From genetics to bedside – how it is done in oncology?

Do rozwiązania problemu czy odniesienia sukcesu potrzebna jest nie tylko ciężka, mądra praca, ale i szczęście. W badaniach korelacji genetyczno-klinicznych jesteśmy – jako społeczeństwo – wyjątkowymi szczęściarzami, ponieważ Polska jest krajem względnie dużym, z blisko 40-milionową populacją o wysokim poziomie genetycznej homogenności. Powoduje to, że w obszarze genetyczno-klinicznych korelacji, z pewnością w onkologii, badania przeprowadzone w Polsce mają niejednokrotnie unikalną wartość w skali międzynarodowej. Historycznym punktem zwrotnym w naszych wyobrażeniach o genetycznej charakterystyce polskiej populacji były badania sprzed 10 lat, w których sekwencjonowaniu poddano geny BRCA1/BRCA2 w kilkudziesięciu polskich rodzinach z silną agregacją raków piersi/jajnika. Górski i wsp. wykazali, że Polska jest zdominowana przez mutacje BRCA1, a dodatkowo zaledwie 3 z nich stanowią ok. 90% wszystkich mutacji BRCA1 w Polsce [1]. Test DNA opracowany specjalnie dla ludności polskiego pochodzenia pozwalał wykrywać mutacje BRCA1 kilkadziesiąt razy taniej i szybciej niż w bogatych, lecz heterogennych genetycznie krajach zachodnich. Dlatego tylko w naszym ośrodku wykonano w ostatnich latach blisko 200 tys. testów BRCA1, wykrywając ok. 5 tys. nosicielek mutacji. Powstał największy na świecie rejestr kobiet z mutacjami, pozostających pod opieką sieci onkologicznych poradni genetycznych niemal we wszystkich regionach Polski. Homogenność genetyczna polskiej populacji została potwierdzona w badaniach innych genów związanych z predyspozycją do nowotworów. Konsekwencją tej sytuacji były m.in. szybkie postępy w identyfikacji markerów genetycznych pokrywających wszystkie podgrupy nowotworów. W tym roku opublikowano pierwszy panel markerów genetycznych dla ponad 90% raków piersi (tab. 1.). Konsekwencją poznawczą tej pracy jest to, że o rozwoju wszystkich nowotworów decydują zarówno czynniki środowiskowe, jak i genetyczne, przy czym ich udział w kancerogenezie poszczególnych guzów jest różny, wynosząc od kilku do kilkudziesięciu procent. W latach 90. XX w. zidentyfikowano niemal wszystkie geny związane z jednogenowym wysokim ryzykiem raków charakteryzującym się rodzinną agregacją zachorowań, takie jak np. BRCA1/BRCA2 (ok. 80-procentowe ryzyko raków piersi/jajnika) czy MSH2/MLH1/APC (ok. 80-prcentowe ryzyko raka jelita grubego). Identyfikowane obecnie nowe markery należą do grupy jedynie umiarkowanie zmieniających ryzyko nowotworów. Ich identyfikacja wydaje się...


View full text...