Forum profesorskie
Atopowe zapalenie skóry – aktualna wiedza w zakresie zjawisk immunologicznych i możliwości terapeutycznych

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą i nawrotową dermatozą zapalną, która często współistnieje z innymi chorobami atopowymi, takimi jak alergiczny nieżyt nosa czy astma oskrzelowa. Obraz kliniczny AZS zależy od wieku pacjenta i przybiera nieco inną formę w okresie niemowlęcym, dziecięcym oraz młodzieńczym i u osób dorosłych.
W zakresie etiopatogenezy tego schorzenia niezaprzeczalną rolę odgrywają zarówno zaburzenia w zakresie bariery naskórkowej, jak i uczulenie IgE-zależne w odniesieniu do powszechnych alergenów środowiskowych (pokarmowych i powietrznopochodnych). Istnieją dwie główne hipotezy określające wzajemne relacje między zaburzeniami bariery naskórkowej oraz alergią atopową u chorych na AZS. Pierwsza z nich uznaje, że zaburzenia immunologiczne warunkujące uczulenie IgE-zależne mają charakter pierwotny, a nieprawidłowa funkcja bariery naskórkowej powstaje jako konsekwencja miejscowego stanu zapalnego wynikającego z ekspozycji na uczulające alergeny. Z kolei druga z hipotez określa zaburzenia o charakterze defektu wewnątrzpochodnego prowadzące do dysfunkcji bariery naskórkowej jako element pierwotny, natomiast zaburzenia immunologiczne jako epifenomen.
Analizując obecny stan wiedzy w zakresie zjawisk immunologicznych zachodzących w przebiegu AZS, należy zwrócić uwagę na procesy inicjujące stan zapalny skóry, zapoczątkowujące uczulenie IgE-zależne w odniesieniu do rozmaitych alergenów obecnych w naszym środowisku, oraz niezwykle istotną rolę zróżnicowanych populacji komórek dendrytycznych oraz limfocytów T biorących aktywny udział w rozwoju dwufazowego typu procesu zapalnego. Oczywiście podstawowym objawem podmiotowym, niezwykle charakterystycznym dla AZS, jest świąd, który w sposób dramatyczny obniża jakość życia pacjentów, a którego opanowanie okazuje się na obecnym poziomie naszej wiedzy, niestety, niemożliwe. Etiopatogeneza świądu w AZS jest niezwykle złożona i stanowi przykład skomplikowanych interakcji między układem immunologicznym oraz układem nerwowym, w które zaangażowana jest cała sieć cytokin prozapalnych, neuropeptydów oraz innych substancji przekaźnikowych. Dodatkowym zjawiskiem obserwowanym u chorych na AZS jest autoimmunoreaktywność w odniesieniu do własnych antygenów białkowych. Surowicze stężenia autoprzeciwciał należących do IgE korelują z nasileniem procesu zapalnego skóry, a więc przeciwciała te mają istotne znaczenie kliniczne.
Lepsze zrozumienie złożonych zaburzeń immunologicznych warunkujących...


Pełna treść artykułu...