Diagnostic and therapeutic recommendations for selected neoplasm of the head and neck. Laryngeal carcinoma

Zalecenia postępowania w przypadkach raka krtani przedstawiono na 3 planszach, poprzedzono krótkim wprowadzeniem i dokładną charakterystyką TNM.
Mimo obserwowanego w Polsce w ostatnich latach niewielkiego spadku zachorowań na raka krtani (C32), nadal należymy do krajów o najwyższym wskaźniku zachorowalności na ten nowotwór, a krtań jest (wyłączając raka skóry)
najczęstszą lokalizacją narządową wśród złośliwych nowotworów
głowy i szyi (ok. 48%) [1, 2]. Według Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2003 r. zarejestrowano w Polsce 2516 nowych przypadków złośliwych nowotworów krtani
(współczynnik zachorowań: M – 11,8; K – 1,5); proporcja płci
– K:M=1:7,7, a szczyt zachorowań przypadał na przedziały
wieku 51–60 i 61–70 lat (ok. 65% ogółu chorych) [1, 2].
Wprzypadku raka krtani zarówno obraz kliniczny, jak i zasady
postępowania terapeutycznego są zróżnicowane, w zależności
od lokalizacji ogniska pierwotnego oraz stopnia zaawansowania
miejscowego (T) i węzłowego (N). Przerzuty odległe (M) występują rzadko, stanowiąc ok. 2% diagnozowanych przypadków raka krtani i krtaniowej części gardła. Istotne znaczenie rokownicze ma synchroniczne bądź metachroniczne
występowanie drugiego ogniska pierwotnego raka (głównie
w drogach oddechowych i górnym odcinku przewodu pokarmowego).
Częstość pojawiania się takiego ogniska podczas 5-letniej obserwacji może wynosić blisko 25% [3]. W ciągu ostatnich 25 lat obserwuje się wzrost odsetkowy
przypadków raka krtani o lokalizacji nadgłośniowej. Nadal
jednak (w łącznej analizie raka krtani i krtaniowej części
gardła) nieznacznie dominuje rak zlokalizowany w obrębie
głośni – 47,6%, przed rakiem o lokalizacji nadgłośniowej
– 40,0% i podgłośniowej 2,3% [1, 2]. Czynnikiem ograniczającym skuteczność leczenia raka krtani w Polsce jest znaczne zaawansowanie miejscowe i węzłowe. W łącznej analizie raka krtani i krtaniowej części gardła
59,7% przypadków diagnozowanych jest w stadium T3
+ T4 i 46,7% ma na tym etapie choroby klinicznie stwierdzane
przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych [1].
Ponad 95% złośliwych nowotworów krtani stanowi rak
płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale; squamous cell carcinoma). Stopień zróżnicowania guza (G1, G2, G3) jest najczęściej określanym elementem charakteryzującym obraz histologiczny i wysoko koreluje ze złośliwością kliniczną [4, 5].

Zaawansowanie miejscowe nowotworu krtani
(wg AJCC 2002) [6]

Tx nie można ocenić guza pierwotnego
T0 nie stwierdza się obecności guza pierwotnego
Tis nowotwór przedinwazyjny

Nadgłośnia

T1 guz ograniczony do jednej okolicy nadgłośni z zachowaniem prawidłowej ruchomości obu fałdów głosowych
T2 guz zajmuje więcej niż jedno umiejscowienie okolicy nadgłośni lub głośni, lub obszar poza nadgłośnią (błona śluzowa podstawy języka, dołek nagłośniowy, przyśrodkowa ściana zachyłka gruszkowatego) z zachowaną
prawidłową ruchomością obu fałdów głosowych
T3 guz ograniczony do krtani z unieruchomieniem fałdów głosowych i/lub naciekaniem okolicy zapierściennej, przyśrodkowej ściany zachyłka gruszkowatego lub przestrzeni przednagłośniowej czy okołogłośniowej
T4a guz nacieka chrząstkę tarczowatą i/lub przechodzi do tkanek sąsiadujących z krtanią (tarczyca, tchawica, przełyk, mięśnie przedkrtaniowe)
T4b guz nacieka przestrzeń przedkręgosłupową, tętnicę szyjną wspólną/wewnętrzną lub przechodzi do śródpiersia

Głośnia

T1 guz ograniczony do głośni z zachowaną prawidłową ruchomością obu fałdów głosowych
T1a guz ograniczony do jednego fałdu głosowego
T1b guz obejmuje oba fałdy głosowe
T2 guz zajmuje częściowo nadgłośnię lub podgłośnię, może upośledzać ruchomość fałdów głosowych
T3 guz ograniczony do krtani z unieruchomieniem fałdów głosowych
T4a guz nacieka chrząstkę tarczowatą i/lub przechodzi do tkanek sąsiadujących z krtanią (tarczyca, tchawica, przełyk, mięśnie przedkrtaniowe)
T4b guz nacieka przestrzeń przedkręgosłupową, tętnicę szyjną
wspólną/wewnętrzną lub przechodzi do śródpiersia

Podgłośnia

T1 guz ograniczony do podgłośni
T2 guz przechodzi na fałd głosowy z zachowaną prawidłową ruchomością
T3 guz ograniczony do krtani z unieruchomieniem fałdów głosowych
T4a guz nacieka chrząstkę pierścieniowatą lub tarczowatą i/lub przechodzi do tkanek sąsiadujących z krtanią (tarczyca, tchawica, przełyk, mięśnie przedkrtaniowe)
T4b guz nacieka przestrzeń przedkręgosłupową, tętnicę szyjną wspólną/wewnętrzną lub przechodzi do śródpiersia

Piśmiennictwo

1. Bień S, Kamiński B, Żyłka S i wsp. Ewolucja obrazu
epidemiologicznego i klinicznego raka krtani i krtaniowej części
gardła w Polsce w latach 1991–2201. Otolaryngol Pol 2005; 59: 169-82.
2. Krajowy Rejestr Nowotworów: http://148.81.190.231/coi.
3. Larson JT, Adams GL, Fattah HA. Survival statistics for multiple
primaries in head and neck cancer. Otolaryngol Head Neck Surg
1990; 103: 14-24.
4. Olborski B. Krtań i gardło dolne. W: Nowotwory. Zarys patologii
onkologicznej. Kordek R i wsp. [red.]. Zakład Patologii
Nowotworów, AM w Łodzi. Łódź 2001; 39-43.
5. Schwartz GJ, Wenig BL. Clinical Considerations for Neoplasms
of the Larynx. W: Head and Neck Pathology with Clinical
Corerelations. Yao-Shi Fu i wsp. [red.]. Churchill Livingstone,
New York 2001; 330-68.
6. American Joint Committee on Cancer. AJCC Cancer Staging
Handbook, sixth Edition. Greene FL i wsp. [red.]. Springer,
New York 2002.