Depresja poudarowa – rozpowszechnienie i czynniki ryzyka

Najczęstszym problemem psychiatrycznym u osób po udarze mózgu jest depresja poudarowa (post-stroke depression – PSD). Intensywne badania nad PSD prowadzone są od drugiej połowy lat 70. XX wieku. W niniejszej pracy przedstawiono przegląd piśmiennictwa na temat rozpowszechnienia i czynników ryzyka PSD. Ostatnie metaanalizy wskazują, że depresja występuje średnio u 1/3 pacjentów, którzy doznali udaru mózgu. Czynniki ryzyka depresji poudarowej można podzielić na socjodemograficzne, genetyczne, związane ze stanem zdrowia poprzedzającym udar oraz związane z samym udarem. Wśród czynników socjodemograficznych wykazano częstsze występowanie PSD u płci żeńskiej, w starszym wieku, jak również w przypadku braku wsparcia społecznego. Genetycznym czynnikiem ryzyka PSD jest występowanie depresji w rodzinie pacjenta. Badania genetyczno-molekularne wykazały związek depresji poudarowej z genami układu serotoninergicznego (głównie transportera serotoniny) oraz genem czynnika neurotropowego pochodzenia mózgowego (brain-derived neurotrophic factor – BDNF). Najważniejsze czynniki związane ze stanem zdrowia poprzedzającym udar i mogące determinować wystąpienie PSD to uprzednie występowanie depresji u danego pacjenta, cukrzyca i palenie tytoniu. Do czynników związanych z samym udarem mającym znaczenie dla występowania PSD należą ciężkość i nawrotowość udaru, jego lokalizacja, zmiany biochemiczne, nasilenie niepełnosprawności fizycznej oraz zaburzenia funkcji poznawczych. Większa wiedza na temat rozpowszechnienia i czynników ryzyka PSD może być pomocna zarówno w diagnostyce, jak i wdrożeniu odpowiedniego leczenia oraz rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu.

Post-stroke depression (PSD) is the most common psychiatric complication after stroke. Intensive studies on PSD have been carried out since the mid-1970s. This paper presents a review of the literature on the prevalence and risk factors of PSD. Recent meta-analyses show that depression occurs in about 1/3 of patients after stroke. The risk factors for PSD can be divided into sociodemographic, genetic, connected with health status before stroke and connected with the stroke characteristics. Among sociodemographic factors, more frequent prevalence of PSD was observed in female sex in older age and with lack of social support. A genetic factor of PSD is a family history of depression. Genetic and molecular research revealed an association between PSD and the genes of the serotonin system (mainly the serotonin transporter gene) and with the brain-derived neurotrophic factor (BDNF) gene. The most important factors connected with health status before stroke that can predispose to PSD include prior history of depression, diabetes mellitus and smoking. Factors associated with stroke characteristics include stroke severity and recurrence, lesion location, and functional and cognitive impairment. Better knowledge concerning the prevalence and risk factors of PSD can be of help for diagnosis and also for initiating proper treatment and rehabilitation in stroke patients.