two solutions is undesirable; hence, the doctor is forced to choose the lesser evil. The delay occasioned by waiting for the court’s substitutive consent in the legally prescribed procedure may be excessive, as well as engaging the physician’s legal and ethical responsibility. Hence, a legislative intervention appears necessary.