Farmakoterapia bólu przewlekłego

Ból jest jednym z podstawowych doznań, zmuszających pacjenta do szukania pomocy u lekarza. Wartość diagnostyczna bólu, zwłaszcza ostrego, jest niekwestionowana. W praktyce klinicznej spotyka się jednak często sytuacje, gdy ból przerasta chorobę, jest niepotrzebny, trwa dłużej, nie udaje się znaleźć związku przyczynowo-skutkowego lub po prostu ból sam w sobie jest chorobą. Częściej dotyczy to bólu przewlekłego.





Kliniczny podział na ból ostry i przewlekły jest umowny. Przyjmuje się, że ból trwający ponad 3 mies. to ból przewlekły, ale kryterium czasu jest tylko jednym z elementów klasyfikacji: bólem przewlekłym jest przecież nawracający ból głowy lub twarzy, migrena, neuralgia popółpaścowa, które już w momencie postawienia rozpoznania traktowane są jako przewlekłe. W tym rodzaju bólu zwraca się uwagę na jego złożoną patofizjologię, różne szlaki przewodzenia, zjawisko sensytyzacji obwodowej i ośrodkowej, gorszą podatność na leczenie, specyficzną reprezentację w ośrodkowym układzie nerwowym (pamięć bólu, ślad bólu). Konwersja bólu ostrego w przewlekły przebiega na kilku etapach, z których najważniejsze to zmiana wrażliwości nocyceptorów (nadwrażliwość), powstanie nadwrażliwości w obwodowych częściach włókien dośrodkowych, a następnie w komórkach rogów tylnych rdzenia kręgowego, powstanie nieprawidłowych połączeń w ośrodkowym układzie nerwowym i trwałych zmian w układzie nerwowym [1]. Charakterystyka czasowa tych zmian jest zróżnicowana, trudna do przewidzenia i zależna od wielu czynników. Co ważne – przebiega oczywiście poza świadomością pacjenta, który nie zdaje sobie sprawy, że ból nieleczony lub leczony nieskutecznie – wraz z upływem czasu staje się coraz trudniejszy do opanowania. To na lekarzu spoczywa obowiązek radykalnego, skutecznego leczenia.

Niezależnie od myślenia kategoriami patofizjologii – powinnością lekarza jest zwalczanie bólu, choćby wywiedzione z definicji: jako subiektywnego odczucia pacjenta, które jest związane – lub nie – z uszkodzeniem tkanek. Implikacją definicji jest przyjęcie przez lekarza zasady: jeśli pacjent mówi, że go boli, to trzeba go leczyć, ponieważ bólu (subiektywnego odczucia) nie można zobaczyć ani poddać racjonalnej weryfikacji [2].

Wydaje się, że częstym błędem lekarzy nie zajmujących się specjalnie problematyką bólu jest nie docenianie konieczności uściślenia rozpoznania i ogromnej wartości...


View full text...