Historia medycyny
Tradycje filozoficzne w polskiej medycynie

Obecnie często mówi się o groźbie upadku humanistycznych ideałów w medycynie. Zwraca się uwagę, że działalność lekarza bywa pozbawiona ogólnych przemyśleń na temat wiedzy medycznej i sprowadzana jedynie do uproszczonej praktyki. Ostatnio można zaobserwować wzrost zainteresowania tymi problemami nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach europejskich. Dlatego należałoby poświęcić im nieco więcej uwagi. Filozofia medycyny jako oddzielna dyscyplina intelektualna szczególnie twórczo rozwijała się u nas w latach 1870–1940 dzięki trzem kolejnym generacjom lekarzy, którzy stworzyli polską szkołę filozoficzną. Większość z nich była praktykującymi lekarzami. Fakt ten miał poważny wpływ na ich prace. Polscy myśliciele traktowali medycynę nie tylko jako naukę, ale także jako sztukę, a filozofię medycyny jako system refleksji na temat ludzkiego życia. Rozpatrywali zależności między teorią medycyny a praktyką lekarską, z uwzględnieniem aspektów psychologicznych, społecznych i etycznych. Poza tym uwaga polskich lekarzy filozofów koncentrowała się na zagadnieniach specyfiki wiedzy medycznej, na holistycznym jej ujmowaniu, budowaniu stosunku redukcjonizmu do holizmu oraz na logice medycyny. Należy podkreślić, iż w efekcie tych rozważań powstawały w Polsce już przed 100 laty oryginalne przemyślenia. Wielkie zasługi w tej dziedzinie mieli tacy lekarze, jak Tytus Chałubiński (1820–1889), Henryk Łuczkiewicz (1826–1891), Alfred Sokołowski (1849–1924), Edmund Biernacki (1866–1910), Zygmunt Kramsztyk (1848–1920), Władysław Biegański (1857–1917), Stanisław Trzebiński (1861–1930), Władysław Szumowski (1875–1954), Ludwik Zembrzuski (1871–1962), Adam Wrzosek (1875–1965), Ludwik Fleck (1896–1961) i Julian Aleksandrowicz (1908–1988). Na większość z nich duży wpływ wywarła tzw. polska szkoła filozoficzna Lwów-Warszawa, założona przez Kazimierza Twardowskiego (1866–1938), który w latach 1895–1930 wykładał na Uniwersytecie Lwowskim. Jej przedstawiciele zajmowali się m.in. wyjaśnieniem znaczenia języka jako nośnika idei, wskazując na przydatność analizy lingwistycznej i koncepcyjnej. Toczyli także dyskusje na temat medycyny jako nauki i sztuki. Poruszali problemy z zakresu filozofii medycyny i etyki. Rozważania te ukazywały się w Krytyce Medycznej – dzienniku założonym w 1897 r. przez Z. Kramsztyka oraz w Archiwach Historii i Filozofii Medycyny, wydawanych z inspiracji Adama Wrzoska od...


View full text...