Genetyczne podstawy empatii afektywnej i poznawczej

W ujęciu wielowymiarowym wyróżnia się dwa aspekty empatii: emocjonalny – współodczuwanie stanów afektywnych i przejawianie troski względem innych, oraz poznawczy – przyjmowanie perspektywy innych prowadzące do ich zrozumienia.

Celem pracy jest przegląd doniesień na temat genetycznych podstaw empatii poznawczej i emocjonalnej oraz wskazanie dalszych kierunków badań w tym obszarze. Odziedziczalność aspektu poznawczego empatii wynosi 0,26, a emocjonalnego 0,30. Oznacza to, że w dużym stopniu zróżnicowanie empatii jest kształtowane pod wpływem środowiska. Chociaż wskazuje się, że 25 genów (w tym 37 polimorfizmów), głównie genów kodujących receptory dla oksytocyny i wazopresyny oraz genów układów neurotransmiterów (np. serotoniny, dopaminy), genów kodujących kanabinoidy i opioidy, jest powiązanych z aspektami empatii afektywnej i poznawczej, to wciąż brakuje danych pokazujących ich wzajemne oddziaływanie oraz interakcję ze środowiskiem. Grupa genów biorących udział w empatyzowaniu, ściśle związanych z regulacją ekspresji genów (geny kodujące czynniki transkrypcyjne, czynniki wzrostu i rozwoju, np. gen ZNF804A czy gen BDNF), otwiera możliwości wypełnienia tej luki. Ekspresja tych genów ściśle łączy się z plastycznością układu nerwowego i może mieć bezpośredni związek z rozwojem empatii nie tylko w pierwszych etapach życia, lecz także w trakcie różnych oddziaływań środowiskowych, takich jak trening umiejętności rodzicielskich czy programy edukacyjne dla dzieci, mających na celu modelowanie empatycznych zachowań.

In a multidimensional approach two aspects of empathy are distinguished: emotional – sharing affective states of others with concern, and cognitive – taking the perspective of others, leading to an understanding of what the other person feels.

The aim of this paper is to review the research on the genetic basis of cognitive and emotional empathy, and to indicate further directions of research in this area. The inheritance of the cognitive aspect of empathy is 0.26, and of the emotional one is 0.30. This means that to a large extent the variability of empathy is shaped by the environment. Although it is indicated that as many as 25 genes (including 37 polymorphisms) are associated with both aspects of empathy including mainly genes encoding oxytocin and vasopressin receptors, and neurotransmitters (e.g. serotonin, dopamine), genes encoding cannabinoids and opioids, there is still a lack of data showing how the genes influence each other, and how they interact with the environment. A group of genes involved in empathizing, closely related to the regulation of gene expression (genes encoding transcription factors, growth and development factors, e.g. BDNF) could possibly fill this gap. The expression of these genes is closely related to the plasticity of the nervous system and may have a direct relationship with the development of empathy not only in the first stages of life, but in various environmental interactions, such as parenting skills training, or educational programs for children, aimed at modeling empathic behavior.