1. Paplicki M, Susło R, Najjar N, et al. Conflict of individual freedom and community health safety: legal conditions on mandatory vaccinations and changes in the judicial approach in the case of avoidance, Fam Med Prim Care Rev 2018; 20(4): 389–395, doi: 10.5114/fmpcr.2018.80081.
2.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483, ze. zm.) (in Polish).
3.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2004 nr 210 poz. 2135, ze zm.) (in Polish).
4.
Tyszko P, Nitsch-Osuch A, Mińko M, et al. Primary health care tasks in implementing the main operations of public health. Fam Med Prim Care Rev 2016; 18(3): 394–397.
5.
Bednarek A, Bartkowiak-Emeryk M, Wysocki J. Szczepienia ochronne w profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2018 (in Polish).
6.
Bohn H. Znaczenie i wartość szczepienia ospy ochronnej. Warszawa: Nakład Spółki Wydawniczej Księgarzy: Gebethner i Wolff, Maurycy Orgelbrand, Michał Glucksberg, Gustaw Senewald, Edward Wende 1874 (in Polish).
7.
Grzesiowski P, Bernatowska E. Szczepienia ochronne. Obowiązkowe i zalecane od A do Z. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2015 (in Polish).
8.
Czajka H, Wysocki J. Szczepienia w profilaktyce chorób zakaźnych. Vademecum. Kraków: Wydawnictwo Help-Med; 2010 (in Polish)
9.
Jasiński W. Szczepienia ochronne BCG w świetle krytyki. Organizacja szczepień ochronnych Calmette’a w Polsce. Pamiętnik Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego 1929; 5(2): strony od–do.
10.
Państwowy Zakład Higieny – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Gdzie można znaleźć informacje na temat liczby niezaszczepionych dzieci? [cited 09.07.2019]. Available from URL: http://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/gdzie-mozna-znalezc-informacje-na-temat-liczby-niezaszczepionych-dzieci/ (in Polish).
11.
Klinger K, Otto P. Antyszczepionkowcy nacierają. Chcą zniszczyć resort i sanepid ich własną bronią: biurokracją. Gazeta Prawna 07.05.2019 [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://serwisy.gazetaprawna.pl/zdrowie/artykuly/1410930,liczba-nieszczepionych-dzieci-i-zachorowan-na-odre.html (in Polish).
12.
Wysocki J, Czajka H. Aktualna sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych. In: Wysocki J, Czajka H, eds. Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach. Wydawnictwo Help-Med; 2018: 49–51 (in Polish).
13.
Braczkowska B, Kowalska M, Braczkowski R, et al. Uwarunkowania uchylania się od szczepień ochronnych. Przegl Epidemiol 2017; 71(2): 228 (in Polish).
14.
Romijnder K, van Seventer S, Scheltema M, et al. A deliberate choice? Exploring factors related to informed decision-making about childhood vaccination among acceptors, refusers, and partial acceptors. Vaccine 2019; 37(37): 5637–5644, doi: 10.1016/j.vaccine.2019.07.060.
15.
Salathé M, Bonhoeffer S. The effect of opinion clustering on disease outbreaks. J R Soc Interface 2008; 5(29): 1505–1508, doi: 10.1098/rsif.2008.0271.
16.
Yaquba O, Castle-Clarke S, Sevdalisc N, et al. Attitudes to vaccination: a critical review. Soc Sci Med 2014; 112: 1–11, doi: 10.1016/j.socscimed.2014.04.018.
17.
Szenborn, L. Informacje dotyczące szczepień ochronnych. In: Wysocki J, ed. Szczepienia krok po kroku. Praktyczny poradnik z komentarzami ekspertów. Warszawa: Grupa Medica; 2015: 5 (in Polish).
18.
Mazurowska W, Sawicki J. Szczepienia w zwalczaniu chorób zakaźnych. MIASTO: Medyczna Agencja Wydawniczo-Informacyjna; 1995 (in Polish).
19.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania (Dz.U. 2010 nr 254 poz. 1711) (in Polish).
20.
Państwowy Zakład Higieny – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Jak często występują niepożądane odczyny poszczepienne? [cited 09.07.2019]. Available from URL: http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/co-to-sa-niepozadane-odczyny-poszczepienne/2/#jak-czesto-wystepuja-niepozadane-odczyny-poszczepienne (in Polish).
21.
Zgliczyński W, Cianciara D. Szczepienia ochronne dzieci i młodzieży w Polsce – wybrane zagadnienia. Analizy BAS 2015; 2(122): 5 (in Polish).
22.
Główny Inspektor Sanitarny. Niepożądane odczyny poszczepienne [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://gis.gov.pl/zdrowie/niepozadane-odczyny-poszczepienne/ (in Polish).
23.
Dziwisz S. Prawne aspekty przeprowadzenia i egzekwowania szczepień. Obowiązek szczepień ochronnych. Państ Społecz 2015; 2: 143–144 (in Polish).
