Forum profesorskie
Izotretinoina w trądziku pospolitym u dzieci i młodzieży – problemy terapeutyczne

Izotretinoina doustnie stosowana stanowi podstawę w leczeniu ciężkich postaci trądziku pospolitego. Jest to całkowicie uzasadnione, gdyż wykazuje ona korzystne działanie na wszystkie najważniejsze czynniki patogenetyczne, takie jak: nadprodukcja łoju, rogowacenie ujść jednostek włosowo-łojowych, miejscowy stan zapalny czy pośrednio na Propionibacterium acnes. W ostatnich latach obserwuje się znaczne rozszerzenie wskazań do jej stosowania o znacznie łagodniejsze postacie trądziku grudkowo-krostkowego, które jednak negatywnie wpływają na stan psychiczny szczególnie bardzo młodych pacjentów, czy o przypadki acne excoriee, które dominują u bardzo młodych neurotycznych osób z dysmorfofobią – dziewcząt i chłopców – i są przyczyną poważnych problemów, łącznie z depresją, a nawet próbami samobójczymi. Także średnio nasilony trądzik u bardzo młodych osób, ale przebiegający ze znacznym łojotokiem, trądzik piorunujący, szczególnie po miesięcznej steroidoterapii, czy trądzik ze skłonnością do bliznowacenia stanowią również wskazanie do tego leczenia.
Clarke i Cunliffe (1995) wykazali skuteczność i bezpieczeństwo izotretinoiny doustnej u 55 dzieci z trądzikiem, u których nie zaobserwowano negatywnego wpływu na wzrost i rozwój płciowy, natomiast Hernderson i wsp. w 1995 r. odnotowali jej korzystne działanie w akrocefalosyndaktylii (zespół Aperta), która charakteryzuje się występowaniem ciężkiego trądziku przed 10. rokiem życia.
Niebezpieczeństwo wystąpienia rozsianych hiperostoz kostnych, tzw. zespołu DISH (diffuse interstitial skeletal hyperostosis), dotyczy chorych leczonych przewlekle retinoidami z powodu zaburzeń rogowacenia i dotychczas nie obserwowano u nastolatków leczonych z powodu trądziku.
W badaniach akceptowanych przez Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration – FDA) wykazano niewielki odsetek lub brak zwiększenia częstości zaburzeń psychicznych (w tym depresji z myślami samobójczymi) ponad średnią w populacji nastolatków. Jednak w części przypadków, szczególnie u osób młodych, konieczna jest konsultacja psychologa przed kwalifikacją do leczenia, a rodzice powinni podpisać dokument uprzedzający ich o możliwości wystąpienia problemów psychicznych. Konieczny jest również w tych przypadkach 24-godzinny kontakt telefoniczny z lekarzem prowadzącym.
Leczenie nastolatków musi być prowadzone ze szczególną rozwagą i oceną wskaźnika korzyść/ryzyko, gdyż młody wiek (12–16 lat) może stanowić poważne zagrożenie wystąpienia trądziku piorunującego. Występowanie objawów atopowego zapalenia skóry, nawet niewielkiego stopnia, lub dodatni wywiad rodzinny w tym kierunku mogą być przyczynami zwiększonego ryzyka ubocznych objawów śluzówkowo-skórnych.
Młody wiek chorych, a także obecność zmian na tułowiu czy stosowanie zbyt małych dawek (poniżej 0,5 mg/kg m.c.) to także czynniki ryzyka częstszych nawrotów trądziku w wieku późniejszym.
Wszystkie te problemy należy dokładnie rozważyć podczas kwalifikowania dzieci i młodzieży do leczenia izotretinoiną.