HISTORIA MEDYCYNY
Pięćdziesiąta rocznica pierwszej w Polsce operacji na otwartym sercu

W 2005 roku wrocławski ośrodek kardiochirurgiczny obchodził swoje 50. urodziny. Za przełomową datę uznawane jest wykonanie 31 marca 1955 r. przez W. Brossa komisurotomii mitralnej; choć nie pierwszej w Polsce, to jednak wykonanej w ośrodku, który bez wątpienia był w wąskiej grupie uznawanych w Polsce za pionierów rodzącej się kardiochirurgii. Wydarzenia II połowy lat 50. to kamienie milowe na drodze polskiej chirurgii serca. Tak więc przywoływanie tych epokowych wydarzeń jest naszym obowiązkiem wobec kilku zapaleńców, dzięki którym dziedzina ta rozwinęła się w naszym kraju.
Drugi, nie mniej ważny aspekt, to umożliwienie naszym młodszym kolegom zapoznania się z klimatem tamtych czasów i uchronienie od zapomnienia tychże ważnych dokonań.
Przywołanie tych odległych już wydarzeń możliwe jest na podstawie dostępnych dokumentów i zdjęć, ale też relacji uczestników pionierskich zabiegów, którzy jeszcze są wśród nas. Zrozumienie dylematów tamtej epoki wymaga przypomnienia kilku faktów. Diagnostyka wad serca oparta była wówczas w znacznym stopniu na badaniu klinicznym (fonendoskop), EKG, wekto- i fonokardiografii oraz RTG i cewnikowaniu serca, które wówczas było domeną lekarzy zabiegowych i jako zabieg często było opisywane w książkach operacyjnych. Niedoskonałości techniczne sprawiały, że spora część tych badań obarczona była relatywnie dużym prawdopodobieństwem uzyskania niedokładnego wyniku. Intuicja i doświadczenie zespołu odgrywały zasadniczą rolę, choć i teraz mają ogromną wartość. Znane nam obecnie metody obrazowania miały się pojawić dopiero za kilkadziesiąt lat i np. wielkość lewego przedsionka oceniano na podstawie bocznego zdjęcia klatki piersiowej z zakontrastowaniem przełyku. Przy diagnostyce niedomykalności mitralnej bardzo pomocna była lewostronna wentrykulografia, ale już stenozę tej zastawki rozpoznawano i kwalifikowano do leczenia operacyjnego na podstawie przysłuchu, oceny wydolności chorego i oceny wartości ciśnień w układzie płucnym. Rozpoznanie wad przeciekowych było bardziej precyzyjne dzięki badaniom kontrastowym, pomiarom ciśnień i oksymetrii pod warunkiem precyzji laboratoryjnej.
Pierwsze cewnikowanie serca przeprowadził we Wrocławiu mój ojciec, Anatol Kustrzycki, 22 lutego 1955 r. Zachował się oryginalny opis tego zabiegu w książce operacyjnej. Badanie przeprowadzono u 24-letniego pacjenta z zapaleniem osierdzia. Cewnik diagnostyczny wprowadzono przez lewą żyłę łokciową i kolejno do prawego przedsionka, komory,...


View full text...