Farmakoterapia zachowań trudnych w spektrum zaburzeń autyzmu u dzieci i młodzieży

Cel
Artykuł stanowi próbę oceny zasadności farmakoterapii zachowań trudnych w autyzmie u dzieci i młodzieży. Omawiane są w szczególności wybór leku i dawkowanie, długość terapii i jej potencjalna skuteczność oraz profil działań niepożądanych.

Poglądy
Trudne zachowania są często obserwowane u dzieci i młodzieży, u których rozpoznano autyzm. Dane dostępne w literaturze wskazują, że są one przyczyną wzrostu zastosowania leków przeciwpsychotycznych i polifarmakoterapii. Badania kliniczne z udziałem pacjentów z trudnymi zachowaniami w przebiegu autyzmu dotyczyły wielu leków. Jednak dotychczas tylko w przypadku arypiprazolu i risperidonu udowodniono w sposób zgodny z zasadami medycyny opartej na dowodach skuteczność i bezpieczeństwo. Dane wskazują na podobne wyniki obu leków w zakresie odpowiedzi na leczenie, a także na kilka różnic dotyczących skutków działań niepożądanych. Ryzyko znaczącego przyrostu masy ciała u dzieci i młodzieży z rozpoznaniem autyzmu i zachowaniami trudnymi w wyniku terapii zarówno arypiprazolem, jak i risperidonem jest porównywalne. Risperidon jednak częściej niż arypiprazol wywołuje zaburzenia metaboliczne i objawy pozapiramidowe. Dodatkowo w sposób istotny statystycznie zwiększa stężenie prolaktyny w omawianej populacji pacjentów. Arypiprazol jest natomiast związany z częstszym występowaniem sedacji.

Wnioski
Farmakoterapia trudnych zachowań w autyzmie u dzieci i młodzieży powinna być rozpatrywana jedynie jako forma dodatkowego wsparcia wielokierunkowego podejścia terapeutycznego. Jej zastosowanie wydaje się zasadne tylko wtedy, gdy interwencje behawioralne i ukierunkowane na trening umiejętności społecznych wykazały niedostateczną skuteczność. Efektywność i skutki uboczne podczas długoterminowych terapii arypiprazolem i risperidonem nie zostały określone zgodnie z medycyną opartą na dowodach i wymagają dalszych badań.



Purpose
The article attempts to answer the question whether a drug-therapy of challenging behaviours in paediatric patients with autism is warranted. If so, how should it be implemented, including mainly the choice of agent, dosage, length of therapy and drug’s expected efficacy and safety.

Views
Challenging behaviours (CB) are common problems in discussed population that additionally aggravate the level of individual functioning. When a drug-therapy of CB is concerned, there is an alarming tendency of increasing antipsychotic use and polypharmacy which exceeds the body of evidence. Out of many agents studied, only risperidone and aripiprazole exhibit established evidence for effectiveness and safety during a short-term use. Research shows comparable efficacy of these drugs and several particularities in secondary outcomes profile. It is established that in pedopsychiatric patients with autism and challenging behaviours both agents equally increase body weight in a statistically significant way; however, risperidone is associated with bigger risk of metabolic changes and extrapyramidal symptoms than aripiprazole. In addition, risperidone significantly augments the risk of hyperprolactinaemia while aripiprazole exhibits no such an action. Aripiprazole, on the other hand, is linked with higher frequency of sedation.

Conclusions
Drug-therapy of CB in autism should be considered only as an addition to comprehensive interventions when behavioural and psychosocial measures lack effectiveness. The safety/efficacy profile in long-term use remains undetermined and needs further studies.