Dostęp doszpikowy w stanach zagrożenia życia

Uzyskanie dostępu donaczyniowego u pacjenta w stanie bezpośredniego zagrożenia życia jest jedną z najtrudniejszych procedur ratowniczych w warunkach pomocy przedszpitalnej. Wkłucie doszpikowe stanowi szybką i bezpieczną alternatywę dostępu do układu krwionośnego w sytuacji, gdy tradycyjna kaniulizacja naczynia żylnego jest znacznie utrudniona bądź niemożliwa. W pracy przedstawiono aspekty prawne dotyczące wykonania dostępu doszpikowego (intraosseous – IO) w praktyce pielęgniarki ratunkowej, jak również ratownika medycznego. Przedstawiono historię, omówiono wskazania, przeciwwskazania oraz potencjalne powikłania związane z uzyskaniem dostępu śródkostnego na podstawie aktualnych rekomendacji Europejskiej Rady Resuscytacji (European Resuscitation Council – ERC), Polskiej Rady Resuscytacji (Polish Resuscitation Council – PRC), American Council of Learned Societies (ACLS), Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (American Heart Association – AHA). Dokonano porównania dostępnych na rynku manualnych i mechanicznych narzędzi do IO, przedstawiając ich zalety oraz wady na podstawie doniesień naukowych. Skoncentrowano się na punktach anatomicznych dostępu do jamy szpikowej, dokładnie omówiono technikę i zaproponowano procedurę zakładania i pielęgnacji dostępu doszpikowego w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego.

Wnioski: Dostęp doszpikowy jest bezpiecznym, wiarygodnym i szybkim rozwiązaniem w nagłych wypadkach u dorosłych i dzieci w sytuacji braku możliwości lub trudności w dostępie dożylnym. Czas wytworzenia dostępu doszpikowego jest znacząco krótszy w porównaniu z kaniulizacją naczyń obwodowych. Dostęp doszpikowy jest rozwiązaniem krótkoterminowym, w uzasadnionych przypadkach nie powinien być utrzymywany dłużej niż 96 godz., optymalny czas utrzymania to 24 godz. Pielęgniarka systemu może wykonać wkłucie doszpikowe po odbyciu specjalistycznego kursu.

Obtaining intravenous access in patients with a direct life-threatening condition is one of the most difficult rescue interventions in pre-hospital care settings. Intraosseous infusion is a fast and safe alternative of IV access in a situation when traditional venous cannulation is very difficult or impossible. This paper presents legal aspects of intraosseous infusion (IO) in medical practice concerning emergency nurses and paramedics. IO history is presented, indications, contraindications, and possible complications related to intraosseous access based on current recommendations of ERC, PRC, ACLS, and AHA are discussed. The authors compared commercially available automated IO devices and manual techniques of IO needle insertion and presented advantages and disadvantages of their application based on scientific reports. The review focused on anatomic sites for IO access to marrow space. The authors discussed available IO placement techniques in detail and suggested procedures of obtaining IO access as well as its care in emergency unit settings.

Conclusions: Intraosseous infusion (IO) is a safe, reliable, and fast solution in life-threatening conditions in adult and paediatric patients when obtaining intravenous access is very difficult or impossible. The time needed to place an IO device or needle is significantly shorter than peripheral vein cannulation. However, intraosseous access is a temporary solution and should not last longer than 96 hours if necessary. The optimum time of IO cannulation does not exceed 24 hours. Nurses are allowed to perform IO cannulation after receiving specialist training.