eISSN: 2084-9885
ISSN: 1896-6764
Neuropsychiatria i Neuropsychologia/Neuropsychiatry and Neuropsychology
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Rada naukowa Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
SCImago Journal & Country Rank
3-4/2020
vol. 15
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:
Recenzja książki

Eric Kandel: Zaburzony umysł. Co nietypowe mózgi mówią o nas samych

Dominika Dudek
1

  1. Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2020; 15, 3–4: 145–146
Data publikacji online: 2020/12/08
Plik artykułu:
Pobierz cytowanie
 
Metryki PlumX:
 
Eric Kandel, laureat Nagrody Nobla z 2000 r., neurobiolog i psychiatra, to jeden z najwybitniejszych umysłów, inspirujących badaczy mózgu.
Jego korzenie tkwią w Galicji: ojciec urodził się w Olesku koło Lwowa, a matka w Kołomyi, na zachodniej Ukrainie. Uczony przyszedł na świat w Wiedniu w czasie, gdy jeszcze praktykował tam Zygmunt Freud. Do Stanów Zjednoczonych jego rodzinę wygnał nazistowski terror. W pamięci dziesięcioletniego wówczas chłopca pozostał bezmiar zła, jakiego dopuszczali się w imię chorej ideologii przedstawiciele narodu wielkich poetów, muzyków i filozofów.
Pod wpływem tych doświadczeń Erica Kandela nurtowało pytanie, w jaki sposób jednostki dokonują wyborów moralnych, jakie mechanizmy kierują je ku złu i czy można uleczyć rozchwianą psychikę. Odpowiedzi szukał początkowo w naukach humanistycznych: historii i literaturze, następnie zwrócił się ku medycynie, by specjalizując się w psychoanalizie, realizować swoją fascynację ludzkim umysłem. Odkrył jednak, że droga do poznania umysłu wiedzie przez badanie mózgu. Zdecydował nie podejmować praktyki psychoanalityka, lecz poświęcić się nauce. W ten sposób zaczęła się jego przygoda z neurobiologią, która doprowadziła go do przełomowego odkrycia, że uczenie się, nabywanie doświadczenia zmienia połączenia pomiędzy neuronami w mózgu. To powoduje, że mózg każdej osoby jest jedyny i niepowtarzalny, różni się od mózgów innych ludzi. Badania Kandela stały się kamieniem milowym w poznaniu związków neurobiologii z procesami psychicznymi i psychoterapią (Kandel 1998).
W tym miejscu warto wrócić na moment do początku jego drogi zawodowej. Wybór psychiatrii był podyktowany fascynacją psychoanalizą i pracami Zygmunta Freuda. Kandel marzył, aby podstawą psychologii i psychoterapii stała się znajomość układu nerwowego. W Projekcie naukowej psychologii pisał w sposób radykalny i nieznajdujący zrozumienia wśród jemu współczesnych, że to czego doświadczamy jako świadome i nieświadome przetwarzanie informacji, ma odzwierciedlenie w architekturze neuronalnej mózgu i układu nerwowego. „Kuracja mówieniem” może przekształcić połączenia nerwowe i zmienić charakter doświadczeń psychicznych (Freud 1953; Schore 1997; Conzolino 2004).
Kandel nie poprzestał na pracy naukowej i publikowaniu wyników swoich badań. Zajął się popularyzacją nauki, chcąc szerokiemu gronu czytelników ukazać meandry i tajemnice umysłu. Pisał oczywiście o pamięci jako głównym nurcie swoich zainteresowań. W 2002 r. została wydana popularnonaukowa książka Memory: from mind to molecules, a w roku 2006 In search of memory. Jest również autorem książek poświęconych związkom sztuki i kreatywności z umysłem oraz funkcjonowaniem mózgu: The age of insight: the quest to understand the unconscious in art, Mind and brain from Vienna 1900 to present z 2012 r. czy Reductionism in art and brain science z 2016 r.
Polski czytelnik ma możliwość poznać jego świat neuronauki dzięki książce Zaburzony umysł. Co nietypowe mózgi mówią o nas samych przetłumaczonej na język polski i wydanej w 2020 r. przez Copernicus Center Press. Autor w ciekawy sposób opisuje historię diagnozowania i leczenia oraz omawia najnowsze badania genetyczne, neurochemiczne i neuroobrazowe z zakresu zaburzeń stanowiących największe wyzwania współczesnej psychiatrii, takich jak autyzm, depresja, choroba dwubiegunowa, schizofrenia, otępienie, zespół stresu pourazowego, uzależnienie. Kieruje naszą uwagę ku chorobie Huntingtona i Parkinsona, pokazuje biologiczne podstawy tożsamości płciowej, a w końcu konfrontuje nas z największą zagadką mózgu: świadomością. Ta podróż prowadzi ku nowemu humanizmowi, który z neuronauki czerpie wiedzę o naszej niepowtarzalności.
Książka powinna stanowić lekturę obowiązkową dla każdego, kto chce poszerzyć horyzonty i zmierzyć się z pytaniem, czy istotnie jesteśmy „jedynie zachowaniami ogromnego zespołu komórek nerwowych i powiązanych z nimi cząsteczek chemicznych” (Crick 1997).
1. Cozolino LJ. Neuronauka w psychoterapii. Zysk i s-ka, Poznań 2004.
2. Crick F. Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka o poszukiwaniu duszy. Prószyński i Ska, Poznań 1997.
3. Freud S. Project for a Scientific Psychology (1895). The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud. Vol. 1. Hogarth Press, London 1953.
4. Kandel ER. A new intellectual framework for psychiatry. Am J Psychiatry 1998; 155: 457-469.
5. Schore AN. A century after Freud’s Project for a scientific psychology: is a rapproachment between psychoanalysis and neurobiology at hand? J Am Psychoanal Assoc 1997; 45: 841-867.
Copyright: © 2020 Termedia Sp. z o. o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.