Deficyty poznania społecznego w zaburzeniach ze spektrum autyzmu – porównanie ze schizofrenią

W artykule dokonano przeglądu najważniejszych badań dotyczących sieci poznania społecznego w schizofrenii i zaburzeniach ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorders – ASD). W tych jednostkach chorobowych można zaobserwować nasilone i wielorakie trudności w różnych obszarach funkcjonowania społecznego. Przez poznanie społeczne rozumie się „struktury i procesy poznawcze, które wpływają na nasze rozumienie sytuacji społecznych oraz pośredniczą w naszych zachowaniach, będących reakcją na te sytuacje”. Badacze zwyczajowo wymieniają cztery składniki poznania społecznego: percepcję emocjonalną, percepcję społeczną, teorię umysłu i style atrybucyjne. Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu przejawiały trudności w rozpoznawaniu emocji twarzy, niższą aktywację zakrętu wrzecionowatego (rozpoznawanie twarzy) i kory mózgowej (procesy emocjonalne i motywacyjne) oraz osiągały słabsze wyniki w testach mierzących zdolność atrybucji myśli i pragnień innych osób. Z kolei osoby chore na schizofrenię cechowały się mniejszą aktywnością w obszarach kory czołowej (hamowanie intensywnych emocji), ciemieniowej (integracja wrażeń czuciowych), skroniowej (percepcja emocji), deficytami prozodii emocji, zaburzonym mentalizowaniem oraz upatrywaniem przyczyn zdarzeń negatywnych w innych osobach. Obie grupy kliniczne przejawiały deficyty w procesach poznawczych odpowiedzialnych za mentalizowanie. Osoby z autyzmem wysoko funkcjonującym przejawiały podobne deficyty poznania społecznego co osoby ze schizofrenią z przewagą objawów negatywnych. Niezbędne wydają się dalsze badania w obszarze poznania społecznego w schizofrenii i ASD. Mogą one wyjaśnić, które deficyty poznania społecznego są wspólne, a które specyficzne dla danego zaburzenia.

The article presents a brief overview of research in the area of social cognition in schizophrenia and autistic spectrum disorder (ASD). Individuals with autism and those with schizophrenia are both characterized by marked social deficits. Social cognition research studies the cognitive structures and processes that shape our understanding of social situations and that mediate our behavioral reactions to them. There are four structures of social cognition: emotional perception, social perception, theory of mind and attribution styles. Individuals with ASD present deficits in facial emotion recognition, lower activation of the fusiform gyrus (face recognition) and cerebral cortex (emotional and motivational processes) and score substantially lower on measures of social theory of mind. Individuals with schizophrenia are characterized by lower emotional activity in the frontal (braking intense emotions), temporal (integrates sensory information) and parietal cortex (emotional perception), deficits in emotional prosody, deficits in mentalization and stronger bias toward blaming others rather than situations for negative outcomes. Both clinical groups show deficits in cognitive processes responsible for mentalization. Individuals with high functional autism are characterized by similar deficits in social cognition as individuals with schizophrenia with negative symptoms. Further research is needed in the area of social cognition in ASD and schizophrenia. It could delineate unique and shared aspects of these disorders that would be useful in research on the pathogenesis of schizophrenia and ASD.