24.
Lantos J, Jackson A, Opel D, et al. Controversies in Vaccine Mandates. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care 2010; 40(3): 38–58, doi: 10.1016/j.cppeds.2010.01.003.
25.
Vrdelja M, Učakar V, Kraigher A. From mandatory to voluntary vaccination: intention to vaccinate in the case of policy changes. Public Health 2020; 180: 57–63, doi: https://doi.org/10.1016/j.puhe.2019.10.026.
26.
Solecka M. Szczepienia działają. Szczepmy Europę, szczepmy Polskę. Med Prakt Szczepienia 2018; 3(27): 21–24 (in Polish).
27.
Solecka M. Europa zbroi się przeciwko wirusom i antyszczepionkowcom. Med Prakt Szczepienia 2017; 3(23): 16–17 (in Polish).
28.
Korzeniowska-Koseła, M, Wysocki, J. Czy w Polsce powszechne szczepienie BCG jest nadal uzasadnione? Med Prakt Szczepienia 2018; 4(28): 17 (in Polish).
29.
Państwowy Zakład Higieny – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Jak wygląda obowiązek szczepień w różnych krajach? [cited 09.07.2019]. Available from URL: http://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/wyglada-obowiazek-szczepien-roznych-krajach/ (in Polish).
30.
Lepiarz J. Bundestag zwiększa presję na rodziców przeciwnych szczepieniu dzieci. Rynek Zdrowia 02.06.2017 [cited 09.07.2019]. Available from URL: http://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Szczepienia/Bundestag-zwieksza-presje-na-rodzicow-przeciwnych-szczepieniu-dzieci,173395,1018.html (in Polish).
31.
Leśniewski B. Nowy Jork ma kłopoty z odrą [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://www.termedia.pl/mz/Nowy-Jork-na-wojnie-z-odra,33743.html (in Polish).
32.
Omer S, Salmon D, Orenstein W, et al. Vaccine refusal, mandatory immunization, and the risks of vaccine-preventable diseases. N Engl J Med 2009; 360: 1981–1988, doi: 10.1056/NEJMsa0806477.
33.
Flanagan-Klygis E, Sharp L, Frader J. Dismissing the family who refuses vaccines: a study of pediatrician attitudes. Arch Pediatr Adolesc Med 2005; 159: 929–934, doi: 10.1001/archpedi.159.10.929.
34.
Leask J, Danchin M. Imposing penalties for vaccine rejection requires strong scrutiny. J Paediatr Child Health 2017: 53(5): 439–444, doi: 10.1111/jpc.13472.
35.
Looker C, Kelly H. No fault compensation following adverse events attributed to vaccination: a review of international programmes. Bull World Health Organ 2011; 89: 371–378.
36.
Attwell K, Drislane S, Leask J. Mandatory vaccination and no fault vaccine injury compensation schemes: An identification of country-level policies. Vaccine 2019; 37(21): 2843–2848, doi: 10.1016/j.vaccine.2019.03.065.
37.
Szczepienia obowiązkowe dzieci – apel Prezydium NRL, APEL Nr 8/17/P-VII Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 7 lipca 2017 r. do Ministra Zdrowia [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://www.nil.org.pl/aktualnosci/szczepienia-obowiazkowe-dzieci-apel-prezydium-nrl (in Polish).
38.
Radwan A. Szczepienie dzieci: Miejsca w przedszkolach tylko dla wybranych? Gazeta Prawna 28.09.2018 [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/1278155,sczepienia-dzieci-a-przyjecia-do-szkol.html (in Polish).
39.
Kruk M. Wrocław mówi „nie” antyszczepionkowcom. Żłobki tylko dla zaszczepionych dzieci. Gazeta Wrocławska 04.07.2019 [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://gazetawroclawska.pl/wroclaw-mowi-nie-antyszczepionkowcom-zlobki-tylko-dla-zaszczepionych-dzieci/ar/c1-14253279 (in Polish).
40.
Kisiel B. Do żłobków w Poznaniu będą przyjmowane tylko dzieci, które mają obowiązkowe szczepienia ochronne. Głos Wielkopolski 09.07.2019 [cited 09.07.2019]. Available from URL: https://gloswielkopolski.pl/do-zlobkow-w-poznaniu-beda-przyjmowane-tylko-dzieci-ktore-maja-obowiazkowe-szczepienia-ochronne/ga/c1-14262345/zd/37219507 (in Polish).
41.
Kolejne polskie miasta wprowadzają ograniczenia w rekrutacji maluchów. Do żłobka tylko po szczepieniu. Super Express 12.07.2019 [cited 9.07.2019]. Available from URL: https://www.se.pl/wiadomosci/polityka/kolejne-polskie-miasta-wprowadzaja-ograniczenia-w-rekrutacji-maluchow-do-zlobka-tylko-po-szczepieniu-aa-LMjP-AYaB-Mmjr.html (in Polish).