Determinanty długości życia w krajach o niskim i średnim wskaźniku rozwoju społecznego

Wprowadzenie
Oczekiwana długość życia to liczba lat, które według prognoz mogą przeżyć ludzie w danym kraju lub populacji. Spektakularny wzrost tej długości stwierdzany jest na świecie od 2000 r., ale utrzymują się nierówności pod tym względem, głównie w krajach o różnym rozwoju społecznym.

Cel pracy
Określenie czynników, które wpływają na oczekiwaną długość życia w krajach o niskim i średnim wskaźniku rozwoju społecznego.

Materiał i metody
W badaniu przeprowadzonym od 1 stycznia do 15 kwietnia 2018 r. wykorzystano najnowsze dane o wskaźnikach zdrowotności z baz danych WHO, Banku Światowego, UNDP i UNICEF w 83 krajach o niskim i średnim poziomie rozwoju społecznego. Zmienną zależną była długość życia, a zmienną niezależną – zmienne społeczno-ekonomiczne związane z opieką zdrowotną i zachorowalnością. Dane zostały opracowane w programie Excel i przeanalizowane za pomocą programu SPSS wersja 21. Uzyskane zależności między poszczególnymi zmiennymi przedstawiono w tabelach.

Wyniki
W badanych krajach średnia długość życia była krótsza i ogromnie zróżnicowana. Wykazano istotny związek między oczekiwaną długością życia a wskaźnikami społeczno-ekonomicznymi, zdrowotnymi i chorobowymi. Stwierdzono istotną zależność między oczekiwaną długością życia a odsetkiem badanych pod względem wieku, całkowitym współczynnikiem dzietności, wskaźnikiem śmiertelności dzieci oraz pozytywny związek z HDI, poziomem analfabetyzmu u dorosłych, rozpowszechnieniem antykoncepcji, zachorowalnością na HIV i częstością występowania gruźlicy.

Wnioski
Oczekiwana długość życia jest determinowana przez szereg czynników społeczno-ekonomicznych związanych z systemem opieki zdrowotnej, obciążeniem chorobowym i ich złożone interakcje. Dlatego też polityka i programy ukierunkowane na poprawę średniej długości życia powinny uwzględniać dynamikę populacji, warunki społeczno-ekonomiczne i czynniki związane z systemem opieki zdrowotnej.



Introduction
Life expectancy is the number of years that people in a given country or population can expect to live. Dramatic gains in life expectancy have been made globally since 2000, but major inequalities persist within and among countries of different human development.

Aim of the research
To identify determinants of life expectancy in countries that have low and medium human development index.

Material and methods
The study was conducted from January 1, 2018 to April 15, 2018 using the most recent aggregates of health indicator data from the WHO, World Bank, UNDP, and UNICEF databases in 83 countries with low and medium human development. The dependent variable was life expectancy, while the independent variable was socio-economic, healthcare related, and morbidity variables. Data was compiled in excel and analysed using SPSS version 21. A linear relationship was drawn between variables and presented in tables.

Results
Life expectancy was shorter in the studied countries and varied enormously among countries. A significant relationship between life expectancy and socio-economic, healthcare, and morbidity indicator variables was observed. There was an inverse and significant linear relationship between life expectancy and young age dependency rate, total fertility rate, child mortality rate, and a positive relation with HDI, adult literacy rate, contraceptive prevalence rate, HIV incidence rate, and TB incidence rate.

Conclusions
Life expectancy is determined by multiples of socio-economic factors, health and health care system associated factors, disease burden, and their complex interactions. Therefore, policy and programs targeted to improve life expectancy should consider population dynamics, socio-economic influence, and health system factors.