Immunobiologia raków głowy i szyi

W pracy przedstawiono główne zagadnienia dotyczące grupy raków głowy i szyi, będące przedmiotem zainteresowania immunologów zajmujących się tą tematyką. Zwrócono uwagę na etiopatogenezę tych guzów, zaliczanych w większości do tzw. nowotworów środowiskowych. Omówiono różne przyczyny spadku odporności u chorych z tymi nowotworami, mogące być przyczyną niezadowalających wyników leczenia konwencjonalnego. Podkreślono rolę odporności miejscowej (in situ), liczne jej defekty w omawianych rakach, takie jak spadek lub brak ekspresji antygenów zgodności tkankowej (HLA) na komórkach, spadek łańcucha zeta receptora dla antygenu na limfocytach naciekających guz (TIL), produkcja cytokin immunosupresyjnych i inne.
Niektóre ze zmian fenotypowych komórek nowotworu mają znaczenie prognostyczne i mogą być wykryte przy pomocy przeciwciał. Do najważniejszych należy białko p53, będące produktem zmutowanego genu p53, które występuje w jądrach komórkowych guza u znacznej części chorych (do 60%). Do istotnych czynników rokowniczych zalicza się także obecność markerów proliferacji (PCNA i Ki-67) oraz VEGF (białka indukującego angiogenezę).
Prowadzone liczne próby immunoterapii tych nowotworów nie przyniosły dotąd przekonywujących wyników, ale u części chorych można było uzyskać przejściową odpowiedź. Duże nadzieje wiąże się z terapią genową, w której wprowadza się najczęściej do komórek geny kodujące różne białka uczestniczące w odpowiedzi immunologicznej, jak cytokiny, antygeny zgodności tkankowej czy cząsteczki adhezyjne. Brak jest, jak dotąd, pomyślnych wyników leczniczych tej nowej metody w odniesieniu do omawianej grupy raków.

The items concerning cancers of the head and neck have been presented, being the subject of interest of immunologists involved in the research of this particular field of tumor immunology. The attention was paid to etiopathogenesis of these tumors, generally considered as environmental ones. Various aspects of depression of immunity were discussed as a potential cause of unsatisfactory results of conventional treatment. The role of local (in situ) immunity has been underlined and its various defects in the cancers concerned such as down-regulation or absence of HLA antigens on tumor cells, depression of zeta chain of antigen receptor (TCR) of tumor infiltrating lymphocytes (TIL), production of immunosuppressive cytokines and others.
Some of phenotypic alterations in tumor cells have prognostic significance and can be detected by means of antibodies. The most important seems to be p53 protein, being product of mutated p53 gene. It can be traced in tumor cell nuclei in a high proportion of patient tumor samples (up to 60%). Other valuable prognostic agents include proliferation markers (PCNA, Ki-67) and also VEGF (angiogenesis promoting factor).
A variety of immunotherapeutic regimes have been tried, but no convincing results were obtained. Some patients however, have shown transient response to treatment. Gene therapy has risen great hopes. Its principle is to transfect genes coding predominantly various proteins participating in the immune response such as HLA antigens, cytokines or cell adhesion molecules into the cells involved. There is no yet promising results of this novel approach, but the method is still in a very early stage of clinical application.