GIST – ryzyko nawrotu i rozsiewu na podstawie obserwacji własnych

Wstęp: GIST (ang. gastrointestinal stromal tumors) są rzadkimi nowotworami przewodu pokarmowego (ok. 1%) wywodzącymi się z jego zrębu. W ok. 30% przypadków to guzy złośliwe – naciekające i dające przerzuty, szczególnie do wątroby.
Cel: Ocena czynników wpływających na wystąpienie nawrotu lub rozsiewu choroby i niepowodzenie leczenia w grupie chorych leczonych chirurgicznie z powodu GIST. Materiał i metody: Analizie poddano grupę 55 osób, w tym 26 mężczyzn i 29 kobiet, w wieku 43–89 lat (mężczyźni 44–83 lat, średnia 66,6 roku, kobiety 43–89 lat, średnia 66,6 roku) leczonych chirurgicznie, u których rozpoznano GIST na podstawie oceny histopatologicznej i histoimmunochemicznej preparatu pooperacyjnego. W badaniu uwzględniano lokalizację guza, agresywność zmiany, rodzaj wykonanego zabiegu, liczbę nawrotów, występowanie rozsiewu i liczbę zgonów.
Wyniki: U 37 chorych (12 mężczyzn, 25 kobiet) stwierdzono guzy żołądka, u 12 (7 mężczyzn, 5 kobiet) guzy jelita cienkiego, u 2 mężczyzn guzy dwunastnicy, u 2 mężczyzn guzy jelita grubego (okrężnicy), u 2 mężczyzn guz odbytnicy. Wyniki badania histopatologicznego wykazały doszczętność wycięcia guza u 51 osób. U jednego chorego śródoperacyjnie odnotowano rozsiew procesu nowotworowego, którego ognisko pierwotne znajdowało się w odbytnicy. U 33 badanych średnica guza wynosiła ł5 cm. Wysoki stopień agresywności guza zaobserwowano u 20 operowanych, średni stopień agresywności u 8 chorych, w pozostałych przypadkach stwierdzono zmiany o niskim stopniu agresywności. Najczęściej wykonywanym zabiegiem operacyjnym była resekcja żołądka o różnej rozległości (36 chorych). W okresie pooperacyjnym zmarło 3 badanych – w 9., 21. i 31. dobie po operacji. Przyczyną zgonów były powikłania krążeniowo-oddechowe. W pozostałych 52 przypadkach nie odnotowano powikłań pooperacyjnych. W dalszej obserwacji zmarło 15 chorych, w tym 4 z powodu rozsiewu GIST. Nawrót choroby wystąpił u 3 osób, u których rozpoznano kolejno – przerzuty do wątroby, kośćca (Th10) i wątroby, guz w miednicy małej. Dwóch z tych pacjentów (chorego z przerzutami do wątroby i chorego z guzem miednicy małej) zakwalifikowano do leczenia imatinibem. Dwóch operowano powtórnie (z guzem odbytnicy i guzem w miednicy małej). Zarówno przypadki zgonów z powodu rozsiewu GIST, jak i przypadki nawrotu choroby dotyczyły osób z guzami o wysokim stopniu agresywności (średnica >5 cm, IM >5/50 HPF).
Wnioski: Dalsze własne obserwacje potwierdzają, że jelitowa lokalizacja guza, duże rozmiary (średnica >5 cm) i wysoki indeks mitotyczny (IM >5/50 HPF) są czynnikami niekorzystnie wpływającymi na dalszy przebieg choroby (rozsiew zmian, nawrót choroby). U większości pacjentów z nawrotem choroby i rozsiewem leczonych imatinibem obserwuje się stabilizację lub regresję choroby, przy stosunkowej dobrej jakości życia.


Introduction: GIST (gastrointestinal stromal tumours) are a rare disease constituting less than 1% of digestive tract tumours. Approximately 30% of GIST show features of malignancy with infiltration and metastases.

Aim: Evaluation of patients subjected to surgical management due to GIST tumours. Treatment outcomes, probability of recurrence or dissemination are assessment criteria.

Material and methods: The study group comprised 55 patients, 26 men and 29 women, aged between 43 and 89 (M 44-83, average 66.6; W 43-89, average 66.6) subjected to surgical treatment. Analysis included tumour localization, malignancy, type of surgery, number of recurrences or disseminations and deaths.

Results: 37 patients had gastric tumours (W-25, M-12), 2 (M) duodenal tumours, 12 (M-7, W-4) small intestine tumours, 2 (M) colonic tumours, 2 (M) rectal tumours. 51 patients were operated radically, which was confirmed on histopathological examination. One patient had disseminated disease. 33 patients were found to develop tumours of ≥5 cm, 20 patients with high degree of malignancy, 8 with medium and others with low degree of malignancy. No significant complications were recorded during the postoperative course. 15 patients died during follow-up, 4 due to dissemination of
disease. In 3 cases we noticed recurrence of disease; 1 liver metastasis, 1 bone metastasis and liver metastasis, and one small pelvis tumour. Both deaths due to dissemination and recurrences of disease were associated with high malignancy tumours (diameter >5 cm, IM >5/50 HPF).

Conclusions: Diameter of tumour >5 cm and high mitotic index (IM >5/50 HPF) are the main factors associated with bad outcome (dissemination, recurrence). In the majority of patients with recurrence of disease and dissemination, treated with imatinib, stabilization or regression of disease was observed with good quality of life.