Historia i założenia projektu ESPAD. Wprowadzenie do cyklu artykułów z badania ESPAD 1995–2015. Polska na tle Europy

Badanie ESPAD (Europejski Program Badań Szkolnych nad Używaniem Alkoholu i Narkotyków) jest realizowane od 1995 roku co cztery lata w zmieniającej się liczbie krajów europejskich. W 1995 roku w badaniu uczestniczyły 22 państwa, a w 2015 już 34. Polska uczestniczyła we wszystkich sześciu edycjach ESPAD.

Celem ESPAD jest monitorowanie używania substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną, a ostatnio także zachowań ryzykownych z obszarów nowych technologii oraz gier hazardowych. Wyniki badań mają dostarczać danych do kreowania i ewaluacji polityki wobec substancji psychoaktywnych oraz szeroko pojętej profilaktyki adresowanej do młodzieży.

Badana populacja to uczniowie z jednego rocznika, w wieku 15–16 lat w chwili badania. Próby mają charakter losowo-klastrowy, gdzie klastrami są klasy szkolne. Zalecana wielkość prób to 2400 uczniów, co zapewnia reprezentatywność osobno dla chłopców i dziewcząt.

Badanie jest realizowane audytoryjnie w klasach szkolnych, z wykorzystaniem kwestionariusza do samodzielnego wypełnienia. W badaniu dużą wagę przywiązuje się do zapewnienia uczniom poczucia bezpieczeństwa i anonimowości.

Mimo wysiłków zapewnienia pełnej porównywalności wyników badań ESPAD – zarówno między krajami, jak i poszczególnymi pomiarami w różnych punktach czasowych, ta porównywalność napotyka pewne ograniczenia.

The ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) study is carried out in a changing number of European countries every four years since 1995. In 1995, 22 countries participated in the survey and 34 in 2015. Poland participated in all six ESPAD editions.

The aim of ESPAD is to target the use of psychoactive substances by schoolchildren, and recently also risk behaviours from the areas of new technologies and gambling. The results are intended to provide data for designing and evaluating policy towards psychoactive substances and what is broadly understood as prevention addressed to youth.

The studied population are 15-16 year-old students (at the time of the study). Random-clustered sampling is applied, where clusters are school classes. The recommended sample size is 2400 students, which ensures separate representativity for boys and girls.

The study has been realised using a classroom self-administrated questionnaire. Great attention was paid to providing students a sense of security and anonymity.

Despite the efforts to ensure full comparability of ESPAD results both between countries and over time, this comparability is still limited